21. КҚМҚ-ның пероксидтік тотығу реакциялары. Оттектің активті формаларының түзілуі. Пероксидтік тотығу- молекулалық оттектің бір электрондық тотықсыздануының
нәтижесінде оттектің активті формаларының(ОАФ) - супероксид анионы, гидроксил радикалы,
пеоксидионы, синглетті оттек, гипохлорит ионы түзілуінен липидтерде бос радикалдық
реакцияның жүруі, яғни липидтердің пероксидтік тотығуы(ЛПТ). ЛПТ-ның физиологиялық
деңгейін антиоксиданттық жүйе бақылайды.
Ол
екі
түрлі
болады:
1 ферменттік супероксиддисмутаза,
каталаза,
глютатионпероксидаза, глютатионредуктаза, церулоплазмин және т.б. 2 ферменттік емес
Е,А,С витаминдері; таурин,карнизон ферритин . Перуллоплазмин және т.б. .
22. Антиоксиданттық қорғаныс жүйесі (ферменттік және ферменттік емес), оның негізгі компоненттері, маңызы. Стоматологияда антиоксидант ретінде А, С, Е витаминдерінің пайдаланылуы. Бос радикалды үрдістер қалыпты жағдайда ағзада үнемі, бірақ аз мөлшерде жүріп тұрады,
себебі жасушаларда олардан қорғайтын әр түрлі антиоксиданттық қорғаныш жүйелері бар:
1) Ферменттік емес - С, Е витаминдері, каротиноидтар бос радикалды реакциялар тізбегінің
дамуын тоқтатады. Ең активтісі Е витамині, өйткені ол фосфолипид молекулаларының
аралығындағы мембранаға еніп, фосфолипидтердің құрамындағы көп қанықпаған май
қышқылдарын ЛПТ-дан сақтайды.
2) Ферменттік: жасушаларда оттектің активті формаларының активтілігін төмендететін
супероксиддисмутаза,
глутатионпероксидаза,
глутатионредуктаза
ферменттері
бар.
Супероксиддисмутаза келесі реакцияны катализдейді:
О2- + О2- + 2Н+ → Н2О2+О2
Каталаза келесі реакцияны катализдейді:
2Н2О2→2Н2О+О2
Глутионпероксидаза келесі реакцияны катализдейді:
Н20 2+ 2GSH—>2Н20 + GS-SG
Глутатионредуктаза келесі реакцияны катализдейді:
GS-SG +НАДФН2—>-2GSH+HAДФ
С витамині цитохром Р
450
оксигеназды жүйесі жүзеге асыратын токсиндердің,
антибиотиктердің және т.б. бөгде заттардың залалсыздануына қатысады.
Е витамині селенді глутатионпероксидазаның активті орталығының құрамына ендіріп,
ферменттік антиоксиданттық қорғаныш жүйесін активтендіреді.
А витамині және ретиноидтар жасушалық иммунитет реакцияларын стимульдейді, Т–
киллерлердің активтілігін арттырады.
