«ҚазМұнайГаз» Ұк ақ (бұдан әрі ҚМГ) тұрақты дамуы жөніндегі есеп компанияның

27

Біздің қоршаған ортаға әсеріміз

Энергетикалық ресурстарды 

пайдалану және арттыру  

Соңғы жылдары әлемде энергиямен қамта-

масыз ету жүйесінде дефицит байқалады 

және біздің компания отын-энергетикалық 

ресурстарды тұтынуды төмендету мүмкін-

діктерін іздестіруде, бұл бізге энергиялық 

тиімді және жауапты компанияға айналуға 

және атмосфераға зиянды заттардың шыға-

рылу көлемдерін төмендетуге мүмкіндік 

береді.

ISO 50001 халықаралық 

стандартпен сәйкес 

80%  астам біздің ЕТҰ  

энергоменеджмент жүйесін 

әзірлеп, енгізді

Сондай-ақ, энерго тиімділікті арттырумен 

байланысты іс-шараларды жүзеге асыру 

деректерді жинау және талдау үшін энерго-

менеджмент бойынша жеке құрылымдық 

бөлімшелер құрылды.

2015 жылы заңнама талаптарына сәйкес біз 

осы есепте қамтылған барлық бізге қарасты 

ұйымдарда энергетикалық аудит жүргіздік. 

Бұл талдау энергияны (электр қуаты, жылу 

энергиясы, табиғи газ, мұнай және отын) 

тұтынудың құрылымы мен базалық деңгейін 

анықтауға, сонымен қатар, біздің қыз-

метімізді IOGP мүшелерінің көрсеткіштеріне 

сәйкестігін салыстыруға мүмкіндік берді. 

Қазіргі уақытта біз тек компаниялар тобы 

бойынша ақпаратты ұсынамыз, осыған орай 

энергияны тікелей тұтынбау осы есепте 

көрсетілмеген. 

2015 жылы энергия ресурстарды 

тұтыну 

10,2%

 қысқарды.

2015 жылы компаниялар тобы 

бойынша көмірсутегілерді өндіру 

бағыты бойынша шекті энергия 

тұтыну кен орнының жоғары 

сулануымен байланысты өңдірілген 

көмірсутегілердің 1 тоннасына 

1,86 

ГДж құрады

МӨЗ орналасқан климат 

жағдайлары мен мұнайды қайта 

өңдеу процестерінің технологиялық 

ерекшеліктерімен байланысты 

қайта өңделген мұнайдың 1 

тоннасына  

3,55 

ГДж құрады

2015 жылы көмірсутегілерді 

тасымалдау бағыты бойынша 

энергияны шекті тұтыну 2014 

жыл деңгейінде қалды және 

тасымалданған мұнайдың                             

1 тоннасына 

0,1

 ГДж құрайды

1831

 мамандар 50001 

(Энергетикалық менеджемент) 

стандарты бойынша тренингтерден 

өтті

Та

а а

а а 

 ТМ

О

А

 ЕМГ

 М

Г

 ММГ

 

МТ

Ф

 

ТО

 ТГ

 

ПК

ОП 

 АМ

З

 ПМХЗ 

Э

а

  а

 

Е

 

а

 

 

а 

 

2013

2012

2014

2015

GJ

, 

GJ

, 

111,28

123,32

124,62

111,89

38%

  

Та

  а

15%

  

І

  а

15%

  

а а  

 

9%

  

Э

 

10%

  

Ж

 

1%

  

Б

3%

  

Д

8%

  

Ма

1%

  

М а

О

 

 

а 

 

а

 

 

а

а а 

 

 

М а  

 

а

а а 

 

 

0,4%

2%

5%

7%

10

%

0,3%

6%

24

%

9%

18

%

19

%

ЕМГ

МГ

ММГ

ОА

ТМ

GJ / t

 

1,47

1,34

1,48

1,35

1,84

1,81

1,38

1,87

3,08

2,90

2014

2015

АМ З

ПМХЗ

ПКОП

GJ / t

4,26

4,1

0

3,74

4,35

2,43

2,21

IOGP = 1,5

IOGP = 3

Па

а  МХЗ – а ПМХЗ 

а

  а а

 

16%- а 

 

 

а

  а а а

Көмірсутегін барлау мен өндіруден, 

тасымалдау мен өңдеуден бастап маман-

дандырылған сервистік қызметтерді 

көрсетуге дейінгі тұтас өндірістік циклды 

жүзеге асыра отырып, біз өндірістік және 

экологиялық қауіпсіздіктің ең жоғары 

стандарттарына сәйкес болуға тырысамыз 

және қоршаған ортаны қорғауды басқару 

жүйесін тұрақты түрде жетілдіріп тұруды 

мақсат тұтамыз. Біз Қазақстан Республика-

сының заңнамасының талаптарына, Ком-

панияның еңбекті қорғау және қоршаған 

ортаны қорғау саласындағы саясатына, 

Кешенді экологиялық бағдарламаға (КЭБ) 

және бекітілген Қоршаған ортаны қорғау 

жөніндегі іс-шаралар жоспарларына сәйкес 

өндірістік қызметті жүзеге асырамыз.

Саясатқа сәйкес ҚОҚ басқарудың негізгі 

принциптері қызметтің қоршаған ортаға 

үздікіз жағымсыз әсерін төмендету, ҚОҚ 

саласындағы тәуекелдерді анықтау және 

басқару, энергия тиімділігін арттыру, 

ашықтық пен ақпаратт ұсынуды қамта-

масыз ету болып табылады. Саясат ҚМГ 

барлық қызметкерлеріне, сондай-ақ ҚМГ 

объектілерінде қызмет көрсететін мердігер-

лік ұйымдардың қызметкерлеріне қатысты 

қолданылады.

Компанияда негізі қоданыстағы табиғатты 

қорғау заңнамасы, экологиялық менедж-

жмент принциптері мен процестік тәсіл 

болып табылатын біріктірілген экологи-

ялық менеджмент жүйесі қолданылады.  

2011 жылдан бастап сапа, қоршаған 

оратын қорғау, денсаулықты қорғау және 

еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету сала-

сындағы ISO 9001, ISO 14001 және OHSAS 

18001 талаптарына сәйкес басқару жүйесі 

жұмыс істейді.

Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау 

мәселелері ай сайын ҚМГ Басқармасы мен 

Директорлар кеңесінің отырыстарында 

тыңдалады, бұл басшылар мен мамандар-

дың жауапкершілігін күшейтеді. Біз жыл 

сайын қоршаған ортаны қорғау саласын-

дағы өзіміздің жетістіктерімізді талдаймыз 

және жақсарту үшін салаларды, келешек-

тегі қызметтің мақсаттары мен міндеттерін 

анықтаймыз. Экологиялық игілікті сақтау 

және қоршаған ортаға жағымсыз әсерді 

төмендету мақсатында біз жаңа тәжіри-

белер мен технологияларды қолдану мен 

енгізу мүмкіндіктерін үздіксіз зерттейміз.

2015 жылы  саланың жетекші халықара-

лық компанияларына қатысты біздің қыз-

меттің негізгі көрсеткіштерін салыстыруға 

мүмкіндік берген бенчмаркингті өткіздік.

Біздің қызметтің басым бағыттары 

жылыжай газдарының шығарындыларын 

басқару, алау жағуды қысқарту, тарихи 

қалдықтарды кәдеге жарату, жердің құнар-

лығын қалпына келтіру және  энергия 

тиімділігін арттыру болып табылады.

Саясат және басқару  

Біздің мақсатымыз – 

қоғам мен табиғатқа                          

зиян келтірмей,                             

қоршаған ортаға әсерді 

тиімді басқару 

Біздің қоршаған 

ортаға әсеріміз

29

Біздің қоршаған ортаға әсеріміз

Энергияны сақтау                      

бойынша іс-шаралар

2015 жылы келесі іс-шаралар орын-

далды: жиілік өңдеушіні құрастыру 

және реактивті қуатты өтелімнің 

автоматты құрылғыларын қолдану, 

энергияны сақтаушы жарық диодты 

жарықтандыруға жоспарлы түрде 

көшу, түнгі уақытта әкімшілік және 

өндірістік жайларда температураны 

төмендету. Жүргізілген іс-шара-

лар нәтижесінде 207 млн теңге                   

($932 200) сомасында қаражат 

үнемделді.  

2016-2020 жылдарға арналған 

іс-шараларды жүзеге асыру энерги-

яны тұтынуды 8 098 392 ГДж азай-

туға мүмкіндік береді, ол ЖЭР-ны 

7,2%-ға үнемдейді.

Біз 2016 жылы ҚМГ-ның 2020 

жылға дейін «Энергияны сақтау 

және энергия тиімділігін арттыру 

жол картасын»  әзірлеуді жоспарлап 

отырмыз. Сондай-ақ біз халықа-

ралық танымал энергия сервистік 

келісімшарттар арқылы энергияны 

сақтау саласында стратегиялық 

инвесторларды тарту жұмысын 

жүргіземіз.

Су ресурстарын пайдалану

Компаниялар тобының негізгі қыз-

меті, су бағалы және тапшы табиғи 

ресурс болып есептелетін Орта-

лық Азия аймағында атқарылуына 

байланысты, біз қоғам мен қоршаған 

ортаның алдында өзіміздің жауап 

екенімізді білеміз және су ресурста-

рын барынша ұтымды пайдалануға 

тырысамыз. 

2015 жылдың қорытындылары бойынша 

Компаниялар тобы бойынша су бұру көлемі  

8 млн.м3 (2014 жылы 8,1 млн.м3) құраған. Су 

тастауларының 92%-ы буландырғыш- жол-

дарға жүзеге асырылған, қалған көлемдер 

кәдеге жарату үшін бөгде ұйымдарға беріл-

ген. Сарқынды сулардың шығарылуының 

теріс әсерін төмендетуге мамандандырылған 

тазарту құрылыстарында өнеркәсіптік және 

шаруашылық тұрмыстық науаларды тазарту 

арқылы қол жеткізіледі. Науаларды меха-

никалық және биологиялық әдістермен 

екі сатылы тазарту экологиялық заңнама 

нормаларына сәйкес шығарылатын сарқынды 

сулардың қажетті сапасына жетуге мүмкіндік 

береді. 

Мұнайды қайта өңдеуші зауыттарды 

жаңғырту 

Павлодар мұнай-химия зауытын жаңғырту 

шеңберінде 2015-2017 жж. тазарту құрылы-

старын жаңғырту, қышқыл науаларды жіберу 

қондырғысын, суытатын су жүйесін салу, 

сондай-ақ неніщгі өндірістің жабдығын қайта 

салу бойынша шараларды қосқанда, бірқатар 

шаралар жоспарлануда. Жобаны сәтті және 

заманауи іске асыру нәтижесінде біз ағын 

суларда мұнай өнімдерінің мөлшерін едәуір 

төмендетуді, ластаушы заттардың норма-

тивтен жоғары шығарылуын және техноло-

гиялық процете тазартылған суларды қайта 

пайдалануды арттыру есебінен таза техни-

калық суды тұтыну көлемдерін қысқартуды 

күтеміз. 

Судың 

32%

-ынан астамы 

«ҚМГ – қайта өңдеу және 

маркетинг» АҚ мұнай өңдеу 

зауыттарында екінші қайтара 

пайдаланылады

   

 

12,2

а а

 

 

а

а  

3,6

Б

 

а

28,4

 

 

а а а  

45,7 

 

 

11,2  

Ша а

- 

 

а

 

 

2,4  

Ж  а

   

 

22,7

59,3

  

27,7

  

   8

  

   

А

 

а

   а

 

                  

а

а , 

 

 

3

     

Па а а

 

, 

 

 

3

3,07

  

С

  а а 

а а а , 

 

 

3

А

 

  а

 

а

а , 

 

 

3

     

С  

а

 

а а

7,4

Б

 

а а 

 

0,6 

Т

 

21

87

   

С  а   а

 

, 

 

3

     

Та

а а

а а 

 ТМ

О

А

 ЕМГ

 М

Г

 ММГ

 

МТ

Ф

 

ТО

 ТГ

 

ПК

ОП 

 АМ

З

 ПМХЗ 

Э

а

  а

 

Е

 

а

 

 

а 

 

2013

2012

2014

2015

GJ

, 

GJ

, 

111,28

123,32

124,62

111,89

38%

  

Та

  а

15%

  

І

  а

15%

  

а а  

 

9%

  

Э

 

10%

  

Ж

 

1%

  

Б

3%

  

Д

8%

  

Ма

1%

  

М а

О

 

 

а 

 

а

 

 

а

а а 

 

 

М а  

 

а

а а 

 

 

0,4%

2%

5%

7%

10

%

0,3%

6%

24

%

9%

18

%

19

%

ЕМГ

МГ

ММГ

ОА

ТМ

GJ / t

 

1,47

1,34

1,48

1,35

1,84

1,81

1,38

1,87

3,08

2,90

2014

2015

АМ З

ПМХЗ

ПКОП

GJ / t

4,26

4,1

0

3,74

4,35

2,43

2,21

IOGP = 1,5

IOGP = 3

Па

а  МХЗ – а ПМХЗ 

а

  а а

 

16%- а 

 

 

а

  а а а

Та

а а

а а 

 ТМ

О

А

 ЕМГ

 М

Г

 ММГ

 

МТ

Ф

 

ТО

 ТГ

 

ПК

ОП 

 АМ

З

 ПМХЗ 

Э

а

  а

 

Е

 

а

 

 

а 

 

2013

2012

2014

2015

GJ

, 

GJ

, 

111,28

123,32

124,62

111,89

38%

  

Та

  а

15%

  

І

  а

15%

  

а а  

 

9%

  

Э

 

10%

  

Ж

 

1%

  

Б

3%

  

Д

8%

  

Ма

1%

  

М а

О

 

 

а 

 

а

 

 

а

а а 

 

 

М а  

 

а

а а 

 

 

0,4%

2%

5%

7%

10

%

0,3%

6%

24

%

9%

18

%

19

%

ЕМГ

МГ

ММГ

ОА

ТМ

GJ / t

 

1,47

1,34

1,48

1,35

1,84

1,81

1,38

1,87

3,08

2,90

2014

2015

АМ З

ПМХЗ

ПКОП

GJ / t

4,26

4,1

0

3,74

4,35

2,43

2,21

IOGP = 1,5

IOGP = 3

Па

а  МХЗ – а ПМХЗ 

а

  а а

 

16%- а 

 

 

а

  а а а

Су барлық өндіріс үдерістерінде, сонымен 

қатар, вахталық кенттердің тұрмыстық шару-

ашылық қажеттіліктері үшін де пайдаланы-

лады. Сөйтіп, компаниялар тобы ббойынша 

су қоймасының жалпы көлемі есеп беру 

кезеңінде 87 млн. м3 (88,1 млн.м3  2014) 

құрады және 2015 жылға юбелгіленген 

лимиттен асқан жоқ. 

Су қоймасының басты қорлары жер бетін-

дегі және жерасты су нысандары болып 

табылады.

Бұдан өзге өндірістік нысандарға теңіз және 

таза техникалық сулар басқа да су пайдала-

нушылардан ағып келеді. 

Қиғаш өзені тұщы суының су қоймасының 

едеуір  көлемі «ҚазТрансОйл» АҚ суды басқа 

тұтынушыларға (қолданусыз) беруімен 

байланысты. Мысалы, Астрахань-Маңғышлак 

компаниясының магистралды су таратқышы 

соңғы 30 жыл бойы Атырау және Маңғыстау 

облыстарының қуаң аудандарының, сон-

дай-ақ су таратқыштың бойында орналасқан 

кенттердің тұрғындарын және басқа мұнай 

өндіруші, өнеркәсіптік және ауылшару-

ашылық кәсіпорындарын сумен қамтамасыз 

етеді. 

Компания топтарының қызметіне еліміздің 

батыс өңірінде орналасқан Орал және 

Қиғаш өзендері мейлінше жоғары әсер етеді. 

Бұл су объектілері балық шаруашылығы 

маңыздылығы бар су қоймаларына жатады 

және Қазақстанның қызыл кітаптарына 

енгізілген бекіре тұқымдас балықтардың, 

сүт қоректілердің және құстардың тіршілік 

ортасы болып табылады. Өзендік экожүйенің 

биологиялық әртүрлілігіне әсерін алдын-алу 

мақсатында біз  су қоймасы ғимараттарында  

кешенді балықты қорғау қондырғыларын 

орнату, ұңғымаларды жөндеу және қызмет 

көрсетуді қамтитын табиғатты қорғаудың 

бірқатар іс-шараларын өткіземіз. 

Маңғыстау және Атырау облыстарында 

мұнай кен орындары санының едеуір өсуіне 

және мұнайды өндірудің екінші қайтара 

әдістерін қолдануға байланысты, қабат қысы-

мын жасанды қолдау үшін мұнай өндіру про-

цесінде алынған қоса өндірілетін қат-қабатты 

сулар пайдаланылады  (109 млн. м3).  

31

Біздің қоршаған ортаға әсеріміз

Тәжірибеден мысалдар

«Қазмұнайтеңіз» ХҰК –                                         

Іске асырылған қауіп-қатерлері

Парникті газдар шығарындыларын 

реттеу саласындағы заңнамалық базаның 

жетілдірілмегеніне байланысты 2014 

және 2015 жылдары парникті газдар 

шығарындылары бастапқы белгіленгені 20 

000 тонна СО2-де шектелген мәнінде тұрған 

кәсіпорындарға квота беру механизмі болмады. 

Осындай кәсіпорындарды Парникті газдар 

шығарындыларына квота тарату ұлттық 

жоспарына енгізу мүмкін емес және тиісінше 

парникті газдар шығарындыларына сертификат 

алуға құқықтары болмады. Сол уақытта 

кәсіпорынның сертификаты болмағанда жұмыс 

істеуіне заңнамалық деңгейде тыйым салынды.

Осындай жағдайда ҚМТ да болды. Түгендеу 

қорытындылары бойынша кен өндіру 

орындарының бірінде СО2-нің нақты 

шығарындылары белгіленгеннен артық болды. 

Соның салдарынан бақылаушы орган  ҚМТ-ға 

парникті газдар шығарындыларына квота 

алмастан жұмыс жүргізуі бойынша талап қойды, 

сонымен қатар, сот компанияның қызметін 

парникті газдар шығарындыларына квота алғанға 

дейін тоқтата тұру туралы шешім шығарды.

Мемлекеттік органдармен жүргізілген келіссөздер 

қорытындылары бойынша  компанияға 2014-

2015 мемлекеттік ресурстан берілуіне қарсылық 

білдірілді. Соттың шешімін орындау және 

кәсіпорынның қызметін уақытша тоқтатылуына 

жол бермеу үшін ҚМТ сауда-саттықтарға 

қатысып, бір квота алуға мәжбүр болды.

ҚМТ-ы келесі кезеңнің (2016-2020 жылдар)  

Квота бөлу ұлттық жоспарына қосылды. 

Біз жүйелі түрде, теңіз асты ұңғымаларының 

және су астына кеткен ұңғымалардың жайын 

өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасы 

аясында қадағалап отырамыз. Соңғы зерт-

теулерге сәйкес, теңіз деңгейінің тартылып 

кетуіне байланысты Атырау облысындағы 

бұрынғы су астына кеткен және су басып 

қалған ұңғымалардың барлығы құрлықта 

орналасқан. 2020 жылға дейінгі кезеңге 

арналған оларды қайта жою жөніндегі жұмыс 

жоспары әзірленді және іске асырылуда. 

Маңғыстау облысында 2013 жылы жою-бөлу 

жұмыстарының бәрі аяқталды. Барлық жұмыс 

мемлекеттік органармен келісілген жобаларға 

сәйкес жүргізіледі.

Табиғи қауіп-қатер факторларынан өзге пар-

никті газдар шығарындыларын заңнамамен 

реттеу өзгеруіне байланысты нормативтік 

қауіп-қатерлер бар. Шығарындыларды шектеу 

жүйесі және парникті газдар шығарындылары 

квоталарын саудалау Қазақстанда 2013 жылы 

енгізілген болатын. Бірақ жүйеі әлі де жетіл-

дірілу үстінде. Қазіргі уақыттағы заңнамалық 

реттеу бойынша бар ескеірлмеген жағдай-

лар, шағын заңнамалық актілерге енгізілген 

жеке өзгерістер, бақылау органдарының 

заңнамалық нормаларға бірегей емес емес 

талаптары компания үшін салынған айыппұл 

санкциялары нәтижесінде қаржылық шығынға 

әкелетін және/немесе парникті газдар 

шығарындыларына қосымша квота сатып алу 

қажеттілігі қаупін туғызады.

Осы қауіп-қатерлерді барынша төмен-

дету мақсатында Энергетика министрлігі 

жанындағы жұмыс тобының құрамында 

біз Қазақстанның нормативтік заңнамалық 

базасын жетілдіруге белсене қатысамыз. 

Климаттың өзгеруін ұстап тұру бойынша 

Қазақстандық USAID бағдарламасымен 

ынтымақтастықпен жұмыс жүргізе отырып, 

шығарындыларды қысқарту стратегиясын іске 

асыруда өз мүмкіндіктерімізді арттыру үшін 

біліміміз бен дағдыларымызды жетілдіреміз. 

жүктеу/скачать 32,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: