Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2-ТА РА У
I Әдетте күнделікті өмірде ұстанатын I нормалар мына сыныптағыдай айқын емес. Соған қарамастан, көпшілігіміз айналамызды бақылау арқылы әлеуметтік нормаларды еш қиындықсыз тусіне аламыз. малар да жетіп артылады. Тізімнің ұзақтығы соншалық, кейде міндет- тер тым көп, ал таңдау тым аз сияқты көрінеді. Әрине, кейбір іс-әрекет- тер міндетті емес және таңдау жасауға мүмкіндік береді, бірақ жалпы мәдениеттің мәні - өмір сүрудің тәртібі, орындалуға тиіс ережелер. Дегенмен нашар жоспарланған жобадан нашар үй салынатыны сияқты, «жаман» немесе дисфункциялы норма түрлі қиындықтарға әкеп соқтырады (Wilier, Kuwabara, & Масу, 2009). Мысалы, соңғы жыл- дары «әркім үлкен үйде тұруы керек, үлкен үй алмаса, ол - ақымақ» де ген норманың кесірінен несие төлей алмай, банктер үйлерін тартып алған адамдар көбейді. Кей нормалар бір дәуірде жақсы болса, енді бірі белгілі топқа ғана лайықты болуы мүмкін. Ал кей нормалардың мүл- де мағынасы жоқ. Пайдалы я зиянды болсын, нормалар маңыздылығына қарай әр- келкі болып келеді. Кейбіреулері сән үлгісі тәрізді қысқа мерзімдік, өткінші болады. Енді бірі, айталық, моногамияны (немесе полигамия- ны) қолдайтын нормалар күшті болады және ұзақ уақыт өмір сүреді, өйткені олар осы мәдениеттің басты бағыты болып табылады. Әдетте нормаларды дәстүрлер және ғұрыптар деп екі топқа бөлеміз. Дисфункциялы нормалар - қоғам мүдделеріне қарсы әрекет ететін нормаларға жатады. Дәстүрлер - әдепкі, қарапайым және дағдылы тәсілдер арқылы жасалатын нормалар.
Дәстүр сөзі бір топтың әдепкі, қарапайым және дағдылы тәсілдерін білдіретін нормаларды сипаттайды. Дәстүр - түрақты дәстүрлерді (мысалы, АҚШ-тың тәуелсіздік күні - 4 шілдедегі отшашу) қамтитын, сондай-ақ уақытша сауық пен сәнді де қамтитын (кең немесе тар киім кию сияқты) ауқымды түсінік. Дәстүрдің ешқандай моральдық құндылығы жоқ. Егер қалып- тасқан дәстүрді бұзып, таңертеңгілік гамбургер, ал кешкі асқа сүлы ботқасын жесеңіз, еденге ұйықтап немесе шашыңызды күлгін түске боясаңыз басқалар сізді біртүрлі, қызық немесе есалаң адам деп қа- былдауы мүмкін, бірақ олар сізді азғын немесе қылмыскер деп есеп- темейді.
|