Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Әлеуметтану негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- ХАЛЫҚ САНЫ ЖӘНЕ УРБАНИЗАЦИЯ 425
| Теориялық көзқарастар
Бүрын байқағанымыздай, Батыс әлемі қалаға қарсылыққа толы. Үлкен қалаларда әділетсіздік пен жетіспеушілік, жастарды аранда- тушылық, денсаулықты, отбасы мен қоғамдастық байланыстарын бұзу басым құбылыс болып саналады. Қала түрғындары сыннан өт- кен, бірақ жасандылығы көп; ауыл адамдары арамдығы жоқ, жылы шырайлы әрі адал болып сипатталады. Қалаға қарсы осындай пікір- лер (Ежелгі Римнен бері осындай ой басым болып келе жатқан) өн- дірістік қаланың күрделі мәселелерімен бірге алғанда алғашқы әлеу- меттанушыларға айтарлықтай эсер еткен. ХАЛЫҚ САНЫ ЖӘНЕ УРБАНИЗАЦИЯ 425 Қалалық өмірдің адам мен қоғамға кері әсері жайлы пікірді 1938 жылы Луи Вирт (Louis Wirth) көтерді. Вирттің тұжырымдауынша, үл- кен аумақ, гетерогендік және қала халқының тығыздығы күнделікті адамгершілік қағидаларының бұзылуына алып келеді. Ауқымды қоғамда адамдардыц көпшілігі бір-біріне бөтен болады. Вирттің болжауынша, олар бастапқы байланыстарымен бұрынғыша қатынаста қалады, бірақ басқалармен, мысалы сатушылармен я лиф- тіге сыймай түрған бейтаныс адамдармен, есепшіл де үлгілі мәнерін ұстанып, салқын қатынасын сақтайды. Вирттің тұжырымдауынша, қала тұрғыны түрлі шым-шытырық ережелермен кездескенде кез келген жағдай елеусіз өтіп кетеді. Осын- дай қарым-қатынас және бейресми бақылаудың болмауы, халық са- ныныц көптігі қылмыстық жағдайдың өршуіне, бұрыс әрекеттерге және ресми бақылауға аса мән беруге алып келеді. Кейінгі зерттеушілердің қалаға деген көзқарасы жақсарды. Бүгін- гі таңда әлеуметтанушылар қаланы басқарылатын және танылатын бірнеше кішкентай әлемдердің жиынтығы деп қарастыруды ұсынды. Осылайша, Нью-Йоркте өмір сүретін адам 500 шаршы мильде өмір сүретін 9 миллион адаммен қарым-қатынас орнатуға тырыспайды. Оның орнына отбасынан, шағын аудан мен санаулы ұжымдасынан тұратын өзіндік жеке әлемді сақтайды. Сонымен қатар әлеуметта- нушылардың айтуынша, қалалық өмір ұсақ топтардан бастап сим- фониялық оркестр тыңдармандары, регби жанкүйерлері тәрізді суб- мәдениеттердің достығын дамытуга ықпал ететін «сыни көпшілікті» қамтамасыз етеді. Вирт мүндай субмәдениеттердің кейбірін қоғамдас- тықтың адамгершілік тұрғыда үйлесім таппағанының дәлелі деп түсіндіруі мүмкін еді. Бірақ оларды адамдардың бірлік пен негізгі қол- дау тобын таба алатын жеке әлемі ретінде де қарастыруға болады. жүктеу/скачать 30,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|