Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
| Әлеуметтік бақылау
Әлеуметтік бақылау адамдарды өз мәдениеті мен қоғамының нор- малары мен құндылықтарын ұстануға ынталандыратын күштер мен процестерден түрады. Біз нормалар мен құндылықтарды бала- лық шақтан бастап отбасынан, көршілерден және басқа балалардан үйренеміз. Біраз уақыттан кейін осы нормалар әдетке айналғаны сонша- лық, біз басқа жолмен өмір сүруді елестете алмаймыз, олар біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне айналады, сондықтан біз оларды шектеулер деп түсінбеуіміз мүмкін. «Тісімді тазалауым керек, әйт- песе достарым мен отбасым менен алыстап кетеді» деп ойламаймыз, оның орнына: «Тісімді тазаламасам жиіркенішті боламын», - деп ойлаймыз. Алайда мыңдаған жылдар бойы ешкім тісін газаламаған адамды жиіркенішті деп санаған емес. АҚШ тұрғындарының көпші- лігі үшін тіс тазалау адамның өзін жақсы сезінудің бір бөлігі болып табылады, мүны істемесе олар өздерін жиіркенішті сезінеді. Тәрбиенің, оқу мен тәжірибенің арқасында қоғамның көп норма- лары бізге табиғи болып көрінеді, сондықтан басқаша әрекет етуді ойламаймыз да. Идеологиялық өңдеу, оқыгу және тәжірибе арқылы қоғамның көптеген нормалары орынды болып көрінеді, сондықтан басқаша әрекет ете алмаймыз. Алайда бірде-бір қоғам осы нормалардың ерік- ті түрде сақталатынына толығымен сенбейді, сондықтан сәйкесінше шара қолданады: нормаға сай болғандарды сыйақымен ынталандыр- са, керісінше, нормаға сай болмағандарға жаза қолданады. Кейбір шаралар ресми сипатта болады, мәселен, кодекстер ресми заңды бұз- ғандар үшін айыппұл және жазалау шараларын белгілейді. Сонымен қатар көптеген ірі ұйымдарда сырқаттанған күндерге, киіну кодексі- Ғүрыптар - ненің дұрыс немесе дұрыс еместігі туралы идеялармен байланысты нормалар; олар моральдық құндылықтарға ие. Заңдар - билік құзыретінің күші мен санкциясы арқылы бекітілген ережелер. Олар нормалар болуы да, болмауы да мүмкін. Әлеуметтік бақылау - тәртіпке бағынуға ынталандыратын күштер мен процестер, бүл өзін-өзі бақылау, бейресми бақылау және ресми бақылауды қамтиды.
|