47. Картаны және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы бағыттарын атап, әлеуметтік-экономикалық маңызын түсіндіріңіз.https://m.0088.kz/image/catalog/Plakat/21%20kart%20KAZ/14002342-3.jpg сайтынан алынған
Жауабы: Халықтар мен елдер арасындағы сауданы жолға қоюда, Мәдениеттерді жақындастыруда, Қазақстандағы қалаларды дамытуда Ұлы Жібек жолы да маңызды рөл атқарды. "Жібек жолы" терминін алғаш рет 1877 жылы белгілі неміс географ ғалымы Ф.Рихтофен Шығыс пен Батыс, Қытай мен Жерорта теңізі мемлекеттері арасындағы байланыстарды білдіру үшін ұсынған.
Біздің дәуірімізге дейінгі II ғасырда Қытайдан Жерорта теңізіне қарай сауда жолдары салынған кезде ең үлкен керуен жолы жұмыс істей бастады. Ұлы Жібек жолының бір бөлігі Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аумағы арқылы өтті. Жетісудан Ұлы Жібек жолы Шығысқа, ал Оңтүстік Қазақстаннан Батысқа қарай созылды, сондықтан Қазақстан Шығыс пен Батыс мәдениеттерінің өзара ықпалы мен өзара байыту жолындағы байланыстырушы буынға айналды. VI-ХШ ғасырларда Сирия – Персия – Орталық Азия (Орта Азия) - Оңтүстік Қазақстан – Талас алқабы – Шуй алқабы – есік – күл бассейні-Шығыс Түркістан сияқты ең көп жүретін жол болды. Тағы бір жол Византиядан Дербент арқылы Каспий маңы даласына – Маңғыстау – Арал маңы – Оңтүстік Қазақстанға және одан әрі қарай жүрді. Жолдың жекелеген тармақтары Орталық Қазақстан арқылы Батыс Сібірге, сондай-ақ Шығыс Қазақстанға бағытталды.
Ұлы Жібек жолының маршруттары Арал теңізі бойымен, одан кейін Сырдария, Шу өзендерінің жағалауларымен, Жетісу арқылы Жоңғар қақпасына дейін бағытталды. Сауданың дамуы оның монеталық жүйелерінің пайда болуына, әртүрлі елдердің монеталарын айырбастауға әкелді. XI–XIII ғасырларда Отырарда, Испиджабта, Таразда, Жентте, Қоялықта және басқа да қалаларда монета сарайлары пайда болды. Олар бассейндер (мыс монеталар), дирхемдер (күміс) және динарлар (алтын) соғылды. Қазақстан аумағы арқылы өткен Ұлы Жібек жолы бірқатар шағын және ірі қалалардың пайда болуына және дамуына ықпал етті.
Тараз-Жібек жолының қазақстандық учаскесіндегі ең көне қалалардың бірі, оның жасы 2 мың жылдан асады. Дәл осы жерде Түрік қаған Дизабул 568 жылы әйгілі Византия императоры Юстиниан II-нің дипломатиялық елшілігін қабылдады, ол жібек саудасы туралы мәселелерді шешуге келді. Кейінірек қала түргештердің, содан кейін қарлұқтар мен Қараханидтердің астанасына айналады, бұл оның стратегиялық әскери және сауда орталығы ретіндегі маңыздылығын көрсетеді. Араб ғалымы Ибн Хаукал "Тараз – мұсылмандардың түріктермен сауда орны" немесе "Тараз – саудагерлер қаласы"деп жазды.
Суяб – Жетісудың ірі сауда және әкімшілік орталығы, Батыс түркілердің, кейін түргештер мен қарлұқтардың астанасы. 629 жылы буддист қажы Сюань Цзянь Суябаға түркі қағанына қонаққа келді.
Испиджаб (Сайрам) – бекіністі қала, исламның ірі сауда және даму орталығы. Дереккөздерде бұл туралы алғаш рет VII ғасырда айтылған. Махмуд Қашғари оны осылай сипаттады. Мұнда керуен сарайлары, жалбыз, жабық базарлар мен мата базарлары болды, онда жергілікті саудагерлер мақтадан ақ маталар, қару-жарақ, зергерлік бұйымдар, ыдыс-аяқ сатты. Үлкен керуен сарайлары қонақтарды шақырылмаған қонақтардан қорғайтын қуатты қабырғалармен қоршалған.
Отырар (Фараб) – Сырдария өңірінің ірі сауда және мәдени орталығы. Мұнда Қараханидтер әулетінің монеталарының бірі, үлкен кітапхана, мешіттер мен медреселер, базарлар мен әйгілі шығыс моншалары орналасқан.
Түркістан (Ясы) XIV ғасырдың аяғы мен XV ғасырдың басында Оңтүстік Қазақстан мен шектес аумақтардың ірі әкімшілік, идеологиялық, сауда, саяси және мәдени орталығына айналады. Бұл сопылық уағызшы және философ Х. А. Ясауидің құрметіне кесене тұрғызумен байланысты болды. Қазақ хандары өз астанасын Түркістан қаласына таңдады. Ибн Рузбиханның айтуынша, қала Ұлы Дала, ОРТАЛЫҚ АЗИЯ және Қытайдан сауда жолдарының өтетін орны болған. Бұл саудагерлер үшін транзиттік пункт, (әр түрлі) елдерден келген саяхатшылар үшін аялдама". Қала ауылшаруашылық оазисінің орталығы болды.
Жібек жолын жаңғырту жөніндегі бағдарламаны іске асыруға Қазақстан да өз бастамалары арқылы да, "бір белдеу - бір жол"бағдарламасы шеңберінде Қытаймен ынтымақтастық жолымен де белсенді қатысады.
Қазақстан мен Қытайдың өзара іс-қимылының тарихы көп жылдардан бері келе жатқандықтан, бұл елдер арасында сенімді бейбіт қарым-қатынастар қалыптасты. Тәуелсіздік алған сәттен бастап Қазақстан өзі үшін 20 жылдан астам уақыт бойы табысты іске асырып келе жатқан экономиканы дамытудың либералды моделін таңдады. 2000 жылдардың басында әлемдік экономиканың өсуі мұнай, металдар, кен және пайдалы қазбалар бағасының үлкен өсуіне әкелді. Сондықтан, өсіп келе жатқан дағдарыс жағдайында экономикалық тұрақтылықты сақтау, инфляцияны қысқарту, сыртқы қарызды азайту, елдің ішкі Ұлттық қор резервін ұлғайту маңызды болды. Осыған сәйкес, елде тұрақты экономикалық жағдайды сақтауға бірнеше әрекет жасалды. Бұған дәлел ретінде "Қазақстан - 2030" және "Қазақстан - 2050" ірі бағдарламалары қызмет етеді, олардың шеңберінде Үкімет ең аз салдарлармен жаһандық әлемдік дағдарыстан шығу жөніндегі стратегияларды әзірледі.
