Бағалы қағаздар нарығы және биржа ісі: Оқу құралы. Алматы: 2007

• 
  Аймақтық ұйымдар. Олар аймақтық тұйықталған нарық болғанда ғана ұйымдасуы мүмкін.
  

Қазақстан Республикасында қазіргі кезде өзін-өзі реттеуші ұйымдардың қызметін қадағалаумен және олардың құрылуын бақылаумен Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау Агенттігі шұғылданады.

Қазақстанда ең алғашқы заң жүзінде құрылған өзін-өзі реттеуші ұйым Қазақстан қор биржасы. Ол бағалы қағаздар нарығын бақылаумен қатар оған қатысушылардың іс-әрекеттерін реттейтін біртектес ереже шығарып, оның орындалуын қатаң қадағалайды. Келесі өзін-өзі реттеуші ұйым - 1999 жылы 13 қарашада Бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссияның директорлар кеңесінің қаулысымен құрылған - Активтерді басқарушылар Ассоциациясы. Оның атқаратын міндеттері:

• 
  зейнетақы активтерін басқару компаниясының тиімді қызмет етуі үшін жағдай жасау;
  
• 
  жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтерін инвестициялық басқару бойынша қызмет көрсету нарығында еркін бәсекелестікті дамыту;
  
• 
  кәсіпкерлік әдептілікті сақтау және қызмет көрсету стандарттарын дайындау;
  
• 
  ассоциация мүшелерінің заңды мүдделерін қорғау іс-шараларын қамтамасыз ету.
  

• 
  мүшелерінің жылдық жиналысы;
  
• 
  директорлар кеңесі;
  
• 
  басқарма;
  
• 
  тексеру комиссиясы;
  
• 
  тұрақты қызмет көрсететін (заңнамалар бойынша, қызмет істеушілер бойынша, есептеу және есеп беру бойынша) комитеттер.
  

Ассоциация мүшелері әрбір тоқсан сайын атқарған қызметі туралы бұқаралық ақпарат құралдарында жариялап, содан соң үш жұмыс күнінен кешіктірмей өзін-өзі реттеуші ұйымға мына мәліметтерді беруі тиіс:

• 
  өз активтері мен зейнетақы активтерінің жағдайы туралы;
  
• 
  таза зейнетақы активтері мен ондағы өзгерістер туралы;
  
• 
  бухгалтерлік баланс және қаржылық-шаруашылық қызмет туралы есеп.
  

Өзін-өзі реттеуші ұйым ретінде 1998 жылдың екінші тоқсанында тіркеушілер Қазақстан реестрұстаушыларының Ассоциациясын құрды.

Бұл ассоциацияның міндеттері:

• 
  реестрұстаушылардың мүддесін білдіру және қызметін біріктіру;
  
• 
  ассоциация мүшелерінің жалпы мүддесін қорғауды қамтамасыз ету;
  
• 
  Қазақстан бағалы қағаздар нарығын дамытуда мемлекеттік органдарға көмектесу;
  
• 
  реестрұстаушылар қызметінің стандарттарын дайындау. Қорыта айтқанда, қазіргі кезде Қазақстан бағалы қағаздар нарығын бақылаумен және реттеумен шұғылданатын өзін-өзі реттеуші ұйым түрінде құрылған - Қазақстан қор биржасы, Активтерді басқарушылар Ассоциациясы және Қазақстан реестрұстаушыларының Ассоциациясы нарыққа қатысушыларға қызмет көрсетуде. Алайда, олардың заңнамалық негізі толық қарастырылғанымен, отандық нарықтың тарихи қалыптасқан дәстүрі жоқ жағдайында және бағалы қағаздар нарығының алғашқы пайда болу және қалыптасу кезінде нарықтық инфрақұрылым жан-жақты кең ауқымды жұмыс атқаруда деуге ертерек.