Бас редактор әмірбеков Шәріпбек

21
ШӘКӘРІМНІҢ  ҚАРА СӨЗДЕРІ
Көрнекті  жазушы,  белгілі  ғалым  Мұхтар
Мағауин  өзі  құрастырып,  алғы  сөзін,
түсініктерін    жазған  «Шәкәрім»  (1988)  атты
кітапта  былай  деп  жазыпты:  «Шәкәрімнің
қаламгерлік  қызметі  тек  ақындықпен,
аудармашылықпен шектелмейді. Ғұлама еңбегі
сан салалы. Оның суреткер ретіндегі мұрасының
бір  тармағы  –  проза  болса  (әйел  бостандығы,
ескі  қазақ  аулындағы  саяси-әлеуметтік  жағдай
туралы жазылған «Әділ - Мария» повесі), автор
мүлде  басқа  тұрғыдан  көрінетін  тағы  бір  мол
арна – тарих пен философия»[1].
Бұл пікірдің жәй айтылмағанын Шәкәрімнің
ақындық  туралы  өлеңдерінің  бірінде «Ғаскерім
– өлеңім мен  сөздерім»  деп айтқан ойынан да
анық  байқауға  болады.    Әлбетте,    Шәкәрім
шығармашылығының    басым    көпшілігі  –
поэзиялық  туындылардан    тұратыны    белгілі.
Дегенмен,    ақын    қазақ  прозасы  дамуына    да
елеулі үлес қосқан тұлға.
Оның  жазған  прозалық  шығармаларына
тарихи, ғылыми, философиялық еңбектері қазақ
шежіресінің тұңғышы «Түрік, қазақ, қырғыз һәм
хандар  шежіресі»,  «Мұсылмандық  шарты»
трактаттары,  «Бәйшешек  бақшасы»  әңгімелер
топтамасы,  «Қайғылы  роман»  деп  аталатын
еңбегі,  «Мәнді  сөздер»  атты  афоризмдер
топтамасы,  «Шын  бақыттың  айнасы»,  «Мен
жетпіс  екі  жасқа  келгенше»  және  тағы  басқа
толғамдары  кіреді.  Бұлардың  әрқайсысында
өзіндік  идеялық  -  көркемдік  салмақ  бар,  бірде
адам  болмысын,  тағдырын    жан-жақты
суретте се,  енді  бірде  күнделікті  өмір
құбылыстарының  кейбір  көріністері,  сыр  -
сипаттары  арқылы  толғамды  ой  түйіндеуі
кездесіп отырады.
Біздің ойымызша, Шәкәрімнің жазба түрінде
қалдырған мұрасы, туындыларының ішінде әлі
де  болса  ғалымдар  тарапынан  тыңғылықты
зерттеліп,  өзінің  лайықты  бағасын  алмаған
прозалық шығармаларының бірі -қара сөздері.
Жалпы,  «қара  сөздер»  дегенде,  алдымен
аузымызға халқымыздың ұлы перзенті, ойшыл
ақыны, хакім Абайдың қара сөздері түседі.
Ол жөнінде М. Әуезов: «1980 жылдан бастап
Абай шығармаларында өзі айтқан  қара сөздері
жазылып  отырған.  Соның  ішінде  бір  сөзді
«Ғақлия» деп атаған. Бұл сөздер көркем проза
емес, философиялық трактат та емес. Оны әдеби
жанрлық жағынан ескі грек ойшылдарының өз
шәкірттеріне  айтқан  әңгімелеріне  ұқсатуға
болар  еді.  Мұндай  қара  сөз  Толстойда  біраз
айтылған».  «Круг  чтения»  деген  кітабында:
«Абай  өз  заманымен  нық  байланысты  болған
адам. Өткенге бой ұрмаған. Сол өлеңдегі пікірін,
ойын енді жаңа түр, қара сөз түрімен әңгімелеуге
кіріседі.  Өлеңдері  мен  қара  сөзіндегі  ойлары
қатты араласып жатады» - деп жазыпты.
Абайдың  қара  сөздеріндегі  тұжырымдарын
нақтылы  ұғымдар  арқылы  қарастырып,  ой  -
2013 №2 (19)
Ө.СҰЛТАНОВ, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты
Экономика және бизнес кафедрасының доценті
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
ӘОЖ 821.512.122
ШӘКӘРІМТАНУ
Автор мақаласында Шәкәрімнің жазба түрінде қалдырған мұрасы, туындыларының ішінде
әлі  де  болса  ғалымдар  тарапынан  тыңғылықты  зерттеліп,  өзінің  лайықты  бағасын  алмаған
прозалық шығармаларының бірі - қара сөздері жайлы сөз қозғайды.
Тірек сөздер: Шәкәрім, Шәкәрім қара сөздері, «Ғақлия», «Мәнді сөздер».

22
түйіндеріне түсінік беретін үлкен еңбек жазған
философ, академик  Ғарифолла  Есімнің мына
пікіріне назар аударайық. Ғалым: «Абай ойына
келген нәрселерін еркін айту үшін, өзі арнайы
жанр  ойлап  тапқан.  Ол  -  сөз  жанры,  мұнда
ешқандай  бір  дәстүрге,  тәсілге  бағынушылық
жоқ. Ой еркін айтылған, мазмұн өзіне лайықты
форма  тапқан.  Көптеген  фило софтардың
ойларын  формаға  бағындырып  немесе  жүйе
құрып әуре болғанын білеміз. Абай болса, ондай
істермен айналыспаған, өзінің айтқысы  келген
ойларын еркін білдірген. Бірақ Абай ашқан «сөз
жанры» өкінішке орай, қазақ мәдениетінде өріс
алмады.  Сірә,  оған  кінәлі,  Шәкәрім  тілімен
айтсақ, «нақтылы ойдың» заманы болса керек.
Адам  өз  ойындағысын  айтқаны  үшін  кінәлі
болған заманда, әрине, сөз жанрының өрістеуі,
Абай  дәстүрінің  жалғасуы  мүмкін  емес  еді»
дейді.
Дегенмен,  Абай  дәстүрін,  яғни  ол  ойлап
тапқан сөз жанры – «қара сөздерді» жаңғыртып,
жалғастырған  адам  болған.  Біріншіден  ол  -
Шәкәрім.  Әрине,  Шәкәрімнің  қандай  заманда
өмір  сүріп,  тағдыры  қандай  болғаны  белгілі.
Соған қарамай, Шәкәрім өз ойындағысын айта
білген тұлға ғой. Соның бір тарамын ол да Абай
сияқты қара сөзбен жеткізуге тырысқан. Әрине,
ол  ұлы  ұстазының  деңгейіне  жете  алмаған.
Абайдың әйгілі қырық бес сөзі бізге тайға таңба
басқандай  сол  күйінде  жетті.  Олар
халқымыздың игілігіне жарауда.
Ал,  Шәкәрімде  ондай  көлемді  шығармасы
болмағанмен, тілге тиек етерлік дүниесі бар деп
есептейміз.  Осы  ойымыздың  негізі  ретінде
сүйенер  еңбек  –  «Шәкәрім  Құдайбердиев.
Шығармалары:  өлеңдер,  дастандар,  қара
сөздер.Құраст. М. Жармұхамедов, С. Дәуітов,[
А. Құдайбердиев.] – Алматы:  Жазушы, 1988. –
560 бет» [2] атты кітап.
Міне,  о сы  кітаптың  үшінші  бөлімі
Шәкәрімнің  прозасы  мен  қара  сөздеріне
арналыпты. Бірақ, осы шығармада қара сөздері
деп жазылғанмен нақтылы қай еңбектері жаңағы
сөз  жанрына  жататындығы  көрсетілмеген.
Алайда оны қызығушылық танытқан кез-келген
зерделі оқырман да байқай алады деп ойлаймын.
Дегенмен,  біз  соның  қайсысын  қара  сөздерге
жатқызуға болады деген мәселеге тоқталмақпыз.
Аталмыш  шығармадағы  «Кейде  күлкілі
сөзден  де  тәлім  алуға  болады»,  «Өзімшілдік»,
«Мен  жетпіс  екі  жасқа  келгенше»,  «Шын
бақыттың  айнасы»  атты  еңбектерімен  қатар,
«Мәнді  сөздер»  деп  аталатын  афоризмдер
топтамасын да осы санатқа жатқызған дұрыс деп
санаймыз. Оған жауапты Шәкәрім өзінің «Мен
жетпіс  екі  жасқа  келгенше»  деген  сөзбен
басталатын толғамында берген. Тіпті, бұл оның
бірінші  сөзі  деуге  келетін  дүние  сияқты.
Шәкәрім «Абай марқұм болған соң содан ғибрат
алып, менде  адамдықтың, адалдықтың  жолын
қуғаным жөн деп басымды шытырман-шатақтан
ерте босатып алып білім жолына түстім...басқа
келген  ойлардың  барлығын  қағазға  түсіріп
кеттім. Мен солардың бәрін өз мақтаным үшін
жазғаным жоқ, мақтан үшін жазылған, айтылған
сөздің  құны  болмайтынын  жақсы  білемін.
Кейінгілер  үлгі  алып,  өнеге  үйренсін  дедім»
дейді.
Осыдан кейін ойшыл ақын, ғұлама ғалым өз
ой  -  толғамын  қысқаша  болса  да  беруге
тырысқан.  Соның  ең  басты  лейтмотиві  -
адамгершілік хақындағы сөз. Ол барлық адамды
адал еңбек ететін жолға салуға үндейді. Еңбек
өнерін  игеріп,  сонымен  қоса  оқу  -  білімді
жетілдірудің  маңыздылығын  айтады.  Адам
бойындағы  кездесетін  жаман  әдеттер  -  нәпсі,
өзімшілдік, 
мақтан, 
зорлық, 
алдау,
мансапқорлық,  малқұмарлық,  рахымсыздық,
мейірімсіздік, қанішерлік сияқты қылықтырдан
құтылудың  жолдарын  іздестіріп,  дұрыс  жолға
түсуге шақырады.
Адамның  адамгершілік  қасиеті  кіршіксіз,
жоғары  болуы  үшін  «ар  білімі»  деген  білім
оқытылуы  тиіс  деген  тұжырым  жасайды.
Шәкәрімді ұлы тұлға ретінде көрсететін де осы
қыры  ма  деп  ойлаймыз.  Адамның  нәпсілік
кеселден  айырылып,  мейірімділік,  махаббат,
қайырымдылық, 
адалдық, 
арлылыққа
тәрбиелеудің  мәні  зор  екендігін  ашып  береді.
Жалпы оның қара сөздері осы жағымен құнды,
әрі бүгінгі заманда да ең қажетті мәселелердің
қатарында тұр. Ендігі бір көңіл аударуға тұратын
мәселе, жоғарыдағы айтқан  «Мәнді сөздерге»
байланысты. Аталмыш жинақты шығарушылар
оны «афоризмдер» деп атапты, бұл бір жағынан
дұрыс  та.  Бірақ,  біздің  ойымызша,  осы  қысқа
ШӘКӘРІМТАНУ
2013 №2 (19)

23
қайырымдарды екінші жағынан қара сөздер деп
те  қарастырған  дұрыс сияқты.  Мысалы,  оның
«мен  зияны  тиер  деп  күдіктенген  кісіге  жылы
жүзбен  күле  қараймын.  Мұным  –  кішілікпен
айтқан  өтірік»  деген  сөзін  алайық.  Осы  қысқа
болса  да  нұсқа  тұжырымды  талдап,  талай  ой
өрбітуге болары анық.
Жалпы  алғанда,  жоғарыдағы  ақын  сөздері
Шәкәрімнің  ешқашан  да  дайын  жауап  беруге
тырыспағанына  куә  болады  демекпіз.  Ол
қиыншылықтар туралы, тұрмыс қиыншылығы
жайында  ойын  білдірген.  Ал  оны  жазылған
сөздерін  мұқият  оқып  шыққан  көзі  қарақты
оқырманның  өрісі  жетеріне  кәміл  сенімдіміз.
Сондықтан  Шәкәрімнің  жоғарыдағы  26  сөзін
қара сөздер қатарына  енгізіп, жастарды оқыту
барысында айналымға кіргізсек дұрыс болар еді.
Жоғарыда  қарастырған  қара  сөздерге
байланысты ой – тұжырымдар түйіні - Абай мен
Шәкәрімнің  бір  таным  өрісінде  болып,  бір
бұлақтың нәрінен сусындағанының айқын куәсі
демекпіз. Қорыта келгенде айтарымыз, Абайдың
қара  сөздерінің  танымының  әдеби  көздерін
іздегенде  дәйекті  дерек,  дұрыс  бағыт  алар
ұғынықты болар дүниені Шәкәрімнің жоғарыда
аталған  қара  сөздерімен  байланыстырсақ,  өте
орынды болар еді.
Әдебиет
1  Құдайбердіұлы  Шәкәрім.  Жолсыз  жаза:
Өлеңдер мен поэмалар. / Құраст. М.Мағауин. –
Алматы: Жалын, 1988. – 256 бет.
2  Шәкәрім  Құдайбердиев.  Шығармалары:
өлеңдер,  дастандар,  қара  сөздер.Құраст.  М.
Жармұхамедов, С. Дәуітов,[ А. Құдайбердиев.]
– Алматы:  Жазушы, 1988. – 560 бет
2013 №2 (19)
ШӘКӘРІМТАНУ
Резюме
Resume
Данная  статья  посвящена  изучению  одной  из  прозаических  произведений  Шакарима
Кудайбердиева «изречений», которые еще недостаточно исследованы
The given article is devoted to the study of one of the prosaic works of Shakarim Kudaiberdiev «sayings»,
which still hadn’t been fully investigated.

24
А. АМАНЖОЛ, научный сотрудник
Литературно-мемориальный  музей Ф.М. Достоевского в г. Семей
БЕЛЫЕ ПЯТНА В БИОГРАФИИ ШАКАРИМА
Биография  –  это  история  жизни  человека.
Биография писателя, либо поэта важна прежде
всего постольку, поскольку личный жизненный
опыт  художника,  условия  его   жизни,
переживания,  выпавшие  на  его  долю,
отражаются  в  художественном  творчестве.
Потому, очень важно знать биографию того или
иного человека, чтобы еще больше понять весь
глубинный  замысел  того   или  ино го
произведения.
Есть  два  вида  биографии:  реальная  и
мифологическая.  Представители  формальной
школы,  такие  как  Шкловский,  Эйхенбаум,
утверждали,  что  есть  текст,  имейте  дело  с
текстом,  а  не  с  личностью.  Биографическая
школа  литературоведения  в  лице  ее
представителя  французского  писателя  и
филолога Шарля Огюста Сент-Бева (1804-1869)
призывала  проникнуть  как  можно  глубже  не
только  во  внутренний  мир  художника,  но  и  в
домашнюю  обстановку.  Поскольку  процесс
приземления художника, считали они дает ключ
к  открытию  тайны  психологии  творчества.
Однако под биографией следует понимать еще
и  политические  и  социальные  идеи  века,
охватывающие художника и его произведения.
В этом плане биография Шакарима, больше чем
биография  расстрелянного  поэта.  Скорее,  это
история  жизни  казахского  народа  в
определенный отрезок времени.
В биографии Шакарима есть лакуны, белые
пятна. Они связаны прежде всего с отсутствием
фактического материала, документов. К таким
лакунам можно отнести:
1.  Личную  жизнь  поэта,  судьбы  близких  и
родных  Шакарима,  его  первой  жены  Мауен
Бесбайкызы  и  их  сыновей  Абусуфьяна  и
Ахмедтауфика,  второ й  жены  Айганши
Махмуткызы,  от  которой  у  Шакарима  было
пятеро сыновей (сын Габдулгафур зарежет себя
в тюрьме) и трое дочерей. Айганша - это был
личный выбор Шакарима. Ее жизнь закончилась
очень трагически. Неизвестно где, когда и при
каких  обстоятельствах  она  скончалась.  Не
известно об их отношениях с Шакаримом, хотя
она была любимой его женой. Как отразились
эти  отношения  в  художественном  творчестве
поэта? Есть только намеки в некоторых строках
его  стихов:  "Гауһардай  көзі,  бұл-бұлдай  сөзі,
жаннан асқан бір пері ..."
    2.  Еще  одной  лакуной  в  биографии
Шакарима  является  отношение  с  историей,  с
властью,  с  деятельно стью  правительства
Алашорды.  По  этому  по воду  существует
несколько интересных предположений. С одной
стороны Шакарим занимал как бы отстраненное
участие, находясь в отшельничестве. С другой
стороны  он  был  почетным  и  авторитетным
членом на съездах правительства Алашорды. В
1917  г.  5-13  декабря  в  Оренбурге  состоялось
2013 №2 (19)
ШӘКӘРІМТАНУ
УДК 821.512.122
В статье рассматриваются некоторые лакуны в биографии Шакарима Кудайбердиева.
Ключевые слова: биография, Шакарим, "Жизнь Абая", "Қазақ лұғаты" (Энциклопедия казахов),
рассказ о "Подлинном счастье человека".

25
значительное  событие  для  всего  казахского
народа - 2-й общеказахский съезд, на котором
было провозглашено об образовании автономии
и  города  Алаш.  Среди  28-ми  почетнейших
людей,  приглашенных  на  это  событие  за
подписью  главы  правительства  Алашорды
А.Букейхановым был и Шакарим. Однако точно
неизвестно  принимал  ли  он  в  нем  участие.
Думается здесь уместнее говорить об идейном
опекунстве  над  властью.  Шакарим  пытался
вве сти  мусульманско е  со знание,  или
нравственное  начало  в  реальную  политику
государства и в жизнь отдельного человека. Как
раз  об  этом  трактаты  "Три  истины",  "Каноны
мусульманства".
Надо  отметить,  что  вообще  окружение
Шакарима - это были в основном мужчины, в
отличие  от  Абая  -  у  которого  в  окружении
огромную  роль  играли  бабушка,  мама,
возлюбленная.  Возможно  поэтому  в  поэтике
Шакарима присутствует мощное аналитическое
начало. Шакарим не любил намеков, подтекстов,
недоговоренностей. В этом он схож со Львом
Толстым.
3. Еще одна лакуна в биографии Шакарима -
это  толстовская  тема.  Отношение  поэта  к
течению толстовцев. Есть предположение, что
он  был  толстовцем.  Был  ли  Шакарим  на
праздновании  80-летия  Льва  Николаевича?
Переводил  ли  он  в  действительности  рассказ
"Царь  Крез"  из  Толстого,  или  это  скорее
реминисценция. И самое важное, действительна
ли та легендарная переписка Шакарима и Льва
Николаевича?
4.  Еще  один  факт  из  биографии  поэта,
который  тоже  является  "белым  пятном".  Есть
предположение, что в тридцать лет поэт потерял
дар речи. И все, что он написал к тому времени
с  семилетнего  возраста  он  сжег.  Абай  резко
осудил  его  за  этот  проступок.  Об  этом  факте
биографии  пишут  сын  Ахат  Кудайбердыулы
(ШМ,  т.1,  стр.216)  и  авторитетный  абаевед  и
шакаримовед  К.Мухамедханов  (ШМ,  т.1,
стр.64).
5.  К  лакунам  в  биографии  поэта  можно
отнести  начатые  и  незавершенные  рукописи
Шакарима. 
Это, 
по 
словам 
Ахата
Кудайбердыулы: "Жизнь Абая", "Қазақ лұғаты"
(Энциклопедия  казахов),  перевод  "Корана",
рассказ о "Подлинном счастье человека" (ШМ,
т.1, стр.216).
Особенностью  биографии  поэта  Шакарима
было то, что ему было мало просто литературы.
Он  пытался  изменить  общее  сознание.  Эту
особенность  с  полной  уверенностью  можно
отнести и к Абаю. Более того, можно сказать,
что начиная с Абая и Шакарима казахи начали
излучать свое собственное. Поэтому биографии
Абая  и  Шакарима  это  больше  чем  биографии
поэтов. Это часть национальной истории.
Закономерен  вопрос:  зачем  нам  нужно
заниматься  чужими  жизнями?  Это  акт
самосознания. Биография гения демонстрирует
человеческие  возможности.  Понимая  их  мы
понимаем себя.
Статья  подготовлена  по  отечественному
гранту, номер госрегистрации 0112РК02908
2013 №2 (19)
ШӘКӘРІМТАНУ
Резюме
Resume
Автор мақаласында Шәкәрім ақынның өміріне қатысты тың деректер келтіреді.
This article discusses some of the gaps in the biography of Shakarim Kudaiberdiev.

26
31  мая  –  День  памяти  жертв  политических
репрессий. В преддверии этой памятной даты,
хочу  обратиться  к  памяти  и  совести  всех
граждан, кому не безразлично будущее нашего
народа, кто болеет душой за духовное очищение
и возрождение общества. Я глубоко убеждена,
что именно духовно-нравственные, культурные
ценности и такие качества человека, как совесть,
человеческо е  до сто инство  и  мужество,
профессионализм  и  скромно сть  являются
о сновой 
развития 
– 
политиче ского,
экономического,  социального.  Гражданский
долг  каждого  человека  -  знать  правдивую
историю,  основанную  на  реальных  фактах,
архивных  источниках  и  исторических
документах,  на  стремлении  находить  такие
факты  и  до кументы,  сохраняя  память  о
репрессированных гражданах.
Надо отметить, что в свое время не было дано
глубокого  и  всестороннего  объективного
анализа  тяжелого  наследия,  оставшегося  от
сталинского  режима.  Система  подавления
личности, система, положившая начало террору,
вседозволенности и нарушению прав и свобод
человека, пустила глубокие корни. Само по себе
это пройти не может. Над этим надо работать
вдумчиво,  целенаправленно  в  образовании,  в
культуре. Об этом надо прямо и честно говорить
с  молодежью,  а  главное  –  надо  памятью  и
правдой излечивать эту травму.
Недавно  в  Интернете  я  обнаружила
шо кирующий  документ  1937  г.,  автором
которого  был  Мирзоян,  тогдашний  секретарь
ЦК  ВКП  (б)  Казахстана.  Документ  этот  –
образец бесчеловечности и цинизма:
“БЫВАЛИ ХУЖЕ ВРЕМЕНА,
НО НЕ БЫЛО ПОДЛЕЙ”*
Д.МУХАМЕДХАН, профессор, PhD
Директор общественного фонда «Центр образования и культуры имени
Каюма Мухамедханова»
В  статье  автор  рассказывает  Мухамедхане  Сейткулове,  сподвижнике  алашордынцев  и  о
многих других расстрелянных в ту декабрьскую ночь. Так же и о архивных дакументах репрессий
1930-х годах.
Ключевые слова: политическая репрессия, М.Сейткулов, алашорда.
* Из поэмы “Современники” (ч.1 “Юбиляры и триумфаторы”) Н.А.Некрасова (1821-1877):
Я книгу взял, восстав от сна,
И прочитал я в ней:
“Бывали хуже времена,
Но не было подлей”.
Последние слова поэт заключает в кавычки не случайно, поскольку фактически это цитата из рассказа “Счастливые
люди”, принадлежащего перу малоизвестной ныне русской писательницы Надежды Дмитриевны Хвощинской (1825-
1889)… Иносказательно о времени, для которого типичны кризисные явления в общественной жизни, упадок морали
и нравов. (В.Серов. Энциклопедический словарь крылатых слов и выражений. // Москва: “Локид-Пресс”. 2003).
АЛАШТАНУ
2013 №2 (19)
УДК 957.4

27
Видимо, святое понятие «служение народу»
для  то гдашнего   секретаря  ЦК  Мирзояна
означало  выполнение  плана  по  расстрелу  и
заключению  граждан  в  тюрьмы  НКВД  и
получение  разрешения  на  «перевыполнении
плана» по этим категориям.
Сам  факт  преступления  и  увековечения
имени Мирзояна в наименованиях улиц Астаны
и  Алматы  является  кощунством.  Сколько  еще
таких примеров мы имеем?
Это,  по  сути,  является  ни  чем  иным,  как
повторным  расстрелом    репрессированных  в
1937  г.  граждан.  Возвеличивание  палачей
происходит на фоне социального забвения тех
трагических  страницах  нашей  истории:  надо
признать, что еще не установлены имена всех
репрессированных граждан, не известны места
массовых  расстрелов  1937  г.,  не  установлены
захоронения.  Это  большая  работа  для  всего
общества.  Вдвойне  опасно,  когда  ложь  и
фальсифицированная  история  преподносятся
молодежи взамен исторической правды.
Со циальная 
амнезия 
подрывает
нравственные устои общества.
Приведу другой пример и другой документ-
аргумент,  связанный  с  моей  индивидуальной
семейной памятью о моем деде – Мухамедхане
Сейткулове,  сподвижнике  алашордынцев,
образо ванном  и  благородном  человеке,
расстрелянном сталинским режимом 2 декабря
1937  года  в  2  часа  ночи.  В  ту  ночь  в
г.Семипалатинске было расстреляны около ста
человек, произошло массовое убийство ни в чем
неповинных граждан.
2013 №2 (19)
АЛАШТАНУ

28
Справка: Мухамедхан Сейткулов (1870–1937)
был  ярким  представителем  духовной  элиты
казахского народа рубежа XIX и XX веков. Он
давал  уроки  ислама  в  мечети  Тыныбай,  а
впоследствии  служил  имамом  в  мечети  №  6,
известной  как  мечеть  Ахмета  Ризы.
Го степриимный  дом  Сейткулова  в  городе
Семипалатинске был всегда открыт для встреч
и дискуссий о прошлом, настоящем и будущем
народа.  Дед  поддерживал  отношения  с
пис ателями  и  издателями  того  времени.
Сейткулов  слыл  щедрым  меценатом.  Он  был
одним из немногих, кто финансировал журнал
«Абай»,  выходивший  под  редакцией
Ж.Аймауытова  и  М.Ауэзова,  и  газету  «Сары-
Арка». Он сделал много добрых дел, для того
чтобы не оборвалась духовная связь времен. В
доме Сейткулова бывали деятели литературы и
искусства, известные представители казахской
интеллигенции, такие как Алихан Букейханов,
Ахмет  Байтурсунов,  Магжан  Жумабаев,
Мыржакып Дулатов, Мухтар Ауэзов, Жусипбек
Аймауытов,  Мухамеджан  Тынышпаев,  Халел
Габбасов, Султанмахмут Торайгыров, Ыдырыс
Мустамбаев,  Сабит  Донентаев,  Манен
Турганбаев,  Амре  Кашаубаев,  Алмагамбет
Капсалемов, Иса Байзаков, Исаин Жанбырбаев
и многие-многие другие.
В  доме  М.Сейткулова  останавливались,
приезжая в Семипалатинск, поэт и мыслитель
Шакарим Кудайбердиев, сын Абая Турагул, друг
Абая и его ученик – поэт Кокбай Жанатаев. В
1912 году, в один из приездов Шакарима в дом
М.Сейткулова  и  была  сделана  всем  известная
фотография  по эта,  которая  долго е  время
хранилась в доме Мухамедхановых.
Мухтар  Ауэзов  с  молодых  лет  был  частым
гостем в доме Мухамедхана Сейткулова. Ауэзов
в  то  время  еще  учился  в  Семипалатинской
учительской  семинарии.  Именно  Сейткулов

жүктеу/скачать 4,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: