Қазірге дейін мамандармен қолданылып келген басқарудағы А. Файольдың 14 ұстанымына сыни пікіріңіз
«Мотив» және «мотивация» ұғымдарын жетілдіріңіз
жүктеу/скачать 232,68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мотивация мен ынталандыру
- Мотив
| 2. «Мотив» және «мотивация» ұғымдарын жетілдіріңіз.
Мотивация мәселелерімен айналысатын психолог мамандардың көпшілігі оны әрекетке ынталандыратын психикалық құбылыстарға сәйкестендіреді. Олардың барлығы мотивтердің: – адам қажеттіліктерінің жүйесіне сүйенетінін; – белгілі бір ақыт мөлшерінде адамның белсенділігін қалыптастырып, арттыратынын; – оны таңдап, сақсаттарды анықтаға ынталадыратынын айтады. Мотивация деп тұлғаның мақсатқа бағытталуын, оның құндылығын, бағдарын іс-әрекетін анықтайтын едәуір тұрақты мотивтердің жиынтығын айтады. Адам өміріндегі қажеттіліктер оның белсенділігін алғашқы болып ынталандыратын құрал. Олар тұлғаның дамуында (әлеуметтенуінде) едәуір жоғары деңгейдегі қажеттіліктерге алмасады. Мотивация мен ынталандыру адамдардың өнімді қызмет етуін анықтайды. Оның жүзеге асуы үшін мотивацияның негізгі механизмдерін ескеру қажет. Қажеттілік – адамның бір нәрсеге мұқтаж болуымен байланысты психологиялық күй. Мотив – адамның әрекетке іштей ынталануы. Стимул – адамның негізгі қажеттіліктерін қозғап, оны іс-әрекетке ынталандыратын, яғни мотивке айналатын сыртқы жағдай. Қажеттіліктер: 1) киімдерді, тамақты, үйді, кітаптарды және т.с.с.иеленуге мүмкіндік беретін кіріс есебінен; 2) тікелей еңбек үрдісінде қанағаттандырылуы мүмкін. Ынталандыру жүйесі ақшалай марааттаудан басқа, тікелей материалды қажеттіліктердің қанағаттандырылуын; жетістіктердің бағалануын (моральды стимулдар) және іс-әрекеттің көркемделуін де қамтиды. Мотивация күрделі психофизиологиялық күйдін динамикалық, иерахиялық іс-әрекетке итермеулеуші күштін негізі болып табылады. Қарастылып отырған жағдайдын күрделісі барлық іс-әрекет – еңбек, қарам- қатынас, таным т.б – полимотивировталған. Ол бір ғана мативпен емес күрделігімен ерекшеленеді. Кейбір мативтер бір – бірін толықтырып отырады, кейбіреуі конфкликтік жағдайда болады. Олар бір бірін күшейтеді немесе адамдағы іс-әрекетті төмендетеді ақыр сонында ол не себепті олай жасағанын анықтауы қиын болады. Адамдағы мотив саналы түрде жүзеге асырылады. Сондықтан бөлек құрастырылған күрделі мотивациялық комплекстан мотивациялық процесс бөлек қарастырылмайды. Тұрақты мотивациялық комплексті құрастыру үшін Б.В.Харазишвилидің көзқарасын аламыз,яғни мотивацины анализдалған құрастырылған түрін қолданамыз.Ол келесі жағдайлармен қарастырған. Адам әрекеті іс-әрекетке тасмалдаушы қолданысы. Адам анықталған мақсатына жетуге байланысты туындаған қиыншылықтырды жоюға тырысады. Шыққан міндет мотивациялық қоздырғышқа итермелейді және организмді анықталаған іс-әрекет түріне бағыттайды (жүйке орталығына байланысты). Бір мақсаттағы формулярлық оймен іс-әрекетті анықтай отырып, есте сақтау механизмі оянады. Бір сөзбен айтқанда,актуалданған мақсаттылық нақтылы нейрофизиологиялық күйдің мотивциясын тудырады. Сол себептен, мотивация — мақсатылықтың анықталған жүйкелік жүйесін оятаушы, организмнің жылдамдығын күшейтуші жүйе. Мотивациялық күшке ми қабығының сенсорлы оятушы күшіне немесе жнілдетуіне байланысты. Сыртқы стимулдардын ынғайлылығы ауқымды сапасы организмдегі мотивациялық күйге қатысты. Бұдан шығатынымақсатталған күйі ми құрылымдары мен ауқымды қанағаттандырылған және іс-әрекетті модельдеуге негізделеді. Бұл схема-әркет бағдарламасы-тума,инстинктивті немесе басты индивуалды тәжірибиеге немесе қайта қарастырылған тәжірибе элементі болуы мүмкін. Адамның мотивациялық күйіне: құрылым, қызығушылық, ниет, ұмтылу және әуестік. Құрылым — бұл анықталған стереотптерге сәйкес жағдайға жеке бір күйге дайындық. Адамның мотивациялық күйі психикалық бейнесінің негізі, адамның өмір әрекетіндегі индивидтік және жекелік қабілеті. Бұл бейне мынандай түрмен беріледі, қызығушылық, ниет, ұмтылу және әуестік. жүктеу/скачать 232,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|