элект­ ронды стимуляторлар (электростимуляторлар)

кажет. Бұл жағдай «емдеуші аппарат» және «электростимулятор» түсініктерін 
ажыратуды кажет етеді.
Бұлшыкеттердің электрлі тітіркенуі XVIII ғасырда аныкталғанымен элект- 
ростимуляторларды колдану тек казіргі соңғы он жылдыкта орын алды. Қазіргі 
кезде түрлі электорстимуляторлар колданылады. Бірак казірдің өзінде меди- 
циналык және физиологиялык мәселе ретінде электорстимуляторлар электр 
сигналының параметрлерін дәл беру маңызды орын алады: импульстін фор- 
масы оның ұзактылығы, импульсті токтың жиілігі және импульстердің өтуінің 
реттілігі (18 және 19-тарауларды караңыз).
Электорстимуляторлар 
стационарны, тасыманды
және 
имп.иінтантты
бо- 
лып бөлінеді. Толык имплантатты электростимуляторлар үшін, мысалы; кар- 
диостимуляторлар үшін ток көзі үлкен мәселе болып калады. Олар үзак уакыт, 
үнемді жүмыс істеу кажет. Бүл мәселе сәйкес ток көзін жасау мен үнемді ге- 
нераторларды кұрастыру аркылы шешіледі. Мысалы, импульстер арасындағы 
үзіліс кезінде энергияны колданбайтын генератор жасау маңызды.
Стационарлы стимуляторлардың мысалы ретінде кеңінен колданылатын 
әмбебап электоримпульстар УЭИ-1 келтіруге болады (23.10-сурет). Ол тік бұ- 
рышты және экспоненциалды формалы импульсивті тоғы бар генератор.
Импульстер параметрі және олардың жиіліктері кең көлемде баскарылады, 
мысалы, тік бұрышты импульстің үзактығы дискретгі түрде 0,01-ден 300 мс 
дейін өзгере алады. Бүл аппарат наукас тізбегіндегі импульс амплитудасын 
өлшеуге мүмкіндік береді. Электронды сәулелі түтікшенің экранында (УЭИ-1 
беттік панелінің сол жағы) аппараттардың шығысындағы импульстің форма- 
сын бакылауға болады.

Стимуляторлардың ерекше мысалы ретінде дефибрилляторларды ка- 
растыруға болады, ол — өте жоғары қуатты электрлі импульсты генератор, 
ол жүрек ырғағының қалыпты жағдайдан ауытқуын емдеу үшін колданыла- 
ды. Дефибрилляторда энергия жинактаушы (конденсатор) болады, ол кон­
денсатор зарядтайтын және тізбекті разрядтайтын кұрылғы. 23.11-суретте 
ДИ-03 импульсті дефибриллятордың сырткы түрі көрсетілген. Тасымалдайтын 
және бір бөлігі импланттанатын радиожиілікті электоркардиостимуляторлар 
ЭКС-01 (23.12-сурет) жатады. Импланттанатын бөлігі (кабылданатын) су- 
реттің ортасында көрсетілген, онын массасы 22 г, калындығы 8,5 мм. Кабыл- 
дагыш сырткы тараткыштан (суретте сол жағында) радиосигнал кабылдайды. 
Бүл сигналдар наукастың денесінің ішінде импланттанатын бөлік арқылы ка- 
былданып, электродтар аркылы импульс түрінде жүрекке беріледі. Суреттін он 
жағында кррек блогы көрсетілген, оны тараткыш сиякты науқас сыртта алып 
жүреді.
Электростимуляторлардың тағы бір ерекше түріне арнайы кодталған фор- 
мада акпарат беретін, оны адамның сезім мүшелері қабылдайтын кұрылғыны 
жатқызуға болады. Мүндай кұрылғы кохлеарды протез деп атайды, ол дыбысты 
акпаратты электр сигналына түрлендіреді, түптеп келгенде адамнын ішкі кұ- 
лағының иірімінің (улитку) орнына колданылады. Тасымалдайтын кохлеарды 
протез 8.13-суретте көрсетілген.
Электростимуляцияның техникалык бөлігіне электродтарды жаткызуға бо­
лады, олар биологиялық жүйеге электр сигналдарын жеткізеді. Көп жағдай- 
да электростимуляция пластиналы электродтармен жүзеге асырылады, олар 
адам денесіне электрокардиографиянын электродтары сиякты жапсырылады.
а

(§21.2 қараңыз). Енгізілетін электродтар үшін мәселе киындау, өйткені мате­
риалам тандау кажет, олар уакыт өте бұзылмай биологиялык орта токты өткізе 
алу керек.
Физиотерапевті аппаратгың мысалы ретінде синусоидты модельденген 
тоғы бар «Амплипульс-3» кондырғысын карастыруға болады (23.13, а-сурет). 
Ондағы синусоидты тербелістің жиілігі 5 кГц, ал модуляцияның синусоидты 
тербелісінің жиіліктері 10-150 Гц аралығында біртіндеп өзгертіле алады. Ге­
нератор жасайтын токтардың мүмкін болатын формалары 23.13, б-суретінде 
көрсетілген; тасымалдаушы жиілік пен модульденген тербелістер арасындағы 
қатынас суретте жасалмаған.
23.6. Ж ОҒАРЫ ЖИІЛІКТІФИЗИОТЕРАПЕВТІ ЭЛЕКТРОНДЫ 
АППАРАТ. ЭЛЕКТРОХИРУРГИЯ АППАРАТТАРЫ
Медициналык аппараттардың үлкен тобы — электромагнита тербелістер 
мен толқындар генераторы — ультрадыбысты (ырғактан жоғары), жоғары, 
ультра жоғары және аса жоғары жиіліктерде жүмыс істейді, оларды жалпы түр- 
де 

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: