Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.7-сурет
Өзін-өзі баскарушы жүйелерді зерттеу физиология жэне биология үшін маңызды. Оңтайлы баскару жүйелері де қолданысқа ие. Олардың мақсаты сырткы шарттарға жэне жүйенің баскарушы сигналдарына катысты кейбір ша- малар мәнінің экстремалды (минималды және максималды) күйін сактап тұру. Мүның карапайым мысалы ретінде ауаның ылғалдылығына катысты калыпты температураны ұстап тұратын құрылғы кондиционерді карастыруға болады. Оңтайлы басқару жүйесі, жүйенің функциясы реттелмейтін шамалардын өз- герісінің максималды жэне минималды мәндерін сактап тұру үшін кажет жағ- дайда колданылады. Баскарудың кейбір мәселелері баскарушы жүйелердің арнайы теориясын зерттегенде карастырылады. Олардың негізгі принциптерінің негізінде баскарудын кері байланысы және сансатылығы орын алады. Кері байланыс кибернетикалық жүйелерге нақты жағдайды ескеріп, оларды кажетті іс-әрекеттермен үйлестіруге мүмкіндік бе- реді. Көпсатылы басқару сызбасы кибернетикалык жүйелердің сенімділігін және тұрактылығын камтамасыз етеді. 4.5. МОДЕЛДЕУ Ғылымның әртүрлі саласында накты жүйені зерттеу үшін модельдеу колда нылады. Модель — бүл қүбылысты, үдерісті, жүйені зерттеу мақсатында мате- риалды және ойша жүзеге асыратын табиғаттың кез келген нысаны. Қүбы- лыстарды, үдерісті, жүйені модель арқылы зерттеу әдістемесін модельдеу деп атаймыз. Сонымен, казіргі танда моделдеуден, тек кана затты түрде емес, айталык планердің моделін жасау, нысан мен кұбылыстың терең мағынасын тануға, зерттеуге арналған ғылыми әдісті айтамыз. Моделдеудің негізіне материя- нын кұралдары — кеңістік пен уақыт, материяның қозғалыс принциптері кіреді. Кибернетикада моделдеу — ғылыми танымнын негізгі әдістемесі болып та- былады. Бұл кибернетиканын абстрактілігінен, кибернетикалык жүйелердің кұрылымының жалпыламалығымен және баскару жүйелері табиғатынын әртүрлілігінен шығады. Негізіңце 4.3-4.7-суреттерде келтірілген сызбалар әртүрлі баскару жүйелерінің карапайым үлгілері. Бұл такырыпта моделдеу мәселелерін кибернетика түсінігінен кеңірек мағынада карастырамыз, яғни оқырмандардың медициналық-биологиялық бағыттағы кызығушылығын ес- кереміз. Моделдердін негізгі және маңызды түрлерін карастырамыз. Олар: жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|