Бас редактор с. Ж. Пірәлиев


Асадал  -  зат.  Тамақ  пен  ыдыс-аяқ  сақталатын кебеже. Шымши -



Pdf көрінісі
бет15/15
Дата09.03.2017
өлшемі2,57 Mb.
#8615
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15

Асадал  -  зат.  Тамақ  пен  ыдыс-аяқ 

сақталатын кебеже. Шымши - зат. Сыртын 

түрлі-түсті жүнмен өрнектей орап тоқылған 

ши. Алаша - ир.зат. Әр түрлі жіптен өрмек 

арқылы  арқау  салып  жалақтап  тоқитын 

өрнекті тақыр кілем. 

Романда  текше  (ұсақ-түйек,  құнды 

заттарды салатын қобдиша), сандық (әртүрлі 

бұйым  салуға  арналған,  ағаштан  жасалған 

үй жиһазы, мүлік), кебеже ( ас, тағам салуға 

арналып, ағаштан жасалған әшекейлі, оюлы 

үлкен  сырлы  сандық),  текемет  (бетіне 

әртүрлі ою-өрнек салынып басылған бағалы 

киіз),  сырмақ  (түрлі  түсті  киізден,  матадан 

сырып,  оюлап  жасаған  әшекейлі  ұлттық 

үй  жиһазы),  түскиіз  (қабырғаға  ілу  үшін 

тоқылып, кестеленіп әшекейленген бұйым), 

шымылдық  (төсек  тұсын  және  театр  сах-

насын  көлегейлеп  қоятын  матадан  тігілген 

қалқан)  т.б.  қазақтың  қолөнер  туындылары 

– бұйымдар атауларын кездестіреміз. 

Кейіпкерлердің  түр-сипатын,  мінез-

құлқын,  іс-әрекетін,  киім-кешегін  беретін 

суреттеулер  де  баршылық.  Бояр  әуелі 

ұстарамен  алынған  тап-тақыр  басына 

алтын  зер  төгілген  мақпал  тақия,  тақия 

сыртынан  ақ  төбе  жұқа  телпек  киді  [А, 

276].  Тақия  –  кестелеп,  сырып  тігілген 

дөңгелек, жеңіл баскиім. Телпек - 1) Темір 

баскиімнің  бір  түрі.  2)  Тақия  сияқты  жұқа 

баскиім. 

Шана  ішінде  тығыршықтай  доп-до-

малақ,  толық  денелі,  басына  төңкерілген 

ағаш келідей биік сусар бөрік, үстіне оюлы, 

өрнекті қымбат матамен тысталған бұлғы 

ішік  киген,  ұзын,  селдір  сақалды,  дөңгелек, 

шиқан  бетті,  жыпық  қызыл  көзді  шал 

отыр екен [А, 254]. Ішік – іш жағы аңның 

терісінен тігіліп, сыртын матамен тыстаған 

жылы сырт киім.

Бөрік ішінен шошақ қалпақ, қалпақ ішінен 

дөңгелек  телпек  шыққан  [А,  261].  Бөрік 

–  елтіріден,  аң  терісінен  жиек  жүргізіп 

тігілген дөңгелек баскиім. Қалпақ – жұқа ақ 

киізден,  шұғадан  тігілген  еркектердің  етегі 

түрік баскиім. 

Басындағы  гауһар,  зүбаржат  тастары 

жарқ-жұрқ  етіп,  көз  шағылдырған  алтын 

тәжді  ойын    үшін  кигендей  [А,  361].  Тәж 

–  патша  мен  хандардың  басына  киетін 

алтынмен әшекейленген арнаулы баскиімі.

Кербез  тартылған  биік  кимешегінің 

самайынан  бір  шөкім  ақ  шаш  шығып  тұр 

[А, 329]. Кимешек - көне. Ақ матадан беті 

дөңгеленіп  ойылып  істелінетін    әйелдің 

баскиімі. 



Иран  шахының  өзі  болмаса  да  көзімін 

дегендей, шегіншектеп барып, қызыл жібек 

шалбарының  бүрмелі  кең  балағы  судырай 

төгіліп, оқалы жұмсақ кебісін астына баса, 

манағы  жасыл  жастыққа  жайғасты  [А, 

384]. Кебіс  - көне. Мәсінің сыртынан киетін 

былғарыдан тігілген аяқкиім.

Шаруға  қалай  қамқа  тон  кием  [А,  328]. 

Тон  -  иленген  қой  терісінен  жүнін  ішіне 

қаратып тіккен жылы сырткиім.



Алғашқы  екі  түйенің  өркешіндегі,  керей 

салтымен бастарына үкілі тымақ киген екі 

көшір  тек  сән  үшін  отырғызылғандай  [А, 

36]. Тымақ – аң терісінен жасалып, суықта 

киетін баскиім.

Хан екенін танысымен, күз күніне лайық 

сұр  зыбын,  елтірі  малақай  кигенсуық  өңді 

үш жігіт те үздік- создық аттан түсті [А, 

532]. Малақай – құлағы бар жылы баскиім, 

құлақшын.

Өздерінен  артылған  кәзекей,  көйлек 

деген тәрізді ұсақ-түйек киімді кейінгілерге 

береді [А, 488]. Кәзекей - жеңсіз камзол.

Би  де  қамзолының  қалтасынан  кестелі 

көк жібек ормалын алып, кербез қимылмен 

маңдайын  сүртті  [А,  126].  Орамал  –  бет 

және  қол  сүртуге  арнайы  жасалған,  төрт 

бұрышты  мата.  Қамзол  –  әйелдер  көйлек 

сыртынан киетін жеңсіз, жеңіл сырт киім. 



Үстеріне қынама бел қызғылтым шапан, 

бастарына  майысқан  шошақ  төбелі  бөрік 

киген  [А,  213].  Шапан  –  астарына  жүн 

не  мақта  салып  сырып  тігілген  сырткиім. 



Бөрік - елтіріден, аң терісінен жиек жүргізіп 

тігілген дөңгелек баскиім. 



Ақбас  атан  аузынан  жынын  шаша, 

ырғатыла  тізерлеп,  әрең  шөккенде,  бетін 

пәренжі  жапқан,  қымбат  камзол  киген, 

өне-бойы  толған  алтын  теңге,  сәулетті 

сұлу  Асыл-  ханым  балаханадан  түседі  [А, 

179].  Пәренжі  –  (паранжы)  Орта  Азияда 

әйелдердің жүзін басқа адамдарға көрсет пеу 

үшін  жамылып  жүретін,    торлы  жамылғы, 

бетперде.  Камзол  –  әйелдер  көйлек  сыр-

тынан киетін жеңсіз, жеңіл сырткиім.



Ай-Шешектің    атының  шаужайына  да 

басында  дағарадай  көк  сәлдесі  бар,    ала 

шанды  семіз  саудагер  жармасқан  [А,  180] 

.Сәлде – қожа-молдалар бастарына орайтын 

ақ мата, шалма. 

Басында  пұшпағы  иығын  жапқан 

мәри  далбай,  үстіндегі  әр  жеріне  жамау 

түскен  көнетоз  түйежүн  шекпенінің  бір 

етегін  күміс  кіселі  жалпақ  қайыс  белбеуге 

қыстырып  алыпты  [А,  82].  Далбай  –  зат. 

Көне.  Жауын-шашыннан  сақтану  үшін 

киілетін  жадағай  бас  киім.  Шекпен  –  зат. 

Жүннен иіріп, өрмекпен тоқылған сырт ки-

ім.  Белбеу  –  былғарыдан,  қайыстан  жасал-

ған белдік. 

Келтірілген  мысалдардағы  киім-кешек 

атауларының  көнеру  дәрежесі  бірдей  емес. 

Қолданыстан  мүлдем  шығып  қалғандары 

да, сирек қолданылатыны да кездеседі. Ішік, 

тәж,  пәренжі,  бешпент,  шекпен,  далбай 

қолданыста  жоқ  немесе  сирек  қолданатын 

сөздер,  ал  бөрік,  шапан,  сәлде,  қамзол, 

кәзекей,  малақай,  тымақ,  кебіс,  кимешек  

қолданыста жүрген сөздер.

ХҮІ  ғасырдың  соңына  қатысты  орыс 

тұрмысының шындығын, әлеуметтік топтар 

мен  таптардың  киім  киісін,  әдет-ғұрпын, 

салтын,  қызметтеріне  қатысты  сыртқы 

белгілеріне  дейін  қалдырмай  назарыңа 

тосады.  Ал  сол  ғасырдағы  қазақтың  салт-

санасын, 

әдет-ғұрпын, 

шаруашылық 

ук ладын,  хан,  сұлтан,  батыр,  билері, 

баһадүрлерінің  киім  киісін,  бір-біріне 

көрсетер  сый-құрметі,  қару-жарақтарының 


107

106


ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ

түрлері,  оны  пайдалану,  қысқасы,  ұлттық 

менталитет,  этнографиялық  ерекшеліктер 

толық  беріліп,  сол  дәуірдің  іргесінен 

сығалап,  бақылап,  баққандай  нақты,  әрі 

затты [5,86].

Романда  көнерген  сөздердің  молынан 

кездесуі роман оқиғасын бізден алыстатып, 

өз  заманының  қойнауына    жетелейді. 

Қарастырып  отырған  көнерген  сөздердің 

шығу төркінін – этимологиясын анықтау да - 

біздің міндетіміз. Ол арқылы романға қажетті 

тарих  куәгері  -  мұрағат  матриалдарын 

Қазақстан  мен  Ресей  архивтерінен  жинап, 

«сүзгіден» өткізе білудің нәтижесінде туған 

«Аласапыран»  романының  лексикасын, 

көркемдік  құралын,  стильдік  айшықтарын 

түсінуге мүмкіндігіміз болады. 

 

EĞİTİM YÖNÜYLE HAYVAN MASALLARI

Doç. Dr. Nedim BAKIRCI

1*

Niğde Üniversitesi

Fen Edebiyat Fakültesi

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

Merkez Yerleşke / NİĞDE

 

Әдебиеттер:

1. Сыдықов Т. Ізгілік сабағы. Алматы, 2006ж. 

2. Сыздық Р. Cөз құдіреті. Алматы, 1997ж.

3. Әбікенова Г.Т. М.Мағауин шығармаларындағы автор бейнесі мен кейіпкер бейнесінің 

берілу жолдары. Фил. ғыл. канд... дисс: Астана, 2004ж.

4. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. - Алматы: Дайк-Пресс,2008ж

5. Сыдықов Т. Талант тағылымы. Алматы, 2005ж.

6. Мағауин М. Аласапыран: Тарихи роман. - Алматы: Жазушы,1988ж.

Резюме

В  статье  рассматирвается  семантика  и  группа  исторических  слов  в  романе 

«Аласапыран» М.Магауина.

Summary

In  this  paper  only  consider  the  semantics  and  the  group  of  words  in  the  historical  novel 

“Alasapyran” M.Magauina.

Өзгенің есебінен жақсы көрініп ‑ жарылқаушы атануға, ел мүддесіне 

нұқсан келтіруге болмайды.

Нұрсұлтан Назарбаев

Hayvan  masallarının  eğitimdeki  yerine 

geçmeden  önce  edebiyat,  çocuk  ve  bu  iki 

terimin  birleşmesiyle  oluşan  çocuk  edebiyatı 

terimleri üzerinde  durulması, konunun daha iyi 

anlaşılması için yararlı olacaktır. 

Edebiyatın  tanımına  şüphesiz  birçok 

sözlükte  yer  verilmiştir.  Ancak  burada  Türk 

Dil Kurumu’nun çıkardığı Türkçe Sözlük’te yer 

verilen tanımla yetinilecektir. Adı geçen sözlükte 

edebiyat maddesi şöyle açıklanmaktadır: “Olay, 

düşünce,  duygu  ve  imajların  dil  aracılığı  ile 

biçimlendirilmesi sanatı.”

Genel  ve  özel  sözlükler  ile  psikoloji 

kitaplarında çocuk teriminin açıklamalarına yer 

verilmiştir.  Kaynaklar,  çocuğu;  “İki  yaşından 

ergenlik  çağına  kadar  süren  büyüme  dönemi 

içinde  bulunan  insan  yavrusu  veya  henüz 

erinlik  dönemine  erişmemiş  kız  veya  erkek.” 

ya  da  “Bebeklik  çağı  ile  ergenlik  arasındaki 

gelişim  döneminde  bulunan  insan.”  olarak 

tanımlamaktadır.

Genellikle  çocuk,  bedensel  ve  zihinsel 

gelişim  bakımından  insanoğlunun  0-16  yaş 

grubu  için  kullanılan  temel  bir  kavramdır. 

Ancak  bu  sınırlamanın  her  zaman  geçerli 

olduğunu  söylemek  oldukça  güçtür.  Nitekim 

bazı  bilim  adamları,  bu  dönemi  0-14  yaş 

grubu  olarak  almaktadırlar.  Çocukluğu  içine 

alan  dönemindeki  yaş  farklılığı,  çocuğun 

fiziksel  gelişim  süreci  ile  zihinsel  gelişim 

sürecinin  bir  paralellik  göstermemesinden 

kaynaklanmaktadır.  Bilim  adamları  tarafından 

kabul gören çocukluk çağı 0-16 yaş arasıdır.  

Büyük Türk düşünürü Ziya Gökalp, masal-

ların çocuklar için ne derece faydalı olduğunu 

şu cümlelerle ifade eder: “Edebiyatımızın bazı 

şekilleri  faydalı  olduğu  hâlde,  bazısı  mızırdır. 

Faydalı  edebiyata  misal  olarak  halk  edebiya-

tını  gösterebiliriz.  Mecmuamıza  derc  etmekte 

olduğumuz halk masalları bilgi nokta-i nazarın-

dan  hiçbir  kıymeti  haiz  değildir.  Fakat,  bu 

masallarda  hep  mefkûreli  insanların  büyük 

iradelerle  ve  namağlup  azimlerle  fevkal  beşer 

işler yaptığını görüyoruz. Bu masallardaki insan 

telakkisi gayet yüksektir. Bundan dolayıdır ki, 

Avrupa’da halk masalları terbiyevî amillerin en 

birincisi addolunuyor. Zaten okumaya başlayan 

çocuklara büyük bir zevkle okutturulacak şeyler 

bu peri ve dev masallarıdır. Eski Yunan ve Latin 

edebiyatları  halk  edebiyatından  doğdukları 

için  gayet  terbiyevîdirler.  Bunların  taklidiyle 

vücuda  gelen  Avrupa’nın  klasik  edebiyatı  da 

terbiyevîdir. Fakat son zamanlarda zuhur eden 

sembolist  yahut  dekadan  edebiyatlar  terbiye 

nokta-i nazarından muzır amillerdir.”

Mustafa Ruhi Şirin, masalı çocukluk cenneti 

ola rak  görür  ve  çocuğun  masalı  niçin  sevdi-

ğini şu ifadelerle bize aktarır: “Masal çocukluk 

cennetidir.  Masallar  insanlığın  çocuğudur  bir 

bakıma.  Çocuklar  bunun  için  sever  masalları. 

Çocukların rüyaları ile masallar birçok yönden 

birbirine  benzerler.  Çocuk  gerçekle  hayalin 

birleştiği  bir  yerdedir.  Bir  adımı  gerçekler 

dünyasında, bir adımı hayaller dünyasındadır. 

Çocuğun  sınır  tanımayan  bir  düşünce  tarzı 

vardır.  Masalı  bunun  için  sever  çocuk.  Onda 

ulaşması gereken en sihirli dünyayı “hayalindeki 

ülkeyi”  bulur.  Olağanüstü  güçlerle  donanmak 

ister durmadan.”.

Saim  Sakaoğlu,  Gümüşhane  ve  Bayburt 

Masalları  adlı  kitabında  “Masalların  İnsan 

Kültürü  Bakımından  Önemi”  başlığının  ilk 

sırasını  “Çocuklar  için  masal”  alır.  Sakaoğlu, 

burada  eğitimci  ve  düşünürlerden  Ziya 

Gökalp’ın,  Sabri  Esat  Siyavuşgil’in,  Nesip 

Yağmurdereli’nin  ve  Enver  Naci  Gökşen’in 

çocuk  eğitiminde  masalın  kullanılması  ile 

ilgili  düşüncelerini  sıraladıktan  sonra  kendi 

düşüncelerine yer verir: “… demek oluyor ki, 

eskiden çocuk için zararlı olduğu kabul edilen 



109

108


ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ

ve kendisine önder olarak Rousseau gibi bir de 

eğitimci  bulan  bu  fikir,  günümüzde  tamamen 

terkedilmiştir. Bunun yerine, masalın çocuğun 

terbiyesinde  ve  gelişmesinde  önemli  yeri  ol-

duğunu  kabul  eden  düşünce  hâkim    olmuştur. 

Bununla  beraber  bazı  masalların  çocuklar 

üzerinde  menfi  tesir  yapacağı  unutulmamalı-

dır. Çocuklara böyle masallar yerine ahlâkî ve 

terbiyevî değeri olan masallar okutmakta fayda 

vardır”.

Ali Berat Alptekin, “Türk Masallarında Di-

nî  Eğitim”  adlı  makalesiyle  masalların  farklı 

bir  yönüne  temas  etmiştir.  Burada  Alptekin, 

masallarda geçen dinle ilgili çeşitli unsurları ele 

alıp yorumlamıştır.

Esma  Şimşek,  “Masalların  İnsan  Eğitimi 

Bakımından  Önemi”  adlı  makalesinde  ise, 

masalları beş başlıkta inceleyip yorumlamış tır. 

Bu başlıklar şöyledir:

Masalların;

1. Çocuk Terbiyesi Bakımından Önemi

2. Sosyal Hayatın İşlenişi Bakımından Öne-

mi

3.  Problemin Anında  Çözümü  Bakımından 



Önemi

4. Halk Hekimliği Bakımından Önemi

5. Dinî İnanışların Masallara Tesiri.

Eğitim  tarihi  incelendiğinde  eğitimcilerin 

çoğu,  çocuklara  masalın  öğretilmesini  çocu-

ğun  dünyasının  masalla  zenginleştirilmesini 

istedikleri  görülmektedir.  Bir  fabl  yazarının 

dediği  “kuru  bir  ahlâk  dersi,  çocuğun  canını 

sıkar  ama,  masalın  güzelliği,  ahlâk  dersinin 

kuruluğunu  yok  eder”  ifadesine  eğitimcilerin 

ve edebiyatçıların çoğu katılmaktadır. 

Bugün, masalın çocuklarda hayal ve duygu 

gücünü  arttırdığı  ve  zenginleştirdiği  ana  dilin 

korunması  ve  geliştirilmesinde  büyük  payı 

bulunduğu  görüşünde  birçok  eğitimci  ve 

düşünür  birleşmektedir.  Pertev  Naili  Boratav, 

bu  konu  ile  ilgili  şu  önemli  tespiti  yapar: 

“Çocuğa  anadilin,  bir  işçi  elindeki  alet  gibi 

nasıl  kullanıldığını öğreten,  ona  bu  dilin  türlü 

hünerlerini,  kıvraklığını,  zenginliğini,  ilk 

gösteren,  kişiye  kendi  dilini  konuşmayanlar-

dan uzaklaştırıcı, onu konuşanlara yakınlaştırıcı 

duyguyu  -ninnilerin,  tekerlemeleri,  türkülerin 

yanı başında, ama herhâlde onlardan daha geniş 

ölçüde- ilk aşılayan masallardır.”

Her  masal,  dinleyene  ayrı  bir  tat  ve  lezzet 

vermesinin  yanında  çeşitli  dersler  de  verir. 

Özellikle hayvan masallarında ilk anda gülme 

ve  eğlenme  esas  gibi  görünse  de  asıl  amaç 

eğitimdir. Bu tür masallarda sadece çocukların 

değil, her yaştan insanın alacağı dersler vardır.

İnsan  hayatında  çeşitli  ve  önemli  değerler 

vardır:  Doğruluk,  dürüstlük,  emanete  ihanet 

etmeme,  büyüklerin  sözünü  dinleme,  iyilik 

etme,  vb.  Bu  değerler  çocuğa  aşılanırken 

mutlaka  kıssadan  hisse  olan  masallardan 

yararlanılır. 

Çocuklar  niçin  hayvan  masallarına  ilgi 

duyar,  sorusuna  cevap  vermek  her  hâlde  çok 

zor  olmasa  gerek.  Çünkü  hayvan  masallarının 

kahramanları  genellikle  hayvanlardır.  Çocuk-

lar, doğuşlarından itibaren hayvanlara özel bir 

ilgi  duyarlar.  Daha  sonra  hayvanlar,  onların 

hafızalarında yer eder ve her zaman hayvanları 

severler.  Bu  sebepledir  ki,  çocuklar  hayvan 

masallarını diğer masallardan daha çok sever ve 

ilgi duyarlar. Hayvan masalı dinleyen çocuk, bir 

taraftan  hayvanlar  hakkında  bilgi  öğrenir,  di-

ğer taraftan da sonuçta verilmek istenen iletiyi 

algılar.


Bir çocuğun yetiştirilmesinde ilk sırayı aile 

alır.  Daha  sonra  okul  ve  çevre  gelir. Arkadaş 

seçimi  çocuk  için  hayati  önem  taşır.  Çünkü 

seçtiği  arkadaşlar  ya  iyi,  ya  da  kötü  yönden 

çocuğu etkileyecektir. Kurt ile Tilki adlı masalda 

kurt,  tilkiyle  arkadaş  olur.  Tilki,  her  fırsatta 

saf  kurda  çeşitli  oyunlar  oynar.  Sonuçta  kurt, 

kurnaz tilkinin son oyununda bal diye çobana 

satılır. Çoban, sepetin içindeki kurdu öldürür.

Masal kahramanları haksızlığa uğrasalar bi le 

hep meşru yollarla rakipleriyle mücadele eder-

ler. Bu mücadele sırasında masal kahramanının 

en  büyük  silâhı  aklıdır.  Mesela,  İhtiyar Aslan 

adlı masalda aslan çok yaşlandığı için avlanamaz 

ve  hasta  olur.  Aslan,  kendisini  ziyarete  gelen 

hayvanları bir bir yer. Tilki de aslanın hastalığını 

duyunca  onu  ziyaret  etmek  ister.  Ancak  tilki 

aslanın  inine  girmez.  Çünkü  tilki,  ine  giren 

hayvanların bir daha inden çıkmadığını izlerden 

anlar. Böylece tilki aklını kullanarak aslana yem 

olmaktan kurtulmuş olur.

Dostluk  ve  arkadaşlık  her  millette  olan  bir 

kavramdır.  Ancak  Türk  milletinde  dostluğun 

ayrı bir yeri ve önemi vardır. Dost ve arkadaş 

için  göz  budaktan  esirgenmez.  Dostluk 

ve  arkadaşlığın  önemli  olduğunu  çocuk, 

büyüklerinden  görerek  öğrenir  ve  hayatında 

uygular. Dost, her şeyden önce candır. Cana can 

ve rilir. Menfaate dayalı dostluk olmayacağı gi bi 

arkadaşlık da olmaz. Hele hele dostuna iha net 

eden asla bağışlanmaz. 

Tilki ile Yılanın Arkadaşlığı masalda yılan la 

tilki arkadaş olup yolculuğa çıkarlar. İki arkadaş 

bir nehire varırlar. Yılan yüzme bilmediği için 

arkadaşı  tilkiden  yardım  ister.  Tilki  de  yılanı 

boynuna dolayıp nehri geçmeye başlarlar. Tam 

suyun  ortasına gelince yılan, tilkinin boynunu 

sıkıp  öldürmek  ister.  Tilki,  fırsatını  bulunca 

yılanı  başından  yakalayıp  öldürür  ve  yılanı 

kıyıya  çıkarıp  dümdüz  uzattıktan  sonra  şöyle 

der;  “Ben  eğri  büğrü  dost  istemem  dosdoğru 

dost  isterim.”  Böylece  yılan,  arkadaşı  tilkiye 

ihanet etmesinin bedelini canıyla öder.

Çevresindekilere  güvenmeyi  anne  baba-

sından  öğrenen  çocuk,  her  söylenenin  doğru 

olduğuna  inanır.  Ancak  her  söylenenin  doğru 

olmadığı da bazı hâllerde ortaya çıkar. Çünkü 

zamanımızda  kötü  niyetle  çocuklara  yaklaşan 

ve  onlara  zarar  vermek  isteyen  birçok  insan 

vardır. 


Tilki  ile  Ayı  adlı  masalda  tilki,  kapandaki 

ciğeri  elde  etmek  için  ayıyı  aldatıp  tuzağa 

düşürür.  Ayı,  kapandan  kurtulup  kuyruksuz 

tilkiden  intikam  almak  isteyince  kuyruksuz 

tilki,  diğer  tilkileri  armut  yemeye  götürüp 

tilkilerin  kuyruklarını  ağaca  bağlar.  Armut 

sahibi  gelince  tilkiler  kaçmak  isterler.  Ancak 

tilkiler kaçarken kuyruklarını ağaçta bırakmak 

zorunda kalırlar. Böylece tilkinin söylediklerine 

inanan  ayı,  kapana  düşmüş,  diğer  tilkiler  ise 

kuyruklarından olmuştur.

İstediğimiz  amaçlara  ulaşmak  kendimizi 

geliştirmemize, çok çalışmamıza bağlıdır. Hay-

van masallarında da bu konu sıkça işlenir. Bu 

konuların  işlendiği  masallarda,  bir  yandan 

tembellik  eleştirilir,  bir  yandan  da  çalışmanın 

erdeminden  söz  edilir.  Masallarda  çalışmayı 

temsil  eden  hayvan  karınca,  tembelliği  temsil 

eden hayvan ise cırcır böceğidir.

Cırcır  Böceği  ile  Karınca  adlı  masalda 

cırcır  böceği  karıncanın  kızına  âşık  olur  ve 

onu  annesinden  ister. Ancak  çalışkan  karınca, 

tembel cırcıra kızını vermez. Yine Tembel Kedi 

Özellikle çağımızın önemli dil bilim alanla-

rı  arasında  bulunan  semantik  (anlam  bilimi) 

açısından  masalların  yapılarından  anlamlarına 

giden yol üzerine yapılan çalışmalar, çok ilginç 

sonuçlar  çıkarmıştır.  Çocukların  bu  öyküleri 

daha  küçük  yaştan  itibaren  âdeta  ezberler 

gibi  okumalarının  anlam  bilim  açısından 

dil  becerilerinin  gelişmesinde  oynadığı  rolü 

göstermesi  bakımından  büyük  bir  önem 

taşıdığını söylemeliyiz. 

Masal  anlatılırken  şu  husus  da  unu-

tulmamalıdır. Masal çocuğu bilgilendirmek için 

değil,  onun  hoş  vakit  geçirmesini  sağlayarak, 

hayal  ve  muhakeme  gücünü  arttırmak  için 

anlatılmalı veya okunmalıdır. Böylece çocuk ile 

kitap arasında oluşan bağ sayesinde çocuk kitap 

okumaya da ilgi duyar.

Masallarda yer alan tekerlemeler,  ana dilin 

gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Özellikle 

zengin  bir  iç  ahenge  sahip  olan  tekerlemeler, 

çocuğa  dili  sevdirmenin  yanı  sıra,  alışılmadık 

sözcükleri  bile  düzgün  söyleyebilme  yeteneği 

kazandırır  ve  çocuklarda  estetik  düşünceyi 

geliştirir.

Buraya  kadar  verilen  bilgilerle  asıl  halk 

masallarının,  az  da  olsa  hayvan  masallarının, 

çocuk  eğitiminde  ne  derece  önemli  olduğu 

görülmüştür.  Okul  öncesi  çağdaki  çocukları 

öğrenmeye  hazırlayan,  başka  bir  deyişle  okul 

öğrenimine  hazır  duruma  getiren  araçlardan 

biri,  onlara  anlatılan  masallar  veya  hayvan 

masallarıdır. Çünkü, çocukların çok sevdikleri 

masallar  arasında  ilk  sırayı  hayvan  masalları 

alır. Asıl halk masallarının uzun olması onlar-

ın  dikkatlerini  dağıtır,  bu  sebeple  dikkatlerini 

toplayabilecekleri  daha  kısa  olan  hayvan 

masalları  anlatılır.  Bu  masalları  büyük  bir 

ilgi  ile  dinleyen  çocuklar  kendi  hayatları  ile 

hayallerinde canlandırdıkları hayatı birleştirirler. 

Onlar  çalışkanlığı,  doğruluğun,  kahramanlığın 

mükâfatını;  kötülüğün,  tembelliğin,  ihanetin 

cezasını  ilk  olarak  masallarda  öğrenirler. 

Hemen  hemen  bütün  masallar,  çocukları 

iyiliğe, doğruluğa, çalışkanlığa teşvik ederken; 

kötülüklerden,  ahlâksızlıklardan  ve  tembellik-

ten de men ederler.

Hayvan  masallarının  içersinde  insan  olan 

kahramanlar ya hiç yok veya çok azdır. Fakat 

çocuklar,  hatta  yaşlılar,  bu  masalları  dikkatle 

dinlerler ve neticede yeni dersler alırlar


111

110


ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

adlı 


masalda kedi tembellik edince sahibi tarafından 

evden kovulur. Karda kışta başıboş dolaşan kediyle 

saksağan  alay  eder.  Her  iki  masalda  da  tembellik 

edenin  sıkıntı  çekeceği,  çalışanın  ise  daima  mutlu 

olacağı iletisi verilmektedir.

Anne  baba  olarak  her  zaman  çocuklarımıza 

yalan  söylememeyi,  ne  olursa  olsun  doğruluktan 

şaşmamayı öğütleriz. Atalarımız, “Yalancının mumu 

yatsıya  kadar  yanar.”  diye  boşa  söylememişlerdir. 

Yalan  söyleyenin  yalanı  er  geç  ortaya  çıkacağı 

unutulmamalıdır.  Bir  çok  masalımızda  da  yalan 

söylemenin  kötü  bir  alışkanlık  olduğu  ve  yalanın 

sonunda  ortaya  çıkacağı  anlatılmaktadır.  Örneğin, 

Palavracı  Sivrisinek  adlı  masalda  sivrisinek  yalan 

söylemenin  cezasını  canıyla  öder.  Kurbağanın  Laf 

Söyleyişi  adlı  masalda  kurbağanın  öküzü  yediği 

yalanı çok geçmeden ortaya çıkar. Terzinin Yalancı 

Keçisi  adlı  masallarda  da  yalan  söyleyen  keçiyi 

sahibi derisini yüzerek cezalandırır.

Vatanın  bölünmez  bütünlüğünü  korumanın 

yolu  birlik  olmaktan  geçer.  Eğer  birlik  olunmazsa 

vatan  toprağı  parça  parça  elimizden  kayıp  gider. 

Bugün  birlik  ve  beraberliğe  her  zamankinden 

daha fazla ihtiyacımız vardır. Çünkü topraklarımız 

kadim  düşmanlar  tarafından  adım  adım  satın  alı-

nıp  işgal  edilmektedir.  Çocuklarımıza  birlikle 

her  işin  üstesinden  gelineceği  düşüncesi  ve  va-

tan sevgisi yine birçok masalımızda işlenmektedir. 

Yılan ile Karınca adlı masalda yılan yoluna çıkan 

karıncaları ezince, karıncalar birlik olup düşmanları 

yılandan  arkadaşlarının  öcünü  alırlar.  Korkak  adlı 

masalda  evcil  hayvanlar  birlik  olup  kurtları  ye-

nerler.  Keklikler  adlı  masalda  ise  arkadaşlarından 

iki sinin tuzağa yakalandığını gören keklikler bir lik 

olup tuzağı gökyüzüne kaldırırlar. Yurtlarına dö nen 

keklikler tuzağın iplerinin kemirerek koparırlar.

Türk  milleti  hiçbir  tarihte  esaret  altında 

yaşamamıştır.  Bu  necip  millet,  esaret  altında  ya-

şamaktansa  ölmeyi  tercih  edecek  kadar  cesur  ve 

asildir. Tarih şuurundan yoksun, kendini tanımayan, 

kültüründen kopuk, başkalarını taklit etmeyi mari fet 

sayan, vatanı sadece bir toprak parçası olarak gören 

bir  neslin  hızla  çoğalmakta  olduğu  bir  yüzyılda 

yaşıyoruz.  Çocuklarımıza,  bayrak,  vatan  ve  millet 

sevgisini  öğretmeninin  yanında  özgür  yaşamanın 

erdemini de öğretmeliyiz. 

Aslan ile Köpek adlı masalda semiz bir köpek, 

gezerken zayıf bir aslanla karşılaşır. Köpek, aslana 

gelip kendisi gibi bir zenginin yanında yaşamasını 

teklif eder. Ancak aslan köpeğin boynundaki tasma 

izini görünce köpeğe şu cevabı verir: “Biraz sonra 

karşıma bir karaca, bir geyik çıkar. Soğuk bir pınar 

başında  dileğimce  yerim.  Ama  sen  yine  o  koca 

kapının altına gideceksin, bu tasmayı takacaksın.” 

Sonuç olarak hayvan masalları; sadece çocukları 

uyutmak,  eğlendirmek  ve  onların  güzel  vakit  ge-

çirmelerini sağlamak için anlatılan bir tür değildir. 

Hayvan  masalları,  küçük  çocuklara  olduğu  gibi 

büyüklere de çeşitli dersler vermektedir.

ÖZ

Kahramanları  genellikle  hayvan  olan  bu 

masallarda  ders  verme  amacı  ön  plandadır.  Sözü 

veya  konuşmayı  etkili  kılmak  için  sıkça  müracaat 

edilir hayvan masallarına. İnsanlarda sıkça görülen 

ancak  ifade  edilemeyen  birçok  davranış  bu 

masallarla anlatılmaya çalışılır. 

Çocuklar,  hayvan  masallarını  okuyarak  veya 

dinleyerek hem hoşça vakit geçirirler hem de çeşitli 

konularda bilgi sahibi olurlar. Bu konular arasında 

doğruluk, yalan söylememe, arkadaşlık, vatan sev-

gisi gibi konuları sayabiliriz. 

Hayvan  masallarının  başında  bulunan  te-

kerlemeler  çocuğun  dil  gelişimine  büyük  katkı 

sağlar. Ayrıca hayvan masalları çocukların hayvan 

sevgisi kazanmalarına da yardımcı olur.

Hayvan  masalları  sadece  çocuklar  için  değil, 

büyükler için de bir çok mesaj verir. 



Түйін

Мақалада  жан-жануарлар  ертегілерінің  баланы  мейірімділікке,  достыққа,  адамгершілікке 

тәрбиелеудегі маңызы мазмұндалады.

Резюме

В  статье  излагается  роль  сказок  о  животных  в  воспитании  ребенка  к  доброте,  дружбе, 

человечности.

Summary

The article describes the role of the fairy tales about animals in child care for kindness, friendship and 

humanity.

МАЗМҰНЫ – СОДЕРЖАНИЕ

Тебегенов Т.С. Тәуелсіз  Қазақстанның  ұлт  көшбасшысы....................................................6

Жұматаева Е. Ұлттық  құндылықтардың  консолидацияға  ықпалы.....................................11

Сәндібаева Н.Ә. Халқына тәуелсіздік рухын  шашқан...........................................................16

Есимбекова  Д.Б.,  Құрманғали  А.К.    Ұлт  көшбасшысы  Н.Ә.Назарбаевтың  жас  ұрпақ 

алдындағы рөлі.............................................................................................................................18



Ноябрь  Кенжеғараев  «Зияткер  ұлт  –  2020»  ұлттық  жобасы    мен  А.Құнанбайұлының 

«Толық адам»  ілімінің  сабақтастығы........................................................................................20



Көпжасар Нәрібаев  Жасампаз  басшы.....................................................................................23

Нуриев  М.А.,  Үсейн  Г.А.  Қазақ  зиялыларының  еңбектеріндегі  интеллектуалды  ұлт 

сипаты...........................................................................................................................................28



Пралиев  С.Ж.,  Иманбаева  С.Т.,  Хан  Н.Н.,  Калиева  С.И.,  Берикханова  А.Е., 

Шолпанкулова Г.К. Основы  национального  воспитания (типовая учебная программа)...32

Мардахаев Л.В. К вопросу о сущности и содержании  социального  воспитания...............41

Совет-Хан Ғаббасов Әлемдік инновациядағы – қазақ рухының жаңа жобасы...................48

Бөлеев Қ., Бөлеева Л.Қ. Болашақ мұғалімдерді 12-жылдық мектеп оқушыларына ұлттық 

тәрбие беруге дайындау тұжырымдамасы.................................................................................52



Аташ  Б.М.  Жаһандану  аясындағы  жалпытүркілік  рухани  құндылықтарды  қайта  жаң-

ғыртудың өзекті мәселелері........................................................................................................57



Қарабалаева Т.А. Білім  мен  тәрбие  егіз  ұғым (сұхбат).......................................................61

Сабырова З.Қ., Айдарбекова А.А. Ұлттың  рухани  тамыры  саналы  тәрбиеде................64

Құдайберді Бағашар Бала – бүкіл  қасиеттерді  ата-анасынан  табуы  тиіс (сұхбат)..........67

Әбжан Г.М. Әдет-ғұрыппен  байланысты  орындалатын ым-ишаралардың тәрбиелік мәні..73

Көшербаева  Қ.,  Маймышева  Ж.Д.  Тәуелсіз  ел  жағдайындағы  бала  тәрбиесінің  өзекті 

мәселелері  және  қазақ  халық  педагогикасы..........................................................................77



Даулеткелды Ж.  ЖОО-да  студенттердің  ұлттық  интеллектуалды  әлеуетін  қалыптас-

тыру................................................................................................................................................81



Сеитова Ж.  Мұхтар  Әуезов  прозаларында  берілген  дәуір шындығының ұлттық таным -

дық сипаты....................................................................................................................................85 



Қалыбаев К.Қ. Қосымша  білім  беру  ұйымдарындағы  ұлттық  тәрбие.............................92

Самал Дәрібайұлы Беташар және отбасылық ғұрыптардағы параллельдер........................96

Садықова А.Е. Ұстаз – ұлы есім..............................................................................................100

Құрманғали  А.К.  Көнерген  сөздердің  ұлттық  сипаты  (М.Мағауиннің  «Аласапыран» 

романы негізінде).......................................................................................................................102



Nedim Bakirci  Еğitim  yönüyle hayvan  masalları....................................................................107

ЖЫЛ БОЙЫНА ЖАРИЯЛАНҒАН МАҚАЛАЛАР МЕН ТҰРАҚТЫ АВТОРЛАРДЫҢ 

ТІЗІМІ

№1, 2012

1.  Піралиев С.Ж., Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А. Ұлттық тәрбие (Оқу бағдарламасы)

2.  Табылдиев Ә. Ұлттық тәрбиенің құралы - халық педагогикасы

3.  Совет Хан Ғаббасов Ұлт тағдыры - ұрпақ тәрбиесінде

4.  Айталы А. Қазақты білім бұлағынан сусындырған

5.  Түрікпен-Ұлы , Бөлшекбаева Ә.И. Еңбекке баулу және кәсіптік бағдар беруде мұғалімдер 

мен сынып жетекшілерінің рөлі

6.  Құлсариева А. Гендерлік саясат пен ұлттық тәрбиенің үйлесуі

7.  Сейсенбаева Ж.А. Гендерлік саяасаттың ұлт тәрбиесіндегі рөлі

8.  Кенжеғараев Н. Абай шығармаларындағы гендер мәселесі

9.  Нөкетаева Д.Ж. Атқарушы билікте әйел адамдардың артуынан еш ұтылмаймыз 

10.   Жұмахан Қ. Инновациялық бағыттағы – ҚазМҚПУ

11.   Юнусова М.С. Роль образовательных программ по подготовке гендерно – чувствительного

12.   Жұмахан Қ. Қыздардың киелі ордасы туралы бір үзік сыр

13.   Әуезбекова Ж.А. Экономикалық білімнің өзектілігі

14.   Бөлеев Қ., Ибраимова Л.Н. Отбасы тәрбиесі (бағдарлама)

15.   Қымбат Әбділдәқызы Жаман бала жоқ, жаман ата-ана бар

16.   Жазылбекова А.Б. Отбасы тәрбиесінің психологиялық қырлары

17.   Нұрқадыров С.Н. Сапалы тәрбие мен білім беру кепілі- электорнды оқыту жүйесі 

(e-lerning)

18.   Кдыралиева Ж.Б. Шешендік өнердің халықтық сипаты

19.   Нұрқадырова Ж. Қазақ әдебиетіндегі ұлттық тәрбиенің бағдары

20.   Құрманғали А.К., Есимбекова Д.Б. Ұстазға құрмет-шәкіртке міндет

21.   Хан дойбысы



№2, 2012

1.  Пірәлиев С.Ж. Басты мақсат – интеллектуалды тұлға тәрбиелеу

2.  Нуриев М.А. Табиғат тамыршысы

3.  Нуриев М.А., Садыкова А.Е. Өнегемен өрлеген ғұмыр

4.  Сейсенбаева Ж.А., Якупова А.Н., Жұмаханұлы Қ. Көшбасшы білім ордасы

5.  Құлсариева А. Қазақ мәдениетіндегі еңбек құндылығы

6.  Ішпекбаев Ж.Е. Тәрбиелі жас – ел тірегі 

7.  Нурлихина Г.Б. Республикадағы тұңғыш Магистратура және PhD докторантура институты

8.  Намазбаева Ж.Ы., Исабекова Т.Ш. Ұлттық тәрбиенің теория-әдіснамалық негіздерінің 

психологиялық мәселелері

9.  Жанбеков Х.Н., Манапов Н.Т. Ұлттық тәрбиені ұйымдастырудың тағылымдық. маңызы зор

10.  Бекпатшаев М.Ж., Біргебаев А. Техникалық мамандықтардың өзектілігі және оны тәрбие 

жұмыстарымен  ұйымдастыру

11.  Даутова С.Б.Әдеби-тілдік құндылықтар – тәрбиенің қайнар көзі

12. 

Балашов Т.Т. Құқық және экономика институтындағы білім мен тәрбиенің ұштасуы



13.  Дамитов Б.К. Обеспечение высокого качества образования - насущное требование 

личности, государства и общества

14.  Нуриев М.А., Якупова А.Н., Сейсенбаева Ж.А. Актуальные вопросы формирования 

интеллектуального потенциала нации

15.  Нуриев М.А., Аганина К.Ж. Педагогическое образование в условиях инновацион-

ного развития

16.  Бөлеев Қ. Ұлттық тәрбие – ел болашағы

17.  Бөлеев Қ., Оспанбаева М.П., Керімбаева Р.Қ., Ережепбаева А.С. Мектепке дейінгі мекеме-

лерде ұлттық тәрбие беру (бағдарлама)

18.  Совет Хан Ғаббасов Адам тәрбиесінің жаңа ілімі 

19.  Табылдиев Ә. Ұлттық тәрбиенiң түрлерi туралы теориялық тұжырымдар

20.  Кенжеғараев Н. Абай өлеңдеріндегі асықтық пен бозбала мәселелері

21.  Сейсенбаева Ж.А. Отбасы тұрақтандырудың өзекті мәселелері

22.  Қаражанова К.Ә. Жеке тұлғаны тәрбиелеудегі отбасы тәрбиесінің рөлі 

23.  Әбділдаева Қ.Қ. Оқушы тұлғасын салауатты өмір сүруге тәрбиелеудің ғылыми негіздері

24.  Қасенов Е.С. Тәрбие беру – жалпы адамзаттық іс

25.  Тойшанұлы А. «Жарапазан» жырының арғы тегі мен типологиясы

26.  Нурелова Д.Д., Ахметова Г. Тіл тағдыры



№3, 2012

1.  Самал Дәрібайұлы Арманы көп еді ғой Алма апайдың...

2.  Жұматаева Е. Ұлттық тәрбиенің интеллектуалды ұлт құрау мүмкіндігі

3.  Совет Хан Ғаббасов Тәрбие мен білім берудің жаңа көзқарасы 

4.  Бөлеев Қ., Бұзаубақова К.Ж., Керімбаева Р.Қ., Досмұханбетова К.С. Бастауыш мектеп 

оқушыларына ұлттық тәрбие беру (бағдарлама)

5.  Жарықбаев Қ. Ұлттық психология әр ұлттың – паспорты (сұхбат)

6.  Ізтілеуова С.Д. Абай шығармаларындағы тәрбие мәселесі

7.  Қосанов Б.М. Қазақтың халық санамақтарындағы әдістемелік-математикалық тенденция-

лар 


8.  Әбжан Г.М. Жанұя тәрбиесіндегі ым-ишараттың рөлі

9.  Садыкова А.Е., Құрманғали А.К. Оқушы әлеуетін қалыптастырудағы отбасы тәрбиесінің 

рөлі

10.  Қожабеков Д.А. Әлеуметтік құндылықтар және олардың маман тұлға болмысын 



қалыптастыруға ықпалы 

11.  Хинаят Бабақұмар Қой жауырынының киелі қасиеті және оның дәстүрлі мәдениеттегі 

орны 

12.  Еримбетова А.М., Исмаилова Ш.А.  Олимпиада по русскому языку как эффективный метод 



инновационных технологий обучения и воспитания

13.  Құрсабаев М.Қ. Ұлттық тәрбиенің технологиялық картасы 

14.  Мырзаханова С.А. Мүмкіндігі шектеулі мектеп оқушыларының рухани-адамгершілік 

құндылықтарын қалыптастырудың теориялық негіздері 

15.  Туребаева Б.З., Савчиц Н.Е. Популяризация русского языка и культуры во внеучебном вос-

питательном процессе в вузе 

16.  Дюсембекова Г.А. Воспитание культуры межэтнического согласия 

в рамках проекта «к диалогу культур через русский язык»

17.  Сулейменова А.А. Жүсіпбек Аймауытұлының шығармашылық жолы және психологиялық 

еңбектеріне талдау

18.  Сарсенова А. Ұлттық тәрбие – құндылық бастауы

19.  Урисалиева Г.И. Отбасының бала тәрбиесіндегі ролі

20.  Жылқайдарова Ж.С. «Көкшетау» поэмасын оқытуда оқушыларға танымдық тәрбие беудің 

мәні


21.  Қарғабаева Л.Т. Халқымыздың ұлттық тәрбиелеу ерекшелігі

№4, 2012

1.  Нуриев М.А. Интеллектуальды ұлт қалыптастыруда «Ұлттық тәрбие» журналының 

маңызы

2.  Құлсариева А.Т. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің оқу үдерісі: 



бүгіні мен ертеңі

3.  Совет-Хан Ғаббасов Қазақстан республикасының білім беру тұжырымдамасын жаңашалау

4.  Табылдиев Ә. Ұлттық тәрбиедегі теріс мінезді тәрбиелеу тәсілдері

5.  Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А., Садыкова А.Е. Интеллектуалды ұлт қалыптастыруда 

педагог-ұстаздар негізгі рөлге ие

6.  Нуриев М.А., Якупова А.Н. Формирование интеллектуального потенциала нации 

в условиях высшей школы

7.  Андабекова Серіккүл Тәрбие жұмысы – іркіліксіз және кешенді түрде жүргізілетін іс 

(сұхбат)


8.  Бөлеев Қ., Бұзаубақова К.Ж., Елубаева М.С., Досмуханбетова К. Негізгі және бейінді мек-

тептер оқушыларына ұлттық тәрбие беру (бағдарлама)

9.  Иманбаева С.Т. Қоғамның жаңа әлеуметтік даму жағдайында тұлғаның құндылық 

бағдарын қалыптастыру

10.  Даутова С. Б. Қоғамның дамуына қосқан әдебиеттану ғылымының  іргелі үлесі

11.  Молдабеков Ж.Ж. Үй болуда, үйлестікке үйрену де қиын (Гендерлік аспект)

12.  Гүлмарт Ә.М. «Қорқыт ата кітабындағы» отбасылық әдептің көріністері

13.  Жұматаева Е. Ұлттық тәрбиенің біліктілік қуат көздерінің парадигмасы

14.  Құрманғали А.К., Гизатова Р.Г.Тарихи романның тәрбие берудегі маңызы («Аласапыран» 

романы негізінде)

15.  Жұмахан Құмар Ата-ананың бала тәрбиесіндегі орыны

16.  Туксанбаева Г.Т. Бастауыш сынып оқушыларының тұлғалық-шығармашылық қасиеттерін 

дамыту 

17.  Жумабаева Н.Е. Бастауыш сыныпта эстетикалық тәрбие берудің ерекшеліктері



18.  Жакупова Б.Д. Фольклорлық үлгілердің тәрбиелік маңызы

№5, 2012

1.  Пірәлиев С.Ж.,  Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А., Садыкова А.Е., Құрманғали А.К. 

Жаңартпа технологиялар және білім беру мазмұнын ғылыми-зерттеу институтының 2009-2012 

жылдар аралығында жасалынған жұмыстарына қысқаша есеп 

2.  Иманбаева С.Т. Шәмша Көпбаева еңбектеріндегі ұлттық құндылық мәселелері

3.  Кулсариева А.Т. Корпоративная культура университета

4.  Пірәлиев С.Ж., Иманбаева С.Т., Хан Н.Н., Калиева С.И., Шолпанқұлова Г.К., Берикханова 

А.Е. Ұлттық тәрбие негіздері (бағдарлама) 

5.  Аташ Б.М. Н.Назарбаевтың инновациялық-ағартушылық идеялдарының мәдени-әлеуметтік 

және перспективалық көріністері

6.  Жұматаева Е. Қазақстандықтардың жарқын болашағына бағдар

7.  Молдабеков Ж. Ж. Білімдарлық – қоғамға қуат, ұрпаққа шуақ

8.  Көпжасар Нәрібаев Ұлтымыздың ұлы тұлғасы

9.  Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А., Садыкова А.Е., Маханова Н.Б. Білім – заман тала-

бы

10.  Совет- Хан  Ғаббасов Ұрпақ тәрбиесінің жаңа ілімі



11.  Әдібай Табылдиев Ұлттық тәрбиедегі теріс мінезді тәрбиелеу тәсілдері

12.  Ізтілеуова С.Д. Конфуций және адам тәрбиесі

13.  «Жоғары оқу орындарында ұлттық тәрбие беру мәселелері» атты дискуссиялық 

клуб отырысынан

14.  Әлімов А.Х. Жоғары мектептің оқу үдерісінде тұлға қалыптастыру мәселесі

15.  Манас Рыскүл  Бастауыш сынып оқушыларының адамгершілік сапаларын 

қалыптастыруда ізгілендіру технологиясының мүмкіндіктері

16.  Исхан Б.Ж., Оспанова Б. Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің тәрбиелік мазмұнын 

артырудағы ақт-ның рөлі

17.  Бураханова Қ.С. Білімді де, тәрбиелі ұрпақ қалыптастыру 

18.  Умирбекова С.Т. Қыз бала – болашақ ана

19.  Белғозиева Ұ. Қазақтың ән өнері арқылы тұлғаның эстетикалық мәдениетін 

қалыптастыру

20.  Сарышуаш жырау-әулие (жазылмаған тарих)



№6, 2012

1.  Тебегенов Т.С. Тәуелсіз Қазақстанның ұлт көшбасшысы

2.  Жұматаева Е.Ұлттық құндылықтардың консолидацияға ықпалы

3.  Сәндібаева Н.Ә. Халқына тәуелсіздік рухын шашқан

4.  Есимбекова Д.Б. Ұлт көшбасшысы Н.Ә.Назарбаевтың жас ұрпақ алдындағы рөлі

5.  Ноябрь Кенжеғараев «Зияткер ұлт – 2020» ұлттық жобасы мен А.Құнанбайұлының 

«Толық адам» ілімінің сабақтастығы

6.  Көпжасар Нәрібаев Жасампаз басшы

7.  Нуриев М.А., Мырзаханова И.А., Үсейн Г.А. Қазақ зиялыларының еңбектеріндегі 

интеллектуалды ұлт сипаты

8.  Пралиев С.Ж., Иманбаева С.Т., Хан Н.Н., Калиева С.И., Берикханова А.Е., Шолпан-

кулова Г.К. Основы национального воспитания (типовая учебная программа)

9.  Мардахаев Л.В. К вопросу о сущности и содержании социального воспитания

10.  Совет-Хан Ғаббасов Әлемдік инновациядағы – қазақ рухының жаңа жобасы

11.  Бөлеев Қ., Бөлеева Л.Қ. Болашақ мұғалімдерді 12-жылдық мектеп оқушыларына 

ұлттық тәрбие беруге дайындау тұжырымдамасы

12.  Аташ Б.М. Жаһандану аясындағы жалпытүркілік рухани құндылықтарды қайта 

жаңғыртудың өзекті мәселелері

13.  Қарабалаева Т.А. Білім мен тәрбие егіз ұғым (сұхбат)

14.  Сабырова З.Қ., Айдарбекова А.А. Ұлттың рухани тамыры саналы тәрбиеде

15.  Құдайберді Бағашар Бала – бүкіл қасиеттерді ата-анасынан табуы тиіс (сұхбат)

16.  Әбжан Гүлмарт Мәдіханқызы Әдет-ғұрыппен байланысты орындалатын ым-

ишаралардың тәрбиелік мәні

17.  Көшербаева Қ., Маймышева Ж.Д. Тәуелсіз ел жағдайындағы бала тәрбиесінің 

өзекті мәселелері және қазақ халық педагогикасы

18.  Даулеткелды Ж. ЖОО-да студенттердің ұлттық интеллектуалды әлеуетін 

қалыптастыру

19.  Сеитова Ж. Мұхтар Әуезов прозаларында берілген дәуір шындығының ұлттық 

танымдық сипаты 

20.  Қалыбаев К.Қ. Қосымша білім беру ұйымдарындағы ұлттық тәрбие

21.  Самал Дәрібайұлы Беташар және отбасылық ғұрыптардағы параллельдер

22.  Садықова А.Е. Ұстаз – ұлы есім

23.  Құрманғали А.К. Көнерген сөздердің ұлттық сипаты (М.Мағауиннің «Аласапыран» 

романы негізінде)

24.  Nedim Bakirci Еğitim yönüyle hayvan masalları


Мақалаларды журналға басып 

шығарудағы талаптары

Мақаланы  «Ұлттық  тәрбие»  журналына  тапсыру 

үшін журналдың жауапты хатшысына қағаз түрінде ба-

сылып шыққан файл көшірмесімен кез келген электрон-

ды таратушыда өткізу керек. Дискетадағы ақпарат қағаз 

түрінде басылып шыққан ақпаратқа сай келуі кажет.

Мәтін  Microsoft  Word  мәтіндік  редакторда,  Timas 

New  Roman  шрифтпен,  шрифтің  өлшемі  №  12  терілуі 

қажет.  Мақаланың  көлемі  5-беттен  кем  болмауы  тиіс. 

Беттің параметрлері: үсті – 2 см, асты 



 

2 см, сол жағы 





 

3 см, оң жағы – 1,5 см. Жоларалық интервал – дара 

(одинарный).

Мақала  автордың  аты-жөні,  қызметі,  ғылыми  лауа-

зымы, мақаланың атын көрсетумен басталады, мақала-

ның  соңында  екі  тілде  түйін  беріледі  (егер  мақала 

қазақ тілінде жазылса, онда түйін орыс және ағылшын 

тілдерінде, егер мақала орыс тілінде жазылса, онда түй-

ін  қазақ  және  ағылшын  тілдерінде  жазылады  т.с.с.). 

Мақала терілгеннен кейін автор өзі тексеріп, қателерін 

тү зеп, соңғы нұсқасын беруі қажет. Мақала мазмұнына 

автор өзі жауап береді.

Әдебиеттерге  сілтеме  міндетті  түрде  жасалсын. 

Олар мәтінде аталуына қарай таяқшада сан түрінде көр-

се тіледі. Мақаланың соңында берілетін әдебиеттер тізі-

мінде  алдымен  автордың  аты-жөні,  мақаланың  немесе 

кітаптың аты, сонан кейін кітаптың жалпы мәліметтері 

көрсетіледі.

Мақаланың соңында қызмет және үй телефон нөмір-

лерін көрсетулеріңіз қажет. 

Түп  нұсқалар,  қойылған  талаптарға  сай  келмеген 

жағ дайда баспаға қабылданбайды. Мақалалар кері қай-

тарылмайды және өңделмейді.

Мақаланы  баспаға  шығару  ақысы  университеттің 

кассасына  төленеді  немесе  банк  арқылы  төлеуге  бола-

ды.  *Қойылған  талаптарға  сәйкес  мақаланы  журналға 

шығару бағасы 1500 теңге. 

Бір  жылға  жазылу  бағасы  3104  теңге.  Журналға 

жазылу «Қазпошта» бөлімшелері арқылы жыл бойына 

жүреді. Индекс 74310

Требования к оформлению статей, 

публикуемых в журнале

Материалы  для  журнала  «Ұлттық  тәрбие»  сдаются 

ответственному  секретарю  журнала  в  распечатанном 

виде с приложением копии файла на любом электрон-

ном носителе. Информация на электронном носителе и 

в распечаттаном виде должна быть идентичной.

Набор должен быть произведен в текстовом редакто-

ре Microsoft Word шрифтом Times New Roman, кегль – 

12. Статья должна быть не менее 5 страниц. Параметры 

страницы: верхнее – 2 см, нижнее – 2 см, слева – 3 см, 

справа – 1,5 см. Междустрочный интервал – одинарный.

Статья должна начинаться с указания ФИО автора, 

занимаемой должности, ученой степени, названия ста-

тьи. В конце статьи обязательно наличие резюме на двух 

языках (если статья написана на казахском языке, то ре-

зюме должно быть написано на русском и английском, а 

если статья написано русском языке, то резюме следует 

писать на казахском и английском). Текст должен быть 

тщательным образом выверен и отредактирован автором 

после набора. Автор сам отвечает за содержание статьи.

Ссылки  на  литературные  источники  обязательны. 

Они даются в тексте цифрами в сносках по мере упо-

минания. В списке литературы, который дается в конце 

статьи, вслед за фамилией и инициалами автора идут на-

звание статьи или книги, а затем остальные выходные 

данные. 


В конце статьи необходимо указать номер служебно-

го и домашнего телефона. 

Оригиналы, оформление которых не будет соответ-

ствовать указанном требованием, к публикации не при-

нимаются. Статьи не возврашаются и не рецензируются. 

Материалы, поступившие в редакцию, в дальнейшем 

не будут использоваться в других изданиях.

Оплата за публикацию вносится в кассу университе-

та, либо производится по безналичному расчету. *Стои-

мость статьи в журнал 1500 тенге.



Подписная  цена  за  год  3104  тенге.  Подписка  на 

журнал  проводится  в  течение  года  в  отделах  «Казпоч-

та». Индекс 74310

*Реквизиты: РГП ПХВ Абай атындағы Қаз ҰПУ

ИИН KZ178560000000086696

БИН 031 240 004 969

РНН 600900529562

АГФ ОАО «БанкЦентрКредит»

МФО 190501719, код 16

Свидетельство о постановке на учет по НДС:

Серия 60305 № 0005741 от 13.01.04

Ескерту:

Жекелеген авторлардың журналда жарияланған 

мақалаларындағы пікір-ұсыныстары редакцияның 

түбегейлі көзқарасын білдірмейді. 

Мазмұнды, әрі мағыналы жазылған мақалалар ре-

дакцияда қара лып, ақысыз жарияланатын болады.

Примечание:

Мнения и предложения авторов статей опублико-

ванных в журнале могут не совпадать со взглядами 

и мнением редакции. 

Лучшие статьи по мнению редакции будут печатать-

ся в журнале бесплатно.

Құрметті оқырмандар!

«Ұлттық тәрбие» журналын «Қазпошта» АҚ мекемесінің кез келген бөлім-

шесінен жаздырып ала аласыз. Журналға жазылу жыл бойына жүргізіледі.

«Ұлттық тәрбие» журналын жаздырып алуға және мақала жариялап, өзіндік 

тың ой қосуға асығыңыз, ағайын!

Мына мекен-жайға хабарласуларыңызға болады: Жамбыл көшесі, 25 үй, 24 

каб. Тел: 291-88-83. Е-mail: nitso@mail.ru

050010, Алматы қаласы, Достық даңғылы, 13

Абай атындағы ҚазҰПУ

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің «Ұлағат» баспасының баспаханасында басылды

Издательство «Ұлағат»   Казахского национального педагогического  

университета имени Абая

Тікелей репродукциялық әдіспен басылады

Печатается методом прямого репродуцирования



Жауапты редактор/Ответственный редактор – Жанар Сейсенбаева

Жауапты хатшы/Ответственный секретарь – Анар Құрманғали

   Беттеген/Верстка – Анар Құрманғали

Редакция мекен-жайы:

050010, Алматы қ., Жамбыл к-сі 25 үй, Интеллектуалды ұлт қалыптастыру ҒЗИ, 

каб. 24.

Тел/факс: 8(727) 291-88-83, 8702 951-87-61,

электрондық мекен-жай: nitso@mail.ru

Басылымға жіберілді: 08.01.2013 ж. Пішімі 60х84 

1

/

8



Қағазы сыктывкар. Басылым – офсет. Көлемі 14 б.т.  

Таралымы 500. Тапсырыс №. 5


ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

НАЦИОНАЛьНОЕ ВОСПИТАНИЕ

6(14)2012

(қараша - желтоқсан)



Document Outline

  • _GoBack


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет