Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, ерте көшпелілер империясы –

Ғұндар Қазақстан мен Еуразия тайпалары мен халықтарының өміріне бұрын-соңды болмаған 
өзгерістер енгізді. Бұл өзгерістер Еуропа мен Азия тарихында жалпы қайта құруға әкелді. 
Бұл халықтардың қоныс аударуының салдары Еуропаның мәдени және әлеуметтік өміріне әсер 
етуді жалғастыруда. Ғұндар Еуропаның бірнеше халықтарының қалыптасуына қатысты. 
Сонымен, венгр тілінде түркі сөздері сақталған: арпа - арпа, алма-алма, балта-тпор, сақал-сақал 
және басқалар. 
Ғұндар Хазар қағанаты мен Омейяд халифатына бірнеше рет шабуыл жасады, содан кейін 
Еуропаға басып кіріп, Рим императорларын жеңді. Ғұндар Еуропада өз империясын құруға 
тырысты, бірақ жеңістерін сақтай алмады. 
Ғұндар әулетінің мәдени және экономикалық салдары да әсер етті: шығыс мәдениетімен 
танысу, қытай-үнді мәдениетінің енуі, оның ішінде буддизмнің өсіп келе жатқан діні (ғұндар 
ыдыраған кезде буддизм Қытайдың солтүстігіне тарады). 
Ғалымдар ғұндардың рөлін әр түрлі бағалайды .Кейбір тарихшылар Еуропаны римдік биліктен 
босатты деп санайды. Басқалары ғұндардың құлдық жүйенің жойылуына ықпал еткенін және 
жаңа тарихи кезеңнің-орта ғасырлардың басталғанын атап көрсетеді.
Ерте көшпелі өркениет мәдени және экономикалық ерекшеліктерге ие қоғамды 
ұйымдастырудың алғашқы формаларының бірі болды. Бұл өркениеттің көптеген аспектілері 
әлемдік тарихи процестерге әсер етті. 
Ең алдымен, көшпелі халықтар еркін және тәуелсіз болды, бұл оларға еркін қозғалуға, 
жайылымдар үшін ең жақсы жерлерді іздеуге және өздерін және жақындарын тамақпен 
қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Осының арқасында көшпелі өркениет жаһанданудың 
алғашқы көзі болды, ал көшпенділер әртүрлі халықтар мен мәдениеттер арасында сауда, 
мәдени идеялар мен білім алмасудың негізін қалаған алғашқы космополиттер болды. 
Көшпелі өмір салты әлемдік тарихқа экономикалық тұрғыдан да әсер етті. Олардың жылдам 
ұтқырлық пен жергілікті өзін-өзі қамтамасыз ету қабілеті оларды өз аймақтарындағы 
экономикалық орталықтарға айналдырды. Олар басқа халықтарға қажет тауарларды (мал, жүн, 
жүн және былғары) саудалады, бұл оларға ақша мен айырбастау құралдарын жасауға, сондай-
ақ өз технологияларымен басқа халықтардың назарын аударуға мүмкіндік берді. 
Сонымен қатар, көшпелі халықтар мемлекет пен саяси идеяларды қалыптастыруда маңызды 
рөл атқарды. Олар өздерінің басқару формалары мен құқықтық нормаларын дамытты, мұнда 
бастысы қоғамдық пікір, бейресми нормалар мен әдет-ғұрыптар болды. 
Осылайша, біздің дәуірімізге дейінгі бірінші мыңжылдықта Шығыс пен Батыстың отырықшы 
егіншілік өркениеттерімен бетпе-бет келген Ұлы дала көшпенділері әлемдік тарихтың 
барысына қатты әсер етті. 

жүктеу/скачать 2,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: