Қазіргі жағдай
Байырғы америкалықтар (америкалық үндістер) АҚШ-ты құрайтын
азшылық топтардың бірі болып есептеледі (жалпы халықтың 1 па-
йызын ғана құрайды). Жартысына жуығы төрт штатта ғана өмір сү-
реді: Оклахома, Аризона, Калифорния және Нью-Мексикода. Бәлкім,
байырғы америкалықтар қоғамның ең көп зардап шеккен азшылық
тобы шығар. АҚШ-тағы нәсілдік және этностық топтардың арасында
олардың білім көрсеткіші ең төмен, ал ішімдік ішу мен мезгілсіз қаза
болу көрсеткіші ең жоғары деңгейде (Kao
&
Thompson 2003). Ақ нәсілді
америкалықтарда жергілікті америкалық тайпалар казинолар арқы-
лы жетістікке жетті деген ой қалыптасқан. Казинолар үлкен қалалар-
ға жақын орналасса ғана көп пайда келтірген. Казинолар, шынымен,
тайпалық үкіметке қажетті табыс әкеліп, мектептер мен үй мәселе-
сін шешуге, сонымен қатар өз топтары ішіндегі кедейлікпен күресуге
ықпал етті (Conner & Taggart, 2009; Evans &Topoleski, 2002). Алайда ка
зинолар санының өсуі қылмыс пен тәуелділіктіліктің көбеюіне әкеп
соқтырды (Evans ScTopoleski, 2002).
8.2-кестеде оңтүстік Дакотада орналасқан Пайн Ридж аумағындағы
30.000 халқы бар Оглало Сию тайпасыныңжағдайы сипатталады. Байыр-
ғы америкалықтардың мәртебесі эр алуан. Олар 200-ге жуық тайпалық
топтардан тұрады, өздеріне тән мәдениеті мен тілі бар. Кейбіреулері бір-
шама жетістіктерге жеткен: солтүстік батыста - балықшы фермерлер;
Вайомингте - мал шаруашылығымен айналысатындар, М^йнде - ко-
nip салушылар. Қала аймақтары мен Миссиссипидің шығыс жаға-
лауында ақ нәсілді америкалық қоғамның әсері басым болғандықтан
көптеген жергілікті америкалықтар бір мәдени ағымға тоғысып, жеке
экономикалық жүйе құрған. Солай бола тұра Пайн Ридж сияқгы ре-
сурстары шектеулі оқшауланған (және казиноларға көпшілікті тарту
мүмкіндігі жоқ) аймақтарда өмір сүретін түрғылықты америкалық-
тардың әлеуметтік-экономикалық жағдайы томен және тұрмыстары
нашар. Сонымен қатар байырғы америкалықтар оқшау тұратын ай-
мақтарға жақын қалалардағы ақ нәсілді америкалықтар арасында
тараған бұрмаланған пікір мен дискриминация кесірінен көп түйт-
кіл шығып түрады.
|