Ондай а д а м д ы көпті көрген,
көзі царақты, к ө зі
—
хат,
к ө к і р е г і
—
шот, көзі
—
таразы, к ө ң і л і — қ а з ы
деп атай-
ды.
К ө п ж асағанн ан сұрама, көпті к ө р ге н н е н с ұ р а ; Көре-
көре көсем болад ы , с ө й л е й -с ө й л е й ш еш ен б о л а д ы
дейтін
м а қ а л д а р д ы ң да мәнісі сол. Д ү ни е н і ң сырын білгісі кел-
ген ү р п а қ бір өзінің б а қ ы л а ғ а н ы н а , тәж і ри бе с і н е қ а на -
ғ а т та нб ағ ан . Ал а л д ы ң ғ ы ү р п а қ кейінгі ұ р п а қ қ а өзінін,
естіген-білгенін, т а б и ғ а т к у б ыл ыс ын ан , қ оғ а м
өмірінен
б ай қа ғ ан ы н , а ң ғ а р ғ а н ы н айтып кетуге т ы р ыс қа н . Ос ыдан
келіп т ас қ а т а ң б а түскен, т а ң б а л ы ж а з у шы қ к ан .
Аға буынның білгені — іні буынғ а білім.
Бі лі м
ж о
лы — қиын жол.. « Ғ ы л ы мд а кең д а ң ғ ы л жо л жок, — дей-
ді К а р л Маркс, — с он д ык т а н оныц сәулетті шы ң ын а шар-
шагі-шалдығудан к о р ык п ай ты н , оның тас ты с о қ п а қ т а р ы -
мен т ырмысып ө рмелей беретін а д а м ғ а н а ш ы ғ а а л а д ы » 1.
Ғылым жол ы ны ң , оку ілімінің осында й ки ы нд ы ғ ын сезіп-
білген қ а з а к
О қ у
—
ине м ен қ ұ д ы қ қ а з ғ а н д а й
деп б а ғ а л а -
ған. Х а л ы к өзінің осы бір ш ы к п а ғ а н
ш ы ң ы і і
,
а л м а ғ а н
Камалын ү р п а к т а р ы н а а м а н а т етіп қ а л д ы р ғ а н , оған шы-
ғудың, оны а лу д ың әдісін, ж о л д а р ы н сілтеген.
М а қ а л
адам туа б іл м е й д і, жүре б іл е д і
деп сендіреді. Б і р а к өнер
сияқты білім де өзінен-өзі келмейді , әрбі р табыс,
жеңі с
сиякты білімді де ерінбей еңбектенумен, тіпті
ерлі кпен
жеңіп а л а р болар.
О қ у с ы з б іл ім жоқ, б іл ім с із к ү н ің жоқ;
О қы ға н б ілм ейді, к ө к е й ін е тоқыған біледі.
Б іл м е г е н ің д і
кісіден сүра, ү л к е н б іл м е се кіш ід е н сүра
дейтін м а қ а л д а р -
дың ма змұн ы соған саяды.
Акыл-мі нез н ыш а н ы — а т а - ан а д а н . С о нд ык т а н да х а
л ы к эр нәрсе тегіне т а р т а д ы дейді. Б і р а к а к ыл -м і н е з ба-
ламе н бірге туғанмен, ж ү р е жеті ле ді . Д ә н н і ң өсіп-өнуі
топ ыра ғын а , күті мі не б ай ла ны с т ы б о л а ты н ы с и як т ы б а л а
акыл-есі нің қ а л ы п т а с у ы да өскен о р тас ын а, ал ға н тәрби-
есіне байла ныст ы. Соны б а й к а ғ а н
х а л ы қ
Ү л ы қ ө с с е
—
ү лы ү л г іл ім е н а у ы л д а с б ол, қ ы з ы ң ө с с е — қ ы з ы ү л г іл і-
мен а у ы л д а с б о л
дейді. Қ а з а қ а қ ы л д ы т а р т ы л м а й т ы н да-
рияға, тот ы кп а й т ын а л тын ға , т а у с ыл м а й ты н к а з ы н а ғ а
балайды. А қ ы л д ы л ы қ т ы ң бір белгісі зер е кті к
(А қ ы л д ы -
ға айтқан сез
—
қ ұ л а ғ ы н ы ң астында, а қ ы л с ы з ғ а айтқан
сөз
—
қ ү б а қ ы р д ы ң астында).
Ақыл көп көрумен, үлгі-өнеге алумен, окумен толы-
сады. Со нд ык т а н х а л ы қ
Атың б а р д а жер таны
—
ж еліп
Щ р і п , асың б ар д а е л т аны — беріп жүріп; Е л а р а л а ғ а н
сыншы болад ы , тоғай а р а л а ғ а н үйш і б о л а д ы
дейді.
Достарыңызбен бөлісу: