Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| геометриялык,
биологиялы к, физикалы қ (ф изика-хим иялы қ), матем атика- лык моделдер. Геометриялык моделдер-моделдердің ең карапайым түрі. Бұл түпнұсканың сырткы көшірмесі. Анатомия, биология, физиология пәндерінде колданылатын накпішіндер (муляж) — геометриялык модель. Тұрмыста гео метриялык моделдер таным үшін, сәндік-сауықты максат үшін (машиналар моделі, ойыншыктар, темір жолдар, т.б.) кеңінен колданылады. Биология лык моделдер зертхана жағдайында белгілі бір күйде көрсету үшін, мысалы жануардың ауыруын бейнелеу үшін қолданылады. Тәжірбиеде белгілі күйдің пайда болуы, оның өту барысы, организмді өзгерту үшін оған жасалатын әре- кеттердің механизмі зерттеледі. Мұндай моделдерге колдан жасалған жүкпалы үдерістер, органдардың гипертрофиясы, генетикалық бұзылу, қатерлі ісіктер, жасанды невроздар және түрлі эмоциялы күйлер жатады. Мұндай моделдерді жасау үшін зерттеліп отырған ағзаға әртүрлі әсерлер жасалады: микробтар жұқ- қызу, гормондар енгізу, тамак құрамын өзгерту, жергілікті жүйке жүйелеріне эсер ету, өмір сүру ортасының шарттарын өзгерту және т.б. Биологиялык моделдер биология, физиология, фармакология жэне генети ка салалары үшін маңызды. Физикалык жэне физикалык-химиялык моделдер физикалықжәне химиялыкәдістермен биологиялык кұрылымдарды көрсетуге негізделген. Физика-химиялық моделдер биологиялык моделдерге Караганда идеал түрде болады, ягни моделденген биологиялык нысанның жуық түрдегі жобасын береді. Физика-химиялык моделдін алғашкы мысалы ретінде тірі жасушаның өсуін көрсететін (1867) моделді айтуға болады, ол Cu[Fe(CN)J су ерітіндісінде CuS04 кристалының өсуін ұксататын көрініс. Бұл карапайым модел заттың тек сырткы, ең маңыздысы сапалы ұксастығына негізделген. Сандық ұксастык- ка негізделеген моделдер күрделі болады, олар электрофизиология бойынша тәжірбиелі материалдарды колданып электротехника мен электроника прин- циптермен құрылады. Тәжірбиелік манызы бар моделдердің жеке жасушаньщ, мүшелердің және бүтіндей ағзаның физика-химиялык өмір сүру шартын кор сету жатады. Жасанды ерітінділер жасуша мен жеке мүшенің ағзадан болса өмір сүруі ортасына ұксастырып келтіреді. Жасанды биологиялык мембрана- лар оның иондарға өтімділігінің физика-химиялык табиғатын және оған сырт кы факторлардың түрлі әсерлерін сипаттауға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|