«Девиант» атыныңтаңылуыныңтүсіндірмесі

Ат таңу теориясы іс-әрекетке  «девиант» деген аттың қалай таңылаты- 

нын түсіну үшін қажет.  Бұл теория өкілдерінің көбі девианттылыққа 

баға  бергенде,  конфликтологиялық  пікірді  ұстанады.  Олардың  ай- 

туынша,  кейбір  топтар  өз  билігі  мен мәртебесін  арттыру мақсатында 

басқалардың іс-әрекетін «бүзақылық» деп айыптауға тырысады. Кәсіп- 

керлердің жаңа  бизнес үшін өз идеяларын сатқаны сияқты, топтар да 

өздерінің кімді  «девиантты» деп  атауға болатынына  қатысты  мораль- 

дық идеяларын «сатуға» тырысады. Сондықтан әлеуметтанушылар де- 

вианттылықтың  жаңа  анықтамаларын  қалыптастыруға  тырысатын 

адамдарды  моральдық кәсіпкер деп  атайды.  Әдетте топтың ықпалы 

неғұрлым жоғары  болса,  олардың басқаларды  «девиант»  деп  атау әре- 

кеті соғұрлым сәтті болады. Ат таңу теориясын қолдаушылар неліктен 

жоғары  таптағы  девианттылықтан  гөрі  төменгі  таптағы  девиантты- 

лық адамгершілікке жат, қатыгездік немесе қылмыс деп есептелетінін 

түсіндіреді.

Бірақ топтар өздерін «девиант» деп атағандарға қарсы күресуі мүм- 

кін.  Мысалы,  «Ата-аналардың  телевидение  кеңесі»  (АТК)  -   өздерінің 

консервативтік  мораліне  нүқсан  келтіретін  телевизиялық  шоу  бағ- 

дарламаларға қарсы әрекет ететін коммерциялық емес ұйым. Олардың 

жұмысы  «Дүниежүзілік  күрес  федерациясына»  (қазір  «Дүниежүзілік 

күрес сауық кеші» деп аталады)  қарсы  бағытталған.  АТК  бұл ұйымды 

зорлық-зомбылық пен жүгенсіз жыныстық қатынасты насихаттағаны 

үшін  сынға  алған  (Lowney,  2003).  Бұған ұйым  екі жолмен жауап берді. 

Алдымен  2000  жылдың  ортасынан  2001  жылдың  басына  дейін  «Цен­

зура  құқығы»  деп  аталатын  күрес  командасын  құрып,  әзіл-оспақпен 

шабуыл жасады.  Олар  күрес  кезінде  ережені  өрескел бүзып, АТК-ның 

моральдық қүндылықтарын насихаттаған сыңай танытты. Екіншіден, 

олар жала жапқаны  үшін АТК-ні  сотқа  берді.  Ұйым  осы  стратегиялар- 

дың екеуінде де өзінің қоғамдық келбетін қоргап, жұртшылықтың көз 

алдында  АТК-нің  «девиантты»  деп  ат  қоюға  бағытталған  әрекеттерін 

тойтарып тастады.