Бағдарламасы «Биологиялық қауіпсіздік»

119 
 
1. Ахметсадыков Н.Н., Омарбекова У.Ж., Хусаинов Д.М. Ветеринария 
негіздері. Алматы, 2007, 84-89 б. 
2.  Внутренние  незаразные  болезни  сельскохозяйственных  животных.  М.: 
«Агропромиздат», 1985. – 572 с. 
( 3. Малдың жҧқпалы емес ішкі аурулары. Алматы, 1993  
 
 
Тәжірибелік сабақ № 13 
 
Сабақтың тақырыбы: Пневмонияны зерттеудің әдіснамалық тәсілдері.  
Бронхопневмония. 
 
 
 
Пневмония-ӛкпенің қабынуы, екі формада жҥреді – крупозды және катаральды. 
Катаральды-ӛкпенің  очагты  (серозды-шырышты,  мукопурулентті,  іріңді)  зақымдалуымен  және 
бронхтардың бір мезгілде қабынуымен сипатталады. Жануарлардың барлық тҥрлерінің, әсіресе ірі 
қара, шошқа, қойдың жас малдарында байқалады. 
 
Себептері.  Ӛкпеге  тамақ  бӛлшектерінің  тҥсуі  (аспирациялық  пневмония),  ӛкпеде  қанның 
тоқырауы  (гипостатикалық  пневмония),  ӛкпе  лобының  тӛмендеуі  немесе  бронхтың  бітелуі 
(ателектатикалық  пневмония  -  дамымаған  нәрестелерде,  әсіресе  туылғаннан  кейінгі  алғашқы 
кҥндерде ауырып, ӛлетін қозыларда байқалады). 
 
Бронхопневмонияның дамуына ерекше емес микрофлора (пневмококктар, ішек және протеин 
таяқшасы) қатысады, олар қолайсыз факторлардың әсерінен (дҧрыс тамақтанбау, гиповитаминоз, 
суық тию) ӛз қасиеттерін кӛрсетеді. 
Екіншілік  (симптоматикалық)  бронхопневмония  –  сальмонеллез,  диплококк  инфекциясы, 
туберкулез, диктиокаулез кезінде. 
 
Патогенез.  Баяу  даму  тән,  патологиялық  процеске  ӛкпенің  ӛсіп  келе  жатқан  лобулалары 
біртіндеп қатысады. Қанға сіңетін қабыну ӛнімдері жалпы реакцияны тудырады: қызба, депрессия, 
тез тыныс алу, жҥрек соғысы. 
 
 
Клиникалық белгілері. 
 
Біріншіден, микробронхит белгілері пайда болады, содан кейін альвеолалардың қатысуымен 
температура 1-2 С-қа кӛтеріледі, температура тҧрақсыз, процеске жаңа учаскелер қатысқан кезде 
мезгіл-мезгіл  жоғарылайды.  Депрессия,  ентігу,  әлсіздік,  терлеу,  тәбеттің  тӛмендеуі  немесе 
болмауы,  ҧйқы  безінің  атониясы,  бозғылт  (анемия)  немесе  шырышты  қабықтардың  цианозы 
байқалады.  
 
Ҧстамалары бар жӛтел, бронхитке қарағанда аз ауырады, мҧрынның ағуы, ҧзақтығы 2-3 апта, 
Жануарлар салмағын жоғалтады. Уақытылы емдеумен олар қалпына келеді, ҧзаққа созылған кезде 
ӛкпе гангренасы және ӛлім дамиды. 
 
Крупозды  (фибринозды)  –  ӛкпенің  жедел  қабынуы,  ӛкпеге  фибринозды  экссудаттың 
эффузиясы,  ӛкпенің  ҥлкен  лобтарының  тығыздалуы,  ағзаның  интоксикациясы,  тыныс  алудың 
бҧзылуы, кезеңді даму, ауыр жалпы жағдай. Жылқыларда жиі кездеседі. 
 
Этиологиясы.  1.  Жҧқпалы:  жылқылардың  жҧқпалы  плевропневмониясы,  ірі  қара  малдың 
жалпы қабынуы, пастереллез және т. б. 
 
2.Инфекциялық  емес  организм  аутоинтоксикациямен  және  белгілі  бір  микрофлорамен 
(стрептококктар, стафилококктар, диплококктар) сенсибилизациямен байланысты. 
Ықпал етеді, ҥсу, қызып кеткен, переутомление, бҧзу азықтандыру және ҧстау. 
 
Патогенез. Біріншіден, гиперемия, тамырлардың ӛткізгіштігі кҥрт артады және фибринозды 
экссудат  ісінеді  (гиперемияның  1  сатысы).  Экссудаттың  коагуляциясы  ӛкпе  лобының 
тығыздалуына әкеледі  (2 – қызыл гепатизацияның сатысы, гемоглобиннің ыдырауы кезінде-сары 
гепатизация).  Осы  кезеңде  ауа  зардап  шеккен  аймаққа  енбейді,  дененің  интоксикациясы 
жоғарылайды,  температура  максимумға  дейін  кӛтеріледі.  Шешу  кезеңі  экссудаттың 
резорбциясымен сипатталады, ауа альвеолаларға енеді, температура тӛмендейді. 

120 
 
 
Клиникасы.  Ауру  кенеттен  басталады,  ӛткір  депрессия,  әлсіздік  пайда  болады,  температура 
41-42  С  немесе  одан  да  кӛп,  ауру  кезінде  ҥнемі  сақталады.  Жӛтел  алдымен  қҧрғақ,  ауырады, 
тыныс алу Ҥстірт, содан кейін мҧрыннан қоңыр-сары ағу пайда болады. Перкуссияда ӛкпенің кең 
аймағында тҥтіккен дыбыс, тҥтіккен дыбыс аймағында тыныс алу естілмейді, басқа жерлерде ол 
кҥшейеді.  Жҥрек  жеткіліксіздігі  (анемия)  дамиды,  ас  қорыту  бҧзылады  (диарея  немесе  іш  қату), 
бауыр әсер етеді (сарғаю). 
Шешу сатысында температура тӛмендейді, жануар тамақ қабылдай бастайды және 2-3 апта ішінде 
қалпына келеді. 
 
Алдын алу және емдеу. Алдын алу-жобалардан, жаңбырдан қорғау, толық тамақтану. Емдеу 
кезінде-диеталық тамақтану. 
Ӛкпе  эмфиземасы-альвеолалардың  (альвеолярлы)  созылуына  немесе  интерстициальды  тіндердің 
жыртылуына  байланысты  ӛкпе  кӛлемінің  ҧлғаюы.  Бҧл  жануардың  шамадан  тыс  физикалық 
кҥшімен, әсіресе оқытылмаған кезде пайда болады. 
 
Белгілері. Басы тӛмен, білектері кең, мҧрын саңылаулары едәуір кеңейеді,іштің тынысы. Егер 
берсін-тыныштығын – выздоравливает 3-4 кҥн. 
Созылмалы эмфизема созылмалы бронхит кезінде пайда болады. 
Плеврит-кеуде  қуысын  тҥзетін  серозды  қақпақтың  қабынуы  пневмонияның,  перикардиттің 
асқынуы, кеуде қуысының жарақаты кезінде пайда болады. Кеуде қуысында қабыну (фибринозды) 
экссудаттың жиналуымен бірге жҥреді. 
 
Белгілері. Жануардың ӛте ауыр жағдайы, температурасы 41-42 С, ентігу, пальпация кезінде 
кеуде  қуысының  ауыруы.  Сҧйықтық  жиналған  кезде-аускультация  кезінде  перкуссия  мен  плеска 
шуының кӛлденең сызығы. 
 
 

жүктеу/скачать 1,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: