Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9


+ //2 v , _ т ( , л + 1 / 2 = т _ І Р _ і Л У



Pdf көрінісі
бет64/387
Дата10.12.2023
өлшемі28,1 Mb.
#135579
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   387
Байланысты:
Ремизов А.Н. Медициналық және биологиялық физика (1)

+ //2
v
, _ т
( , л
+ 1 / 2
= т _ І Р _ і Л
У 
_ /
j
х сЬс 
/ з 
3/ \ 8 + 8 / =
ml

12
(5.20)
-
1/2
Осындай жолмен есептелінген массасы 
т
симметриялы денелердің әр түрі 
үшін инерция моментін көрсетейік:

іші қуыс біртекті цилиндр

г —
оның ішкі радиусы, 
R —
сыртқы радиусы. 
Олардың өсі цилиндрдің геометриялық өсімен дәл келеді (5.7-сурет):
J = m ( r 2 + R 2) /
2; 
(5.21)

жща қабырғалы цилиндрдің (R ~ г
) немесе сакиналар [(5.21) караңыз]:
J = m R 2;
(5.22)

біртекті біртутас цилиндр (г
= 0) немесе дискілер [(5.21) караныз]:
J = m R2/2-
(5.23)

біртекті иіардыц,
оның центрі арқылы өтетін өске қатысты:
J = 2/ bmR2\
(5.24)

тіктортбурыиіты параллелепипед
оның 
0
0
’ өсіне катысты центр аркылы 
өтетін табанының жазыктығына перпендикуляр (5.8-сурет):


Жоғарыда көрсетілген мысалдардың барлығында айналу өсі дененің масса- 
дар центрінде орналаскан. Ал айналу өсі масса центрінде жатпайтын денелер 
үшін Гюйгенс теоремасы колданылады. Бұл теорема бойынша дененің қандай 
да бір ОО’ айналу өсіне катысты инерция моменті:
J = J 0 + md1,
(5.26)
мұндағы 
JQ
— дененің масса ОО’ центріне қатысты паралель өсте жататын 
инерция моменті; 
d —
екі паралель остер арасындағы қашықтык; 
т —
дененің 
массасы (5.9-сурет). Инерция моментінін өлшем бірлігі 
килограмм-метрдің
квадраты
(кг м2).
О
Импульс моменті
Айналмалы өске қатысты материалды нуктенің импульс моменті (қозғалыс
молшерінің моменту) деп нуктенің импульс моментінің айналу өсіне дейінгі қа-
шықтығына көбейтіндісінің шамасын айтамыз:
L = р г. — тх> г .
(5.27)
и.= сог, және / = 
mr f ,
болғандықтан:
L.

т.
со гг. = 
m.rf
со = / со. 
(5.28)
Дененің импульсі момент den, осы айналмалы өске қатысты денені қурайтын
нуктелердің момент импульстерінің қосындысын айтамыз:
N
L =
Z /ю . 
(5.29)
/=1
Кдтты денелердің барлық нүктелерінін бұрыштық жылдамдығы бірдей бол- 
ғандықтан, со-ны косындыдан шығарамыз [(5.29) караңыз]. Сонда:
N
L =
со X / = оо/,
/=1


(J — дененің өске катысты инерция моменті) немесе мұны векторлы түрде жазсақ:
L
= ш / .
(5.31)
Сонымен, импульс моменті нүктенің инерция моментін бұрыштык жыл- 
дамдыкка көбейткенге тең. Бұдан импульс моментінің векторы мен бұрыштык 
жылдамдықтың векторының бағыттары бірдей болатындығы шығады.
Импульс моментінің өлшем бірлігі 
секунд ішіндегі килограмм-метрдің квад­
раты
 
(кг - м
2
с-1)-
(5.31) формуласы ілгерілемлі козғалыс кезіндегі импульстің формуласымен 
салыстыру маңызды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   387




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет