Қазіргі мектеп – современная школа журнал ай сайын шығады Құрылтайшысы: «Қазіргі мектеп»

қалыптастыруды  көздейтін,  адамның  дүниетанымының  құрамдас  бөлігі  болып  табылатын 

интеллектуалды  дамуды қалыптастырудың бір жолы.

Ақпараттық  бірлікті  қалыптастыру:  мектептің  материалдық  -техникалық  базасына; 

ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың ақпараттық мәдениетін 

қалыптастыру жүйесіне; оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог 

мамандардың  беретін білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне, оқу - тәрбие бағытының 

ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланыста  болады.

Қазіргі  уақытта  жаратылыстану  -  ғылыми  білім  беруде  сабақ  барысында  интерактивті 

құралдарды  қолдануда.  Интерактивті  құралдардың  көмегімен  мұғалімнің,  оқушының 

шығармашылықпен  жұмыс  істеуіне  жол  ашылып  отыр.  Ақпаратты  технологияларды  оқу 

процесінде пайдалану  келесідей мүмкіндіктер береді: 

1. Жаңа педагогикалық әдістер мен амалдарды жетілдіреді. 

2. Мұғалімдердің жұмысы мен олардың мәселелерді шешу сипатын өзгертеді. 

3. Педагогикалық жүйеде құрылымдық өзгерістер туғызады.  

Қорыта келгенде ақпараттық-коммуникациялық артықшылықтары өте көп.  Оқушылардың 

танымдық қабілеттерін арттыра түседі. Оқыту процесінде өзінің қатысуы, оның ойлау қабілеті 

мен  оқуға  деген  ынтасын  арттырады.    Оқушылар  өздеріне  туындаған  кейбір  мәселелерді 

компьютер арқылы өзі іздеп, өзге сайттар арқылы ой-өрісін, білімін әрқашан өзі жетілдіріп 

отырады.

 Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1.  Ахметова  Г.  Оқытудағы  жаңа  технологиялардың  тиімділігі  //Білім  технологиялары  –  Образовательные 

технологии, 2010. - №2. - Б.57-59

2. Момынбаев Б.к., Шермағанбет М.З., Асқаров с.Қ. Жаңа ақпараттық технологиялар негізінде білім сапасын 

жоғарылату // Білім-Образование, 2009. - №4(46). - Б.3-5 

 

ОҚыТу үРДІСІНДЕ ОҚыТуШыЛАРДыҢ 

ТАНыМДыҚ БЕЛСЕНДІЛІГІН ДАМыТу

Қ.ҚОЙШиЕВ, А. СЕЙДАЕВА 

Оқытушылардың  мақсаты  студенттерге  білім,  білік,  дағды  беру  ғана  болып  табылады, 

сонымен қатар олардың жеке қасиеттерін қалыптастыру. Осындай қасиеттердің бірі-танымдық  

қызығушылықты  тұрақтандыруға  бағытталған  танымдық  белсенділік,  әрекет  және  ықылас 

арқылы білімді тиімді игеру.

Оқытушылардың  шығармашылық  күштерінің,  бейімділігін  және  қабілеттерін  дамыту 

танымдық мағынасымен және қоғамдық  маңыздылығы  толтырылған,  үздіксіз, жан-жақты 

әрекетті талап ететін күрделі жүйе. Бұл жүйеде маңызды орынды танымдық қызығушылықтар 

алады. танымдық қызығушылық барысында ықылас ерекше көрініс табады.

танымдық ықылас жүйелі түрде бекітіліп және дамып, оқуға деген жағымды ынта негізін 

құрайды, оны біреулер «білімге деген құмарлық»  деп қараса, басқалары «оқуға деген әуестік» 

деп  топшылайды.  Психолог  мамандардың  пікірінше,  танымдық  ықылас  «ізденіс»  сипатына 

ие болады. Оның әсерімен адамдар үнемі туындайтын сауалдарға жауаптарын өздері белсенді 

іздеп табады. Мұның барысында студенттің ізденістік әрекеті қызығушылықпен іске асырылып, 

оның эмоционалды көңіл-күйі көтеріліп, қуанышқа кенеледі.

Психологтардың арнайы зерттеулері айқындағандай, танымдық ықылас тек іс-әрекетте ғана 

емес,    психикалық    жүйелерге  де    әсер  тигізеді:  ойлау,  қиялдау,  есте  сақтау,  және  танымдық 

9

ықылас ықпалымен ерекше белсенділік және бағыттылыққа ие болатын сезімдер.

танымдық  ықыластың  ықпалы  зор.  танымдық  ықылас  ықпалымен,  кез-келген  оқу 

тапсырмаларын орындауда шығармашылық танытып, танымдық мәселені орындаудың тиімді, 

жаңа тәсілдерін қолдануға болады. 

Ал топ ұжымы ішінде – білім алудың қосымша қайнары, қызықты және танымдық істердің 

бастаушылары  болып  табылады.  ықыласта  интеллектуалдық  жүйелер  ерекше  көрініс  береді. 

ықылас  пәніне  ұмтылыс  сауал  туғызады;  оған  жауап  табу  белсенді  ойлау  әрекетін  білдіреді. 

ықылас ықпалымен ой жылдам жұмыс атқарады. к.д.Ушинский оқуға деген ықыласты «ойға 

толы ықылас» деп атайтын.

танымдық  ықыласты  студент  тұлғасының  бағалы  тұрақты  қасиеті  ретінде  қалыптастыру 

оның  жеке ұмтылыстары мен бейімділігін терең білуді талап етеді. 

Оқытушылардың  танымдық  қызығушылығын  қолдау  және  оны  бекітудің  психологиялық 

ынтасы  жетістік  болып  табылады.  Жетістікке  жету  барысында,  студенттің  жүзі  қуанышпен, 

қанағаттанарлықпен ерекшеленеді. студент жетістікке жету қуанышына бөленіп, одан да қиын 

істерді атқаруға дайын болады.

к.д.Ушинскийдің  пікірінше,  кез-келген  әрекетте,  әсіресе,  білім  алуда-тұлғаның  жетістікке 

жету шарттарын қамсыздандыру маңызды болып табылады. танымға деген бағытты арттыра 

отырып оқытушылардың танымдық қызметін белсендіру қажет. Оқу тапсырмаларын логикалық 

және  практикалық  түрде  шешу  үшін  студенттің  танымдық  әрекетін  төмендегі  ұйымдастыру 

шарттарына сүйенеді.    

Оқытушылардың танымдық мотивациясын арттыру үшін білімді меңгеруде келесі  іс шаралар 

жүргізілуі тиіс:

-  мақсатты қоя алу ( мақсатты түсіндіру);

-  мақсатты жүзеге асыра білу (орындалатын бөлігі);

-  нәтижені бағалай алу ( бақылау, баға).

Осы  көрсетілген  үш  элементтің  жүзеге  асырылуы  үшін  қазіргі  заманғы  оқу  үрдісінің 

мазмұнына деген көзқарас оның диалектикалық дамуында ғана қарастырылуы керек.

танымдық  қабілетті  арттыру  үшін  оқытушы  оқу  үрдісінің  негізінде  студенттердің 

мотивациясын  арттыруға  көңіл  бөлсе,  олардың  өз  бетімен  жұмыс  істеу  қабілеті,  белсенділігі 

қажетті деңгейде дамиды. 

студенттерде  оқу-танымдық  іс-әрекеттерді  өз  бетінше  жүргізу  дағдысын  қалыптастыру-

оқытудың аса маңызды мақсаттарының бірі. Мұны жүзеге асыру студенттерді жинақтылыққа, 

өзін-өзі дұрыс басқаруға үйретеді, білімді саналы түрде игеріп, дұрыс қолдана білуге жетелейді, 

білімін өз бетінше жетілдіру қабілетін дамытады.

танымдық  белсенділік  жеке  адамның  орнықты  қажеттілігіне,  мінезіне  айналу  үшін  оның 

бойында  өз  күші  және  білімде  игеру  қабілеті  мен  қатар  дербес  танымдық  іс-әрекетке  оң 

көзқарас қалыптастыру керек. танымдық белсенділік немесе ізденімпаздық, студенттің берілген 

тапсырманы  басқаның  көмегінсіз  орындауымен  ғана  шектелмейді.  Ол  алдына  саналы  түрде 

мақсаттар қойып, соған сәйкес өзінің іс-әрекетін бағыттай отыру мүмкіндігіне ие болу керек.

танымдық белсенділік деп мотивациялық-тұлғалық, мазмұндық-амалдық және процессуалды-

жігерлік бөліктен тұратын тұлғаның интегралдық құрылымын айтады. 

1. Мотивациялық-тұлғалық (өзін-өзі тану, өзіне-өзі сену, дамыту, өзінің танымдық қабілетін 

дамытуға және қызығуын қанағаттандыруға ұмтылу).

2.  Мазмұндық-амалдық  (тіректік  білім,  жалпы  дидактикалық  және  арнайы  дидактикалық 

дағдылар, білімін жетілдіру дағдысы).

3. Процессуалды-жігерлік (танымдық іс-әрекет үрдісінде кездесетін қиындықтарды жеңуге 

дайындық, өз бетінше жұмыс істей алу дәрежесі, танымдық белсенділікке ұмтылыс).

Мотивациялық-тұлғалық бөлік студенттердің оқу үрдісіне ынталылығын қамтамасыз ететін 

қажеттіліктен, қызығудан, ізденімпаздықтан құралады. 

10

Мазмұндық-амалдық  бөлік  негізінде  білім  жүйесі  мен жаңа білімді өз бетінше жетілдіру 

мүмкіндігін ашатын басты білімдер жүйесінен және оқу  танымдық  іс-әрекеттер  тәсілдерінен  

құралады. 

Процессуалды-жігерлік  бөліктің  негізін  студенттерде  таным  кезіндегі  кездесетін 

қиыншылықтарды  жеңу  үшін  жұмсалатын  ерік-жігердің  болуы  және  оның  өзінің  дербес  іс-

әрекетінде жүзеге асыру дайындығы құрайды. 

Осы  үш  бөлік  оқу  үрдісінің  барлық  кезеңдерінде  диалектикалық  тұрғыда  бір-бірімен  өте 

тығыз байланысты.

танымдық  белсенділіктің  әр  бөлігі  өзіне  тән  белгілі  бір  қызмет  атқарады:  мотивациялық-

тұлғалық қызығуды тудырады, оқу-танымдық белсенділікті оятады. Мазмұндық-амалдық оны 

іске асыру үшін негіз жасайды және жүзеге асыруға мүмкіндік береді, процессуалды-жігерлік 

оның аяқталуын қамтамасыз етеді. әр бөлік өз қызметі арқылы оқу-танымдық белсенділіктің 

белгілі бір кезеңін жүзеге асырады.егер:

а)  оқу-танымдық  белсенділіктің  мотивациясы  тұрақты  болып,  қызығудан  қажеттілікке 

ауысатын болса;

ә)студенттер негізгі интеллектуалды іс-әрекеттерді және өзіндік жұмыстарды жүзеге асыратын 

болса;

б) студенттің өзімдік танымдық іс-әрекеті басқару сипаты сыртқыдан ішкі қажеттілікке ауысса;

в)  студенттердің  оқу-танымдық  іс-әрекеті  шығармашылық  зерттеушілік  сипатқа  ие  болса, 

онда олардың танымдық белсенділігі қалыптасты деп саналады. 

студенттердің  танымдық  белсенділігін  қалыптастырудың  негізгі  жолының  бірі  олардың 

лекция  және  практикалық  сабақтан  тыс  дербес  оқу-зерттеу  жұмыстарында  компьютердің 

мүмкіндігін пайдалану болып табылады. сонымен қатар студенттердің танымдық белсенділігін 

қалыптастыруда төмендегідей дидактикалық шарттар орындалуы тиіс. 

-  оқытудың  алдынғы  қатарлы  әдіс-тәсілдерін  қолдау  арқылы  қалыптасатын  теориялық 

білімнің болуы;

-  компьютерлік технология мен модельдеуді қолдану арқылы жүргізілетін оқу және оқудан 

тыс өзіндік жұмыстарының арнайы жүйесін жасауға оқытушылардың белсенді араласуы;

-  компьютерлік  техниканың  мүмкіндіктерін  пайдалану  арқылы  студенттердің  оқу  және 

оқудан тыс жұмыстарының жасалғаны үнемі қадағалануы, білім сапасының анықталуы.

Осы жасалған теориялық моделдің негізінде танымдық белсенділіктің қалыптасу деңгейлерінің 

сипаттамасын, оның бөліктерінің қалыптасу дегейлерін жалпылау деп қарастыруға болады.

Мотивациялық-тұлғалық  бөлікте  танымдық  белсенділіктің  қалыптасуы  төмендегідей 

деңгейлеріне ие.

1.  танымға  ұмтылу,  негізінен,  жаңа  білім  игеруге  бағытталады.  Игерілген  негізгі  білім 

жүйесі тек алған білімді қайта еске түсірумен шектеледі.

2.  танымға  ұмтылыс  білімін  толықтыру  тәсілдерін  игеру  және  ол  білімнің  көзін  табуға 

бағытталады. негізігі білім жүйесі оны берілген алгоритм  бойынша  шығарылатын  есептерді  

шешу деңгейінде игерілді.

3.  танымға  ұмтылыс  білім  игеруге,  оны  толтыру  тәсілдерін  табуға  және  осы  әдістерді 

жетілдіруге    бағытталған.  негізгі  білім  жүйесі  алған  білімін  еске  түсірумен  қатар  оны 

шығармашылық түрде қолдана білетіндей деңгейде игеріледі.

Мазмұндық-амалдық бөлікте танымдық белсенділіктің қалыптасуы мынадай деңгейлермен 

сипатталады.

1.  дағды  онша  маңызды  емес  мәліметтерді  қабылдау  және  оны  қайталау  деңгейінде 

қалыптасады.  Оқу-танымдық  іс-әрекетінің  мақсаты  игерілетін  тақырыптың  мазмұнына  сай 

келмейді, олар тапсырмалар мен есептеуде  нақтыланбайды. сондықтан жоспарлау қойылған 

мақсатқа сәйкес келмейді.

1.  дағды  хабардың  жалпы  мазмұнының  негізгі  идеясы  анықталмай  тұрып,  қабылдау 

11

мен еске түсіру деңгейінде қалыптасады. Оқу-танымдық белсенділіктің мақсаты тақырыпқа 

сай келгенімен, қойылған тапсырмаға сәйкес нақтыланбайды. Жоспарлау жұмыстың барлық 

кезеңін толық қамтымайды.

дағды хабардың негізгі мазмұны мен мақсатын танып, қабылдау деңгейінде қалыптасады. 

Оқу-танымдық іс-әрекеттің мақсаты анықталады және есептерді шешеуге нақты айқындалады. 

Осыларды есепке ала отырып, жұмыстың нақты жоспары жасалынады.

Процессуалды-жігерлі бөлікте танымдық белсенділіктің қалыптасуы келесі деңгейлерінен 

тұрады.

танымдық қиындықтарды жеңу дайындығы төмендегі студенттердің ерік-жігері әлсіз, сабақ 

үстінде өздерін босаң ұстайды, жұмысты аяғына дейін атқармайды, оқу-танымдық іс-әрекетке 

өз бетінше белсенділік, жүйелік танытпайды, т.б.

танымдық  кезеңіндегі  қиындықтарды  жеңуге  дайындық  оқу-  танымдық  іс-әрекеттің 

көпшілік түрлерінде байқалады. студенттер  сабақ кезінде ынталанып, жұмысты аяғына дейін 

атқаруға тырысады. Бірақ үлкен қиындықтарды жеңуде табансыздық танытады.

танымдық қиындықтарды жеңуге дайындық оқу-танымдық іс-әрекеттің көпшілік түрлерінде 

байқалады. 

танымдық  белсенділікті  қалыптастыруда  осы  анықтаған  сипаттамаларының  негізінде 

студенттердің танымдық белсенділігі үш деңгейге бөлінеді: төменгі, орташа, жоғары.

төменгі  деңгей  белгілі  бір  көлемде  теориялық  білімнің  толық  еместігіне  күрделі  емес 

тапсырмаларды  игеру  дәрежесімен,  үлгі  бойынша  тапсырмаларды  орындауда  өз  бетінше 

жұмыс істеумен, студенттердің оқуға тиісті көңіл қоймауымен сипатталады.

Орташа деңгей білім негізінің болуы, студенттердің білімге, өзіндік жұмысқа құштарлығының 

қалыптасуы,  орта  дәрежедегі  тапсырманы  игеру  және  оны  орындай  алу  қабілеті  арқылы 

анықталады. яғни, студенттердің оқу танымдық белсенділігі даму үстінде деп саналады.

  Жоғары  деңгей  терең  теориялық  білімнің  болуы,  өзіндік  жұмысқа  деген  қажеттіліктің 

қалыптасуы  арқылы  танылады.  яғни,  студенттердің  оқу  танымдық  белсенділігі    жеткілікті 

дәрежеде дамығандығымен сипатталады.

Оқу үрдісінде  студенттердің танымдық дербестігін ұйымдастырудың негізгі құралы өзіндік 

жұмыс және ол студент  жастардың дербес танымдық іс-әрекетін жандандыруда ерекше орын 

алады. Осыған сәйкес өзіндік жұмыс сабақ жүргізудің, ұйымдастырудың формасы ғана емес, 

ол студенттерді дербес танымдық іс-әрекетке тарту, қызықтыру құралы деп есептеуге болады.  

Олай  болса,  студенттердің  дербес  танымдық  іс-әрекеті  олардың  танымдық    белсенділігін 

арттырудың ең тиімді жолы.

Оқытушылардың  танымдық  белсенділігін  қалыптастыруда  төмендегідей  психикалық-

педагогикалық, дидактикалық шарттар орындалуы тиіс. 

Мұндай шарттың бірі–мәселелік оқыту әдісін (мәселелік ахуалдар құру, мәселелік сұрақтар 

қою, шығармашылық тапсырмалар беру және т.б.) пайдалану. 

екіншісі–оқу үрдісінде сабақтың барлық түрін жекелендіруге, студенттің өзіндік жұмысын 

дамытуға мүмкіндік беретін компьютерлік техникалық мүмкіндіктерін қолдана білу.

Оқытушылардың танымдық белсенділігін дамытудың негізгі қажетті шарты – оқу үрдісін 

дараландыру.

танымдық  белсенділіктің қалыптасу дәрежесі студенттің әр түрлі тапсырмаларды орындау 

барысындағы  өз  бетінше  жұмыс  істей  алу  қабілетімен,    деңгейімен    анықталады.    Оны 

тағайындау  үшін мынандай көрсеткіштер пайдаланылады: тапсырма өз бетінше орындалған; 

оны  орындауда біршама көмек керек;  тапсырманың орындалуы кезінде үнемі көмек көрсетіледі.

танымдық белсенділігі төмен студенттер білімдерінің төмен екендігін көрсетті: игерілетін 

материалдың негізгі мәнін ашып бере алмайды; логикалық байланысты таба алмайды. Мұндай 

студент заңдар мен заңдылықтарды формальды түрде игеріп, өз білімін тәжірибеде қолдана 

12

алмайды. 

к.д.Ушинский: «кез келген пәнді оқыту тәрбиеленушінің үлесіне оның жас ағзасы игере 

алатын жас ерекшелігіне сай еңбек етуі тиіс» деп түсіндіреді.

Г.И.Щукинаның  зерттеуінде  студенттердің  пәнге  деген  ынтасы  болу  үшін  мұғалімнің  

бойындағы  қасиеттерге  тоқталады: 

1. Оқытушының жан-жақтылығы, студенттерге  қажетті талаптарды қоя білуі және танымдық 

тапсырмаларды  біртіндеп  күрделендіре  білу.  Мұндай  оқытушылар  топта  интеллектуалдық 

күйді қамтамасыз етіп, студенттердің танымдық белсенділігін арттырады 

2. Пәнге деген құштарлығы мен жұмысқа деген сүйіспеншілігін ояту студенттің танымдық 

тапсырманың жауабын іздеуге ынталандыра білуі. 

3.  Педагогтік  оптимизм  –  білім  алушыға,  оның  танымдық  күш  –  жігеріне  деген  сенім, 

танымдық деңгейінің көтерілуіне бағыттау, жол бастау. 

танымдық  белсенділіктің  қалыптасу  деңгейлерін,  деңгейлерінің  өзгеруін  бағалау  үшін 

тәжірибелік-педагогикалық жұмыстар жүргізіледі. 

Қоғамдық  прогресс  пен  ғылымның  ықпалынан,  оқытудың  жаңа  міндеттері  мен  озат 

тәжірибесінің жинақталуынан оқыту талаптары дамиды, нақтыланады, жетіле түседі.

Оқу үрдісі оқытушылардың танымдық іс-әрекеті нәтижесінде жүзеге асады, ал танымдық 

әрекет негізінде оқытушыларда танымдық белсенділік қалыптасады. Белсенді танымдық іс-

әрекеттің көздейтін мүддесі, білімнің қоғамдық мәнін ұғыну, қоғамға қызмет ету қарқынын 

үдету  қажеттігі  негізінде  дамиды.  Белсенділіктің  ең  жоғарғы  көрінісі  өмірде,  тәжірибеде 

нәтижелі пайдалана білуі болып табылады. демек, оқытушылардың танымдық белсенділігін 

қалыптастыруды  арнайы  ұйымдастырылған  оқу  үрдісін  жетілдірудің  негізгі  шарты  ретінде 

қарастыру қажет.

Оқыту  үрдісінде  оқытушылардың  танымдық    белсенділігін  қалыптастыру    мәселесіне 

педагогтарды,    психологтарды,  әдіскерлердің  көптеген  еңбектері  арналған.  Зерттеулерде 

танымдық белсенділік туралы әр түрлі пікірлер айтылған. Біреулері таным белсенділікті іс-

әрекет ретінде қарастырса, екіншілері жеке тұлғаның ерекше қасиеті ретінде  түсіндіреді.

А.Аристова  танымдық  белсенділікті  қоршаған  орта  құбылыстары  мен  заттарына  сәйкес 

субъектіде жаңарту, өзгеру әрекетінің пайда болуы ретінде қарастырса, т.сабыров „Оқудағы 

белсенділік  дегеніміз  –  оқуға  қажетті  білім  мен  дағдыны  меңгеру  және  оларды  өмірде, 

тәжірибеде пайдалана білуге үйренуге оқушының істейтін сапалы әрекеті” деп атап көрсетеді.

Қорыта  келгенде  оқытушылардың  танымдық  белсенділігін  қалыптастыру  үшін  қажетті 

барлық шарттарды, өзін-өзі бейімдеу шарттарын, проблемаларды шешудің түрлі нысандарын 

ұйымдастыру болып табылады.

Пайдаланылған әдебиет тізімі:

1.  Қайыпова Ш. «танымдық белсенділік тәсілдері», Қазақстан мектебі, 2005ж. №2.

2.   Бейсембаева З. «студенттердің танымдық әрекетін басқарудың негізгі жолы», Бастауыш мектеп 2003ж. 

№9 13-14б.

3.  әбілқасымова А.е. «студенттердің танымдық ізденімпаздығын қалыптастыру». Алматы. Білім 1994ж. 

192-б.

4.   Ушинский к.д. «Избранные педагогические сочинения». в 2-х томах М.: гос. уч.пед. изд.,1954г.-480с.

5.   Қыдырбаев Ұ. «Инновациялық технологиялар мектердің білім берудегі алатын орын».// Білім 2005.№4 

11-б.

6. скаткин М.М. «Методология и методика педагогических исследований». М., 1986. 

7. Алиева А. «танымдық белсенділік ұғымы және жеке тұлғаның оқу танымдық белсенділігі туралы». //Ұлт 

тағылымы 2007 ж. №3-70б.

8. сабыров т. „Оқудағы белсенділік дегеніміз – оқуға қажетті білім мен дағдыны меңгеру және оларды өмірде, 

тәжірибеде пайдалана білуге үйренуге оқушының істейтін сапалы әрекеті” деп атап көрсетеді.

13

9. Аристова А. танымдық белсенділікті қоршаған орта құбылыстары мен заттарына сәйкес субъектіде жаңарту, 

өзгеру әрекетінің пайда болуы.

КАК ПРАВиЛьНО учиТь АНГЛиЙСКиЕ СЛОВА

А.О иСКАКОВА, 

доцент КазНПУ им.Абая

Многие студенты, да и вообще те люди, которые начинают изучать английский язык и хотят 

его знать в совершенстве, не знают с чего начать.

что же необходимо для изучения английского языка? Прежде всего, словарный запас.

в  английском  языке,  как  и  во  многих  других  языках,  существует  ряд  слов,  которые  не 

употребляются в речи, другие слова нужны только для чтения, чтобы понять текст, третий ряд 

слов нужен для активной речи. 

При изучении английского языка нас интересуют такие вопросы как:

сколько  слов  в  английском  языке?  сколько  слов  употребляется  в  ежедневной  речи?  что 

необходимо для изучения английского языка? как правильно учить слова?

Прежде чем приступить к изучению слов, необходимо знать для какой цели это вам надо.

Первое, что надо сделать – это найти слово в словаре, что оно означает, как его произносить, 

как  и где употребить и грамматические характеристики слова.

если это существительное, то важно знать, что ним ставится артикль или прилагательное, 

или местоимение  e.g a royal family, his family, this family, a family.

часто существительные употребляются с глаголами e.g. to express an opinion, to make an 

impression, или с определенным предлогом e.g. at a high level, thanks to your help, due to… .

необходимо  знать,  что  в  английском  языке,  так  же  как  и  в  русском,  существуют 

существительные только в единственном числе или во множественном e.g. money- ед, ч,. Where 

is your money?- It is in my purse. Scissors – мн,ч. The scissors are on the shelf.

также надо напомнить, что есть существительные, исчисляемые и неисчисляемые, и что 

только перед исчисляемыми существительными ставится определенный артикль,e.g a bed, a 

sofa, а перед неисчисляемым никогда не ставится определенный артикль. Пред неисчисляемыми 

существительными часто ставится местоимение some e.g. some water, some butter, some rice. 

также необходимо сообщить, что some меняется на any в вопросительных и отрицательных 

предложениях. E.g. There is some milk in the bottle. Is there any milk in the bottle? There isn’t any 

milk in the bottle. 

Большую помощь в изучении слов поможет чтение и слушание кассет.

Особое внимание надо уделить глаголу и его месту в предложении. все глаголы в английском 

языке разделяются на правильные и неправильные. Можно дать распространенные выражения 

с глаголами, которые часто употребляются в речи e.g. to express an opinion, to make tea(coffee), 

to go shopping, to have lunch etc.

надо отметить, что все слова лучше учить в выражениях. Можно придумать игру, например, 

учитель  говорит  слово  a  cat,  на  доске  написаны  слова,  связанные  с  этим  словом.  Первый 

студент говорит: A cat can mew. второй студент добавляет: A cat has a tail. 3-ий – A cat has four 

paws. 4-ый: A cat has kittens. 5-ый: Cat’s claws are sharp. И в заключении следующий студент 

может рассказать маленький рассказ о кошке. таким образом, со словом ‘cat’ можно выучить 

много слов описательного характера, и все эти слова можно запомнить раз и навсегда. если 

вы проходите тему ‘семья’, то на доске можно нарисовать родословное дерево, начиная со 

слов father or grandfather, а студенты добавляют всех родственников. нет ничего страшного, 

если некоторые слова они не знают по-английски, можно перевести всем вместе и написать на 

14

‘’дереве’’. Аналогично  берется любая тема, например “Путешествие - Travelling”. в центре 

доски вы пишите слово “holiday” или “travelling”, а студенты добавляют слова, связанные с 

отдыхом e.g. hotel, seaside, sun, summer, a rest, relax, enjoy, spend, etc. Можно добавить выражения 

e.g. to lie in the sun, to go by train(by air), etc. По теме “My University” студенты знают много 

слов и выражений e.g. a classroom, a teacher, a lesson, a lecture, a dean, a dean’ office, to  study 

at the university, to attend classes and seminars, etc. если даете текст об университете, после его 

прочтения, можно задать несколько вопросов на понимание, а затем уже можно вести беседу 

по теме. 

также при изучении темы “My flat” даются ключевые слова e.g. a house, a kitchen, a bedroom, 

a sitting room, и к каждому слову подбираются те предметы, которые есть в каждом объекте, 

e.g. a bedroom- a bed, a dressing table, a wardrobe etc. A house- its surrounding (near the cinema), 

its size – large, small, multy-storied, etc. Здесь же целесообразно брать синонимы и антонимы 

e.g. fine, nice, pretty, beautiful; large-small, well-planned- bad-planned, huge-tiny, in front of-behind.  

Главное – это желание человека расширить свой языковой запас слов и хотеть общаться 

на английском языке.    Из собственного опыта хочу сказать, что надо заинтересовать ребенка 

к  изучению  английского  языка.  всем  известно,  что  дети,  начиная  с    пяти  лет,  начинают 

интересоваться всем и их называют “почемучками”. Им интересно, что кто-то рядом говорит 

на  каком-то  непонятном  языке.  Будучи  в  отпуске,  я  решила  сделать  эксперимент  с  моим 

племянником. ему 8 лет, он только что закончил первый класс. до этого, он не знал ни одного 

слова по-английски. каждое утро мы встречались за завтраком и приветствовали друг друга. 

Hello, my friend.- Hello aunt. Затем я брала те предметы, которыми мы пользовались во время 

завтрака, e.g. a fork, a knife, a spoon, a mug, a plate, a glass. Затем я говорю по-английски то, что 

мы едим и пьем, e.g. bread, butter, sausage, cheese,  egg, sugar, salt, tea, milk,water. каждый день я 

добавляю слова и постепенно ввожу легкие предложения- Give me a mug of tea, please. Give me 

a glass of water, please. Thank you, etc. После завтрака мы выходим во двор и что мы видим там? 

A cat with kittens, a dog with a puppy, a car, a lorry, a boy, a girl, etc. что мы видим на огороде? 

– Cucumbers, tomatoes, pumpkins, etc. я уже даю ему слова во множественном числе, потому, 

что их много. в доме он видит предметы и уже сам спрашивает:” А как будет по-английски 

стол, стул, кровать” и т.д. то есть у ребенка появляется интерес к изучению языка. на улице, 

встречаясь с друзьями, он их приветствует по-английски –Hello, friends. И уже сам говорит им 

то, что знает. каждый день он общается со всеми членами семьи  и постепенно запоминает 

слова, такие как mother, father (dad), granny, sister, brother, son, daughter, my family etc. Затем 

ввожу глаголы действия – что он может делать. I can jump. I can run quickly. I can bike, etc. Итак, 

за 25 дней ребенок научился считать до 10, отвечать на вопросы: What’s your name? What’s your 

mom’s (dad’s, etc) name? How old are you? What can you do?  И он сам стал задавать вопросы, не 

задумываясь, потому что он слышал их каждый день. За этот период ребенок выучил алфавит, 

одну песенку и, приблизительно, 80 слов и выражений. каждый день я занималась с ним в 

течение дня 20-30 минут в общем. 

Это  ребенок.  А  студент  приходит  в  университет,  имея  школьные  общие  знания  языка. 

Поэтому, главное для студента – желание и хотение. чего не хватает нашим студентам.

сейчас многие студенты слушают песни на английском языке и спрашивают те или другие 

выражения. часто это бывают сленги или идиомы. Поэтому можно взять в начале урока, как 

вступление, распространенные идиомы или сленги. чтобы легче их было изучать, можно их 

разделить по темам, например;

1.  связанные с частями тела -a big mouth-сплетник, to have a sweet tooth-сладкоежка, to 

shake a leg –спешить, to pull someone’s leg – шутить и т.д.

2.  связанные с числами – at first sight – с первого взгляда, to take forty winks- вздремнуть, 

in seventh heaven- на седьмом небе от счастья, on second thought- передумать, и т.д.

3.  связанные с цветом – to feel blue- печалиться, to be in the black – быть в достатке, to be 

жүктеу/скачать 2,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: