Бала дамуындағы ойынның рөл Штерн,Адлер,Д. Эльконин
кез нде балалар арасында ұйымдастыру тәрбиеш ге байланысты
жүктеу/скачать 4,12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қатысушылардың қоян -қолтық қарым -қатынас жасауын талап етет н , яғни оларды б р -б р мен санасуға итермелейт н ойындарға балалардың б рт ндеп
- Баланың мектепке психологиялық дайындық мәселес
| кез нде балалар арасында ұйымдастыру тәрбиеш ге байланысты. Қажет
болған жағдайда тәрбиеш н ң өз балаларға ойынның мазмұнын айтып беруге, рольдерд ң бөл ну н бақылауға (кейде әдепт л к сақтап араласу да қажет), балалардың кел се отырып с стеу н қадағалауға ти ст . Қатысушылардың қоян-қолтық қарым-қатынас жасауын талап етет н, яғни оларды б р-б р мен санасуға итермелейт н ойындарға балалардың б рт ндеп көшкен абзал. Балалар ойындарының «басшыларын» олардың басқа балаларға қатысты м нез-құлқын реттеу тәрбиеш н ң ерекше назарын талап етед . Баланың жеке басының дамуына с-әрекетт ң жем ст түрлер , еңбек және оқу тапсырмаларын орындау септ г н тиг зед . Баланың мектепке психологиялық дайындық мәселес . Мектепке бару бала өм р ндег үлкен жаңалық, шешуш кезең, өм р мен с- әрекетт ң жаңа күй не, қоғамдағы жаңа орынға көшу және өс п- жет лу н ң б р сатысы.Мектепке барғаннан бастап баланың қоғамдағы орны өзгеред , бұл кезеңде бала мектеп өм р мен танысады, мектепке дей нг ойын баласы жаңа өм рге қадам басады. Мектеп табалдырығын аттау баланың өм р ндег заңды құбылыстардың б р . Әрб р бала жасы жеткенде мектепке барады. Мектепке алғаш бару бала өм р не үлкен жаңалық, өзгер с енг зед , қоғамдағы жаңа орынға бей мделу мен өс п жет лу н ң б р бастамасы болады. Мектепке дайындықты балабақша мен мектептег әд с – тәс лдерд ұштастыру арқылы жүзеге асыруға болады, б рақ оларға қойылатын м ндетт л к, ретт л к, ойын әд стер н пайдалану, өз кезег мен б рдей болуға ти ст .
Баланы қандай бағдарлама бойынша оқытқан жөн. Демек, «Баланы мектепке даярлау қалай болуы керек?» деген сұрақтың ата – ана үш н маңызы артып, ти ст жауап здейд . Бұл сұраққа көптеген ата – аналарда ек п к р қалыптасқан: б р ата – аналар алғаш мектеп табалдырығын аттаған күннен бастап данышпан етуд мақсат тұтса, кейб реулер , кер с нше, бала б лмей барса, барлығын мектепте үйрену ти с деген п к рде. Осы п к рлерд ң алтын ортасын қалай таңдаймыз? Баланы мектепке физикалық жағынан да, психологиялық жағынан да қалай дайындаймыз?
Б р нш сыныпқа баратын бала жазу – сызуды б л п баруы м ндетт емес, оған барлығын мектепте үйретуге м ндетт . Алайда, қаз рг заман оқу бағдарламасының тапсырмаларын ауыртпалықсыз орындау үш н, с жүз нде мектеп табалдырығын аттамас бұрын жазу мен оқуды б л п барғаны дұрыс. Балаңыз мектепке бармас бұрын оқу жазуды б лсе жақсы. Балаға жазу сызу барысында қарандашты немесе қаламсапты дұрыс ұстап үйретуд ұмытпаңыз. Баланың сөйлеу т л нде кем ст кт ң болмауы шарт, сөйлеген сөз н ң мағанасы өз не түс н кт болу керек, өз н ң ойын жетк зе алуы қажет. Жазып санауымен ғана шектел п қана қоймай, салыстыра б луд және талдауды, ойлай б луд меңгере алу ти с. Сонымен қатар, өзд г нен қорытынды жасай б лсе, көп нәрсен жақсы түс нед . Көрнек әрекетт к ойлау қаб летт л г жоғары бала көрнек үлг мен жұмыс стегенде, заттардың кейп мен мөлшер н ұйқастырғанда қойылған м ндеттерд шешуде ти мд әрекеттерд ң барлық түр н ұйымдастырып шығарады. Кез келген ата-ана баланың өс п жет лу не, рухани күшт ет п тәрбиелеу жолында алуан түрл қуаныш пен қиыншылықтарды бастарынан өтк зе отырып, оның рухани және ақыл ойы мен дене құрылысы жағынан жан – жақты дамуына баулуы керек. Баланың мектепке дайын болу жағдайы б рнеше түрге бөл нед : • Дене б т м н ң дайындығы – баланың салмағы мен бойының өз жасына сай болуымен қатар он ек мүшес сау болуы керек; • Зей н н ң дайындығы – баланың ой – өр с н ң, есте сақтау қ б лет н ң, т л н ң, зей н н ң, өз ерк мен тапсырма орындай алуының, мақсат қоя б лу н ң, қател г н түс не б лу қаб летт л г н ң өз жасына сай болуы;
• Әлеуметт к – психологиялық дайындық баланың жаңа ортаға деген көз қарасының, оқушы жауапкерш л г н ң, өз н өз ұстай б лу н ң, үлкен к ш адамдармен қарым қатынасының өз жасына, мектептерд ң талабына сай болуы; • Ер к аясының дайындығы баланың өз с әрекет н мақсатты түрде қалыптастырып, өз кемш л ктер мен жет ст ктер н дұрыс қабылдап, әрекет ете б лу ; Әлеуметт к – психологиялық дайындық баланы мектепке дайындау дегенде көптеген ата – аналар әр птерд танумен, сандарды санаумен ғана шектел п жатады. Одан басқа, баланың мектепке қажетт құрал саймандар мен ки м кешектер не баса назар аударады. Әрине, бұл дайындықтарсыз баланың мектепке дайын болуы ек талай. Б рақ баланың оқуға дайындығын ақыл ойының даярлығымен, материалдық дайындығымен шектел п қоймай оны оқуға психологиялық жағынан даярлауды қалыптастыру қажет. Баланың психикалық үрд стер н ң дамуы оқуда және басқа адамдармен қарым – қатынас орнатуда қиындыққа кез кпеу не мүмк нд к беред . Жалпы алғанда, баланың ақыл – ой, дене және эмоционалдық дамуының деңгей не қарамай, үнем олардың өз не сен мд л г н қолдап, эмоционалды жайлылығын қамтамасыз ету қажет. Б рақ, кейде бала оқуға барғысы келмейд , деген мен оның себеб әр түрл болады: б р балалар мектепте көп бала бар және онда көң лд десе, б реу партаға отырғысы келгенд ктен баруы мүмк н. Алайда, мұндай ықыласпен келген балалар б раз уақыттан кей н мектепт ң олар үш н қатал тәрт б не және күндел кт оқу үрд с не қызығуы қажет. Сонда ғана баланың таным қызығушылықтарының дамуына, жаңа б л м алуына мүмк нд к туады. Сонымен б рге баланың мұғал мдер мен, мұғал мн ң балалармен қарым қатынас жасауы аса маңызды. Яғни, оқу әрекет ұжымдық сипат болғандықтан, әрб р бала құрдастарымен қарым – қатынас жасай алуға, б рге жұмыс стеуге дағдылануы керек. Баланың шеш м қабылдай алып, мақсат қоя б лу ер к ж гер н ң даярлығы болып саналады. |