3-тарау. Екінші кіші топ (3-4 жастағы балалар) 1-параграф. "Денсаулық" білім беру саласы 60. "Денсаулық" білім беру саласының базалық мазмұны - дене шынықтыру,мәдени-тазалық дағдылары ұйымдастырылған оқуқызметінде іске асырылады.
61. Мақсаты дененің қалыпты өсуін, баланың жеке типологиялық ерекшеліктеріне қарай омыртқасын дамыту және оның денесін дұрыс қалыптастыру үшін жағымды физиологиялық жағдайлармен қамтамасыз ету, қарапайым мәдени-гигиеналық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
62. Міндеттер:
1) жалпы қимылдық икемділіктерді, еркін түзімдегі, берілген бағыттағы жүру мен жүгіру дағдыларын қалыптастыру;
2) шапшаң қимылды ойындарға және ойын жаттығуларына қатысуға эмоциялық әсер мен ынтасын шақыру;
3) өзінің қимылын үйлестіруге, тәрбиешінің сигналы мен командасына сәйкес іс-әрекет бағыты мен сипатын өзгертуге үйрету;
4) ептілікті дамыту, мүсінді қалыптастыру;
5) балада тамақтану және жуынудың қарапайым дағдыларын дамыту;
6) киіну және шешінудің бастапқы дағдыларын қалыптастыру;
7) өзіне-өзі қызмет ету процесінде құралдармен қарапайым іс-әрекеттерді қалыптастыру.
2-параграф. 1-жартыжылдық 63. Дене шынықтыру төмендегідей негізгі қимылдардықамтиды:
1) жүру:қолдарынан ұстасып, сигнал бойынша тоқтап, шеңбер бойымен жүруге; қол белде, аяқтың ұшымен жүруге; арқаннан жасалған түзу жол бойымен, шеңбер бойымен жүруге; тақтай (ені 30 см, ұзындығы 1,5 м) бойымен жүруге үйрету;
2) жүгіру: зал бойымен қарама-қарсы қабырғаға қарай топтасып жүгіруге; бір-бірінің артынан көрсетілген бағыт бойынша жүгіруге; жол бойымен (ені 30-40 см, ұзындығы 7 м) жүгіруге; тәрбиешінің сигналы бойынша бір-бірден, топтасып жүгіруге үйрету;
3) секіру: педагогтың, бірінің бірі қолынан ұстап секіруге; тәрбиешінің сақтандыруымен және көмегімен тақтайдан (биіктігі 10 см) секіруге үйрету;
4) лақтыру, қағып алу, дәлдеп лақтыру: әрекетті доппен орындау - көлемі мен материалы әртүрлі (үлкен және кіші, үрленген, матадан жасалған, сырты тегіс және бұдыр) доптарды екі қолмен педагогқа, бір-біріне лақтыру; допты екі қолымен тұрған және отырған қалыпта қақпа арқылы (қашықтық - 2 м) домалату;
5) еңбектеу, өрмелеу: ересектің қолдауымен төбешікке шығу және өздігінен түсу; кілем бойымен еңбектеу, бөрене арқылы өрмелеп өту; педагогтың көмегімен гимнастикалық қабырға бойымен өрмелеу және түсу;
6) тепе-теңдік сақтау: шектелген кеңістік бойымен, бір ұшы еденнен 15-20 см биіктікке көтерілген (ұзындығы 1,5-2 м, ені 20-25 см) еңіс тақтай бойымен жүруге және оның бойымен төмен түсуге (ересектің сақтандыруымен және көмегімен орындалады); тәрбиешінің қолынан ұстап ұзын орындық бойымен (биіктігі 20-25 см) жүруге үйрету;
7) сапқа тұру:сапта еркін тұру; арқанды қолымен ұстап тұрып,еденге түзу салынған арқан бойымен тұру;
8) жалпы дамытушы жаттығулар:жаттығуларды педагогпен бірге орындау: бас қимылы - бұру (оңға, солға), алға қарай иілу, артқа қарай шалқаю; қол қимылы - алға, жан-жағына, жоғарыға, иыққа, белге қою, қолдарын кеуде тұсында айқастыру, жанына қарай созу, кеуде тұсында, бастан асыра шапалақтау; бүгу және жазу; саусақтарды жұдырыққа түю және жазу; қолды белге қойып, бір аяқты топылдату; екі аяғын топылдату; тұрған және отырған қалыпта оңға және солға бұрылу, бір-біріне зат беру, алға еңкею және түзулену, қолдаумен тізесін бүгу, секіру.
64. Күтілетін нәтижелер:
1) дене жаттығуларын орындауға ынта білдіреді;
2) жаттығуларды педагогтың әрекетіне еліктей отырып орындайды;
3) тәрбиешінің артынан топтасып жүреді, жүгіреді;
4) жол бойымен және ізінен жүреді;
5) қол ұстасып шеңбер құрап жүреді; қол белде, аяқ ұшымен жүреді;
6) жол бойымен көрсетілген бағытта бірінің артынан бірі жүгіреді;
7) допты екі қолымен лақтырады;
8) тұрған және отырған қалыпта допты екі қолымен ұстап, қақпа арқылы домалатады;
9) тәрбиешінің көмегімен тақтайдан секіреді;
10) педагогтың қолынан ұстап аяғының ұшымен секіреді;
11) кілем, тақтай бойымен еңбектейді;
12) арқанның, орындықтың астынан өрмелеп өтеді.
65. Мәдени-тазалық дағдылары:
1) мәдени-тазалық дағдыларын дамыту білік пен дағдыларды қалыптастыратын ойындар барысында қамтамасыз етіледі: тамақтану дағдыларын қалыптастыру;тамақтану үшін қажет заттар мен азық-түлікті ажырата алуын үйрету;балаларды қасық және тостағанды сәйкестендіре білуін қалыптастыру;асхана аспаптарын ұстау алу дағдысын дамыту (тостаған, қасық);
2) тазалық дағдыларын қалыптастыру: жуыну алдында бірнеше әрекеттер жолымен киімнің жеңін бүктеу керектігін;ересек адамның көмегімен шүмекті ашуға және жабуға;ересектің көмегі арқылы тамақтанар алдында және дәретханадан кейін қол жуу керектігін, алақанымен беттің төменгі бөлігін жуу керектігін үйрету (қолды сулау, алақанды бір-біріне үйкелеу, сабын көбігін сумен шаю); ересек адамның көмегімен қол және бетті сүрте білуін үйрету;ересектердің көмегімен айна алдында шаш тарай ала білуін үйрету; өздігінен шалбарды шешу және түбекке отыру білігін қалыптастыру;балаларға дәретхана қағазын қолдануды үйрету (ересектің бақылауымен);
3) ұқыптылық дағдыларын қалыптастыру: балалардың өзінің киімі тұратын шкафты, үстел басындағы орнын, киімін сақтауға арналған шкафты білуін бекіту (ересектің бақылауымен); тамақ ішіп боған соң "рақмет" айтуды үйрету; дәретхананы дер кезінде қолдана білуін қалыптастыру (ересектің ескертуі және дәретханаға апаруы бойынша);
4) киіну және шешіну дағдыларын қалыптастыру: балаларды сурет бойынша өз шкафын таба алуына үйрету (ересектің көмегімен, көрсету немесе ауызша нұсқаулық бойынша);балаларды киіндіру және шешіндіруге қатыса білуін үйрету: ересекпен (ересектің көмегімен) ағытылған (байланған) киімді шешу, оны орындыққа бүктеп қою.
66. Күтілетін нәтижелер:
1) тамақтану үшін қажетті заттар мен азық-түлікті ажырата алады (жеуге жарамды және жарамсызын);
2) ересек адамның көмегімен шүмекті аша және жаба алады;
3) өзінің киімі тұратын шкафты, үстел басындағы орнын, киімін сақтайтын орынды таниды (ересектің бақылауымен);
4) ересектердің көмегімен айна алдында шаш тарау бойынша бірлескен әрекет жасайды;
5) ересектің ескертуі және дәретханаға апарумен дәретхананы дер кезінде қолданады.