Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Ремизов А.Н. Медициналық және биологиялық физика (1)
| жоғары жиілікті электронды аппараттар
терминімен атайды. Электродтар проблемасы бұл жағдайда әртүрлі жолмен шешіледі. Жоғары жиілікті тоқтар үшін (19.5-суретті караңыз) шыны электродтар колданылады, айнымалы магнитті өріспен эсер (индуктотермия) иірме (спиралдар) және оралған тегіс кабельдер аркылы жүргізіледі, олар аркылы айнымалы магнит өрісін тудыратын айнымалы ток өтеді. УЖЖ-терапия кезінде адамның де- несінің кыздыратын бөлігін дискі тәріздес металлы электродтардың арасына орналастырады (23.14-сурет), олар окшаулану (изолятор) кабатымен оралған. Электромагнита толкындармен эсер ету кезінде адам денесіне осы толкын- дарды шығаратын сәулеленгіш жакындатылады. Аурудың кауіпсіздігі үшін электродтар генератордың тербеліс контурына емес, наукас контурына (терапевті контурға) косады, ол генератордың тербел- мелі контурумен индуктивті байланыскан (23.14-сурет). Индуктивті байланыс науқастың тұракты жоғары кернеуге кездейсок түспеуіне жағдай жасайды, ал мұндай кұрылғы көптеген медиииналык жоғары жиілікті генераторларда бар. 23.14-суретте триодты генератор көрсетілген, мүндай шамлы генераторлар ме дициналык аппараттарда әлі колданады, өйткені олар өте жоғары куатты алуға мүмкіндік беоеді. Физиотерапевті аппараттар электромагнитті тербелістер генераторы ретін- де радиокабылдауды және теледидарды алу кезінде оларға кедергі жасамау үшін конструкциаланады. Бұл арнайы бөгел қорғағыштык кұрылғы арқылы, ол екінші жағынан қатаң жұмыс жиілігін беру аркылы жүзеге асырылады. Кейбір аппараттардың сырткы түрі төменгі суреттерде көрсетілген: «Иск ра-1» — жоғары жиілікті генератор, ол импульсті режимде жүмыс істейді және жергілікті дарсонвализация үшін колданылады (23.15-сурет), индуктотермияға арналған аппарат ИКВ-4, ол 13,56 МГц жиілікте жұмыс істейді (23.16-сурет), УЖЖ-терапияға арналған аппарт-УЖЖ-66 (23.17-сурет), микротолкынды те- рапияға арналған «Луч-88» аппараты (23.18-сурет). Жоғары жиілікті электронды медициналыкаппаратка электрохирургия ап- параттары да (жоғары жиілікті хирургия) жатады. Бұл кұрылғылардың негізін гармониялықжәне модульденген электромагнитті тербелістердің генераторы кұрайды. Электрохирургияда колданылатын электромагнитті тербелістердін куаты 1 Вт-тан жүздеген ваттқа дейін жетеді. Генераторлардың ерекшелігінің мәні олар қуатты жүктемеге (биология- лык үлпаға) беру керек, ал олар көп көлемде өзгереді. Генераторлар көп уакыт жүктемесіз жүмыс істей алады, сондыктан электрохирургия аппараттарында вакуумды шамлар колданылады, ал олар жартылай өткізгіштік кұрылғыларға Караганда мүмкін болатын сыртқы жүктемелеуге шыдамды келеді. Электрохирургияда электромагнитті тербелістер электродтарға беріледі, олар ұлпаларды кеседі немесе коагуляция жасайды. Электрохирургияның био- полярлы және монополярлы электроды деген түрлері бар. Бірінші жағдайда аппарат генераторының бір шығысы белсенді (активті) электродпен косылады, сол арқылы электрохимиляык эсер жүргізіленеді, ал екінші — белсенді емес (пассивті) электрод ол наукастың денесімен түйі- седі. Екінші жағдайда генератордың екі шығысы да екі белсенді (активті) элект- родпен косылады, олардың арасынан жоғары жиілікті тоқ өтіп хирургиялы эсер жасайды. Бұл жағдайда екі электродта белсенді (активті) болады, ал бел- сенді емес (пассивті) электрод қолданылмайды. Электрохирургиялық аппараттың тағы біреуінің түрі 23.19-суретте көр- сетілген. ОПТИКА Оптика — физикалык жарықтың таралуын, жүтылуын, жарык шығарудың зандылыктарын қарастыратын физиканың бөлімі. Физикада «жарык» сөзі термині адам көзі кабылдайтын сәулеленуге ғана емес, көзге көрінбейтін сәу- леленуге де колданылады. Жарықтың табиғаты дуалисті. Бұл жарык өзін элект- ромагнитті толқын ретінде және жарық ағымы — фотон ретінде, яғни бөлшек ретінде көрсетеді деген сөз. Жарық дуализмі дербес жағдайда е = hv форму- ласынан көрінеді, өйткені фотонның энергиясы е квантты сипатты берсе, v — толқындық үдерістің сипатын береді. Бір оптикалық құбылыста жарықтың толкындык қасиеті көбірек білінсе, басқа кұбылыста бөлшектік қасиеті көбірек бөлінеді. Екі шақты касиет бөлшектерге — электронға, протонға да және т.б. тән. Жарык электромагнитті қасиетке ие болғандыктан оптика бөлімін элект- родинамикадан кейін карастырған жөн. Ал жарыктын сәулеленуі мәселелері атомды физикамен шектелген және онымен біркелкі байланысты. Сондыктан «оптика» бөлімі атом физикасынан бұрын қарастырылады. Физиканың дамуына оптикалык тәжірибелер мен теориялар елеулі үлес косты: жарықтың түзу бойымен таралуы және әр түрлі айналардан шағылуы ал- ғашкы оптикалык зандар қатарына жатты, олар біздің дәуірімізге дейін белгілі болды. Майкельсонның интерференциясы тәжірибесі салыстырмалы теория- ның тәжірибелік негізін калады; жарық дискреттілігі туралы Планк гипотезасы квант физикасының негізін кұрды. Көзге көрінетін жарык сәулелерін зерттеу және оны өлшеу тек физика саласына ғана емес физиология саласына да ка- тысты. Бүл мағынада оптика акустика тәрізді. Медиктер және биологтар үшін бүл білімдер негізінен биологиялық объектілерді зерттеу үшін маңызды: мик роскопия, спектрометрия, рефрактрометрия, поляриметрия, колориметрия. Сонымен катар дәрігерлерге жылулық сәулеленудің физикалык негізіндерін наукасты диагностикалау үшін колданылуын білгені маңызды (термография), жарыкпен емдеу құрылғыларының кұрылысын білу тағы да сол сиякты. |