Қазақстан тарихы Сессия билеттері Қазақстан аумағындағытасғасырынақатыстыархеологиялықескерткіштердіңашылуы. Қазақстан там дәуірініңзерттелутарихын археолог Ж.Қ. Таймағамбетов «Палеолит Казахстана
Казакстаннын туркі дәуіріндегі ортагасырлык сәулет ескерткіштері. Арыстан-баб, Қожа-Ахмет Йасауи, Көккесене, Алашахан, Дәуітбек, Тектұрмас 27
жүктеу/скачать 213,34 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 29. Алтын Орданың Еуразия империясы ретінде құрылуы
| 26.Казакстаннын туркі дәуіріндегі ортагасырлык сәулет ескерткіштері.
Арыстан-баб, Қожа-Ахмет Йасауи, Көккесене, Алашахан, Дәуітбек, Тектұрмас 27.Туркі мәдениетіндегі ауызша дәстур. Әл-Фараби, Жусіп Баласагун, Махмуд Кашкари, Ахмет Яссауи шыгармаларынын әлемдік манызы. VI-VIII ғасырларда, Қазақстандағы түркі тілдес тайпалар арасында ерте дәуірден келе жатқан ауызша-поэтикалық дәстүр болған. Кеңестік зерттеулерде қазақтың бай ауызша тарихи дәстүрі еленбей, қазақ халқының тарихын зерттеудің қайнар көзі ретінде қабылданбады. Батыс тарихшылары ауызша тарихи деректерге де күмәнмен қарады. Олар тек Мұхаммед Шайбани хан, Әбу-л-ғази Баһадүр хан, Қадырғали Жалайыри, Мұхаммед Хайдар Дулати, Мәшһүр Жүсіп Көпеев, Шәкәрім Құдайбердиев, Құрбанғали Халиди және т.б. сияқты атақты әрі танымал авторлар мен жазба деректер мен мұрағат материалдарын қарастырды.Ал шын мәнінде, түріктердің ауыз екі тараған мәдениеті деректер мен нағыз тарихи факттарға толы болып табылады. Олардың нағыз мән-мағынасын тек түркілердің ұрпақтары, яғни қазақ, қырғыз, қарақалпақ сынды халықтар ғана ұқса керек. 28.Шынгысханнын Шыгыс Түркістан мен Жетісуды басып алуы.. 1219 жылы қыркүйекте Шыңғыс хан бастаған монғол әскерлері Жетісуға басып кірді. Соғыстың алғашқы кезінде Шыңғыс хан әскерлерінің жалпы саны 130 мыңға жетті. Мұның ішінде ҚарлұқАрслан хан, Сукнак тегін және Шығыс Түркістан еріктілері де болды.Негізгі шабуыл бағыты Ертістен Сырдарияға Жетісу арқылы өтті. 29. Алтын Орданың Еуразия империясы ретінде құрылуы Бату әскері 1236 жылы Камадағы бұлғарларды, мордваларды талқандап, 1237 ж. орыс мекендеріне келіп шүйлікті. Рязань, Мәскеу, Владимир түбінде монғол әскерлерімен кескілескен ұрыстар жүрді. 1239 ж. басында монғол әскерлері Еділ өзенінің ту сыртынан орыс жеріне екінші жорыққа аттанды. Қызу ұрыстар жүргізе отырып, монғолдар Перяславль қаласын, онан кейін Чернигов қаласын алып, оны өртеп күлге айналдырды. 1240 ж. күзінде Бату Киевті талқандады, олар Польша, Венгрия, Чехияны және басқа да елдерді басып алды. Батудың екпінді жорығы барысында монғолдар кең байтақ жерге ие болды. Оныңшегібатыста - Днестрге, шығыста - Ертіске, Солтүстікте - БатысСібіройпатына, Оңтүстікте - СолтүстікКавказғадейінжетті. Бату иеліктерініңқұрамынаоңтүстік-шығыстаСолтүстік Хорезм мен Сырдарияныңтөменгіжағындағыжерлеренді. Оңтүстікорыскняздіктері де Батуғатәуелдіболды. Осындай аса зормемлекетшығысдеректемелеріндеКөк Орда, ал орысжылнамаларында Алтын Орда депаталды. АстанасыалғашындаЕділ бойындағы Сарай Батуда болса, Кейін Сарай Беркегекөшірілді. Алғашында Алтын Орда дегенұғымболмаған. Бұлатауорысдеректерінде тек XVI ғ. аяғындапайдаболған. Өтемісқажының «Шыңғыснама» шежіресіндебұлтуралыаңыз бар. Алтын Орда халқыэтникалықжағынанбіркелкіболғанжоқ. Отырықшыаймақтарда - Еділбұлғарлары, қалақыпшақтары, орыстар, армяндар, гректер, ежелгі хазарлар мен алан ұрпақтары, хорезмдіктертұрды. Далалықөңірдінегізінен мал шаруашылығыменайналысқантүркітілдесқыпшақ, қаңлы, найман, қоңырат, керей, т.б. тайпалармекендеді. ДештіҚыпшақтөңірегі мен Еділбойынақонысаударғанмонғолдар аз болғанжоқ. Оларкейінжергіліктітүркітілдесхалықтарменсіңісіпкетті. Жетіжылдықсоғыснәтижесінде (1236-1242 ж.ж.) БатыйдыңқоластынаЕділдіңбатысынанДунайдыңтөменгіжағынадейінгіжерлерқарайлды. Осыданкейін Батый Еділдіңтөменгіжағында Алтын Орда аттымоңғолмемлекетінқұрды. Территориялықаймағы – ШығысДештіҚыпшақяғни Обь пен Ертістіңжоғарғыжағынан, Еділ мен Амударияныңтөменгібойларынадейінгіжері, Хорезм мен БатысСібірдіңбірбөлігі, жаңаданжаулапалынғанжерлеренді. ЕгерЖошы мен Бату Монғолиядағыұлыханғабелгілібірдәрежедебағыныштыболса, Беркеденбастап Алтын Орда хандарыөздерінтәуелсізбіздепесептеді. ОлБатысЕуропамен, Мысырмен, Кіші Азиямен, Үндістанмен, Қытайменсауда-саттықжүргізді, әртүрлікәсіпшілікпенайналысып, қолөнердідамытты. Беркеніңкезінде Алтын Орда мен Египет сұлтаныБейбарысарасындабайланыскүшейетүсті. 1262 ж. Бейбарыс Алтын Орда ханы Беркеменөзарадостыққарымқатынасорнатуүшінөзелшісінжіберді. Мұнанкейінекі ел арасындаәскери, сауда, діни, мәденибайланыстарорнады. Берке хан тұсында Алтын Ордағаенебастаған ислам дінікейінӨзбек хан тұсындаүстемдінгеайналды. 1312ж. Өзбек хан исламды Алтын Орданыңмемлекеттікдінідепжариялады. Алтын Орданыңгүлденгенмезгілі осы Өзбек хан (1312-1342жж.) мен оныңбаласыЖәнібекханның (1342-1357жж.) билікеткентұстарыболды. Өзбек хан қалаларда медресе салдырып, мұсылмендінініңтаралуынасептігінтигізді Қарудыңкүшіменқұрылғанмемлекетжергіліктіхалықтыңтоптасуынжеделдетіп, оныңөзтәуелсіздігіүшінтолассызкүресжүргізіп, міндеттітүрде, ертеме, кешпеөзмемлекетінқұруынаалыпкеледі. Империя саясатыосығанитермелейді. Шыңғыс хан негізінқалап, ұрпақтарыжүзегеасырғанМонғолимпериясының (Алтын Орда) тағдыры да осылайаяқталды. СоныңбіркөрінісіҚазақстанаумағындағы XІV-XV ғғ. құрылғанфеодалдықмемлекеттер (Шыңғысханұрпақтарыныңқұрғанмемлекеттері), Қазақэтносыныңқалыптасуыныңаяқталуы мен Қазақхандығының (қазақхандарыШыңғыс-Жошы-Орда Ежен ұрпақтары) құрылуыболды. жүктеу/скачать 213,34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|