Спин балшектердш болуы Шретннгер тенлеуінен туынзачанлы

және т.б. мәндері сәйкес келеді. 
п
және / берілген күйдің саны 2(2/+1) болады. 
Бірдей негізгі кванттык саны бар күйлердін жалпы санын табу үшін/барлык 
мүмкін болатын мәндері бойынша 2(2/+1) косындылаймыз:
X 2(2/ + 1) = 
2п2.
(28.28)
1=0
Сонымен сутегі атомының энергиясының бірінші денгейіне электронный 
екі күйі сәйкес келеді, екіншісіне — 8, үшіншісіне — 18 және т.б.
Электрондардың сутегі атомында орналасуының көрнекі суреті электрон 
бұлтшаларын түсіру аркылы алынған (28.12-сурет). Суреттер жарық шам мо- 
делінде алынған. Атомдардағы электронный |у|2 ыктималдылык тығыздығын 
есептеп, шамны осы есептеулерге сәйкес орын ауыстырып отырған; ыктимал­
дылык тығыздығы көп жерде ұзақ тұрып, ықтималдылык тығыздығы аз жерде 
кысқа уақыт тұрған.
Экспозиция нәтижесінде фотопленкада әртүрлі каркындылыкты орын 
пайда болтан, бүлар электронның атомда таралуын көрсетеді. Суреттен көріп 
түрғанымыздай, электрон козғалысы үшін «орбита» түсінігі шартты немесе 
тіптен мүмкін емес екен.
Спиндік және орбиталык магниттік мо- 
менттер өзараәсерлеседі, бұл өзараәсерлесу 
болмаған кездегі күймен салыстырғандағы 
атомның энергетикалық деңгейлерінің жү- 
йесін өзгертеді. Спин-орбиталык әсерлесу 
энергетикалык деңгейлердің нәзік кұры- 
лымын әкеледі деп айтады.
Егер ол маңызды орын алса,онда элект­
ронный толық импульс моментін — ор­
биталык қосылған спинді ескерген кажет.
Бүл жағдайда 
ml
және 
ms
орнына баска 
кванттык сандар колданылады: 
j
және 
т.
О Н В
1 s m 
= 
0 
2s т
= 
0 
3s т
= 
0
j кванттық сан
— орбиталык косыл- 
ған спинді 
L
электронный импульсынын 
толык моментінің дискретті мәнін анык- 
тайды:
L = T n ^
Y
(28.29)
т
магниттік кванттык сан Z бағытындағы 
импульстің толык моментінін мүмкін бо­
латын проекцияларын сипатгайды: 
һ
Зр т =
1
4 -
3d т
= 0
L =
2п
т
(28.30)
Берілген / кванттык санында 
j
екі мән 
кабылдайды: ±1/2 (28.1-кесте).
пі/ берілген 
j
кванттык санында 2/+1 
мәнін кабылдайды: 
—j, —j+
1...+/.
m
= 2

28.1-кесте
Күй
Кванттық сандардың мағынасы
Күй
Кванттық сандардың мағынасы
С И М В О Л Ы
п
/
т ,
т .
С И М В О Л Ы
N
L
т ,
т .
1s
1
0
0
±1/2
Зр
3
1
1
±1/2
2s
2
0
0
±1/2
Зр
3
1
-1
±1/2
2Р
2
1
0
±1/2
3d
3
2
0
±1/2
2р
2
1
1
±1/2
3d
3
2
1
±1/2
2р
2
1
-1
±1/2
3d
3
2
-1
±1/2
3s
3
0
0
±1/2
3d
3
2
2
±1/2
Зр
3
1
0
±1/2
3d
3
2
-2
±1/2
28.7. БОР ТЕОРИЯСЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Кванттык, механиканың күрылуына дейін 1913 ж. датфи 
іиіі
11 Бор атом­
ный ядролык моделіне және онын скі постулатына нсі іздслінгсн сутеі і атомы 
мен сутегі атомытектес иондартеориясын үсынды. Бордын постулаттары клас- 
сикалыкфизиканың түсініктеріне сай келмеді.
Бірінші постулатка сәйкес атом және атомдык жүйелср тск кейбір стацио­
нар күйлерде үзақ уакыт болуы мүмкін. Осындай күйлердс болтан атом энср- 
гияны шығармайды және жүтпайды. Стационар күйге жергияныц мыналай 
дискретті мәндері сәйкес келеді: 
Ег Е2...
Атом және атомдык жүйенің энергиясының кез келген өзгерісі стационар- 
дың бір күйінен басқа күйіне секірмелі өтумсн байланысты.
Екінші постулат бойынша атом бір күйден екінші күйтс отксндс фотон шы- 
ғарады немесе жүтады, фотонның энергиясы (29.1) формуламеп аныкталады.
Жоғарғы энергетикалық күйден төменгі энергетикалык күйге откендс фо­
тон шығарады, кері жағдайда фотон жүтады. Бортеориясы бойынша электрон 
сутегі атомында ядроның айналасында шенбер бойымен айналады. Барлык 
орбитаның ішінде стационарлы күйге импульс моментінін бүтін санға тен 
й/(2л) мәні сәйкес келеді:
( я = 1,2,3...), 
(28.31)
мұндағы 
т
— электрон массасы; 
vn
— оның 
п
орбитадағы жылдамдығы: 
гп
— ра­
диусы.
Атомда шенбер бойымен айналатын электронға аз зарядталған ядро тара- 
пынан кулондык тартылу күші эсер етеді, ол Ньютонның 2-ші заңы бойынша 
электронный массасынын центрге тарткыш үдеуінің көбейтіндісіне тең (бүл 
вакуум үшін тиімді):
Z e e
Ze1
mv.
(28.32)
мұндағы 
е —
электронный заряды; 
Ze
— ядроның заряды. Сутегі үшін Z = 1. 
іл
гутег. те.чтес лондар үтиін Z>1. 28.31 және 28.32 тендеулерінен пя шамасын 
ескервжгенде. '^ - л е / келесі түрде жазылады:

(28.32) 
т е н д е у і н к о л д а н ы п э л е к т р о н н ы й
к и н і
і и і
- .
ы ы
*- н і ц л п ы ы н м п . п і ы і
£* = wu»/2 = - Z e 7 ( 8 w /J , 
(28 И)
а л к и н е т и к а л ы к
(28.34) 
ж э н е п о т е н ц и а л д ы к
(28.22) 
л и р т и и . ы р д ы н »•/« м и л ы
л а р ы э н е р г и я н ы ң т о л ы к э н е р г и я с ы н б е р е д і:
£ = £ + £ =
4л/л
Ум‘
(28 35)
(28.33) 
ө р н е к т і
(28.35) 
т е н д е у і н е
койын, к
cjuxi
ісидсуд) аламы;
£ = - m ^ Z 2/(
Бор екінші постулатты [(29.1) караныij жоне (28.24) формуласый д с о я ( 
ала отырып cyreri атомы және сутегі атомы тектес иоиддрдын офиалды **нды 
лыктарын тусіндіретін (29.2) формуласын алды ($29-2кдраныт)
Бор теориясы өз кезегінде атомдык физиканыи дамуыидд ндида фуддм Ал 
таш рет карапайым атомдык жуйе ушш (Оф электрон я дрони яймада 
ды) спектрлік заңдылыктары ашылды.
Бор теориясынын улкен жепспктерше карамаетаи, « н м м д е м ш
1
cpi Оая 
кадды Осы теория аумағында спектрлис 
іы и м а я р ш я
каржинда лыж,)<фын ын 
айырмашылыты түсіндфілмелі. яғнн неіе кейбф эиертетижалык от >дер каларына Караганда неғурлым ыктимал детей еуражтарт-а жал ап 
Ьерудс.
1лф 
теориясы курзелі атомдык жуйе гелий атомынын (еж до*,т рой ддрр*- ^ айт-иси* 
козғалады і спеюрлік зандылыкхарын ашьш кхфокте атшади
Бор теориясынын кемдшшстер] оный жуйелт смеет тя 
b y
t еорж> ж .ыжуож 
лык та. квантш х та емес. ол өзшс жажсы терридларды йрткирД' жнаеелкіыыі' 
жэне кванттык физика
Сонымен. мысалы. Бор теориясында электрон атомдо 
осдіді
. йф (ф&и'< 
Бойымеь айналалы (классикалык идеялар). Отрак от. -О*-) жезде для* іррма' 
ниток толкын шьнзрмайлы (ш и п щ идеаицр)..
Осы ғасырдын птршю жарі и ш щ і Бор теирдяси <• y*u о <• 0«лг.< юо 
риясымен алыстырылуы керек еженбедши Бозии> іідан і мелаг.лкаси и«ц д< 
Боллы
2Е-Е КУРйЕЛІ АТОАЩАРДЫҢ Э Я В (Т И » ф
Сттег; атомьшдағь элеклрондардын жуАтн иииаыай ыи ж щ ртыг ии. 
лар кұрделі нтомдағы жене электриндардын жуииин дкуык цмшп ідмаиы* жк 
СВ' УШИ! кптглнныпят. Ьтрак Ор 
МШШШЧ
журдеЛ «юмнин с.» лс< аіоліиінаг 

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: