Әлеуметтік қиял
Әлеуметтанудағы ең негізгі ұгымдардың бірі - әлеуметтік қүрылым.
Әлеуметтік қүрылым - белгілі бір қоғамды құрайтын топтық қа-
рым-қатынастардың қайталанып келіп отыратын үлгілері. Ол тек мі-
нез-құлық сияқты жекелеген проблемаларды ғана емес, білім алуды,
неке қүруды қалай ұйымдастыру керектігі сияқты кеңірек контексте-
гі проблемаларды да қамтиды.
Әлеуметтік қиял деп жеке адамның проблемасын түсінуді, кец
әлеуметтік құрылымдарды, аз дегенде ішінара (Миллс 1959,15) түсіну-
ді көрсететін қабілетті айтамыз. Ч. Райт Миллстің пікірінше, әлеумет-
тік қиял дегеніміз - жеке бастағы қиындықтарды (мысалы, кедейлік,
ажырасу немесе сеиімнің жоғалуы), аса маңызды қоғамдық проблема,
жалпыға ортақ проблема деп түсіну. Миллстің айтуынша, көп нәрсені
біз толықтай бақылай алмаймыз, көптеген қүбылыстар қоғамның
түзілуінен келіп шығады да бізден тыс жүзеге асып жатады. Мысалы,
Миллс былай деп жазады:
100 мыңға жуы қ түрғыны бар қалада тек бір адам ғана жүмыссыз болса, бүл -
оныңжеке басына қатысты жайт, солай болатұра көмектесу үшін сол адамның
мінез-құлқын, оныңдағдыларын және мүмкіндіктерін қарастырамыз. Бірақ50
миллион адамнан тұрагын елде 15 миллион адам жұмыссыз болса, бұл - ортақ
(қоғамдық) проблема, бірақ оны жеке тұлганың мүмкіндіктері аясында шеше
алмаймыз. Мүмкіндіктердіц құрылымы бұл жерде іске аспайды. Проблема
дүрыс қойылуы үшін және ықтимал шешімдер ауқымды болуы үшін тек жеке
басқа қатысты жайттар мен жеке түлғалардың жагдайын емес, қогамның эко-
номикалы қж әне саяси институтгарын қарастыруталап етіледі (1959,9).
|