Бас редактор с. Ж. Пірәлиев

3

2

БАС РЕДАКТОР

С.Ж. ПІРӘЛИЕВ

Абай атындағы ҚазҰПУ ректоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор,

ҚР ҰҒА құрметті мүшесі

РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ:

 

Нуриев  М.А.  –  Абай  ат.  ҚазҰПУ  Интеллектуалды  ұлт  қалыптастыру  ҒЗИ  директоры, 

ҚР Жоғары мектебіне еңбегі сіңген қызметкер, профессор, бас редактордың бірінші орын-

басары;  Сейсенбаева  Ж.А.  –  Абай  ат.  ҚазҰПУ  Интеллектуалды  ұлт  қалыптастыру  ҒЗИ 

директорының  орынбасары,  ф.ғ.к.,  жауапты  редактор;  Михайлова  Н.Б.  –  пс.ғ.к.,  доцент, 

Халықаралық  білім  және  ғылыми  ақпараттандыру  орталығының  директоры  (Германия);   

Мархадаев Л.В. – Ресей Мемлекеттік әлеуметтік университетінің «Әлеуметтік және отбасы 

педагогикасы» кафедрасының меңгерушісі, пед.ғ.д., профессор; Айтбаев Ө.А. – Халықаралық 

«Қазақ  тілі»  қоғамының  президенті,  Тіл  білімі  институты  ғылыми-терминологиялық 

орталығының  бас  ғылыми  қызметкері,  ф.ғ.д.,  профессор,  ҚР  ҰҒА  академигі;  Айталы  А. 

–  Ақтөбе  мемлекеттік  педагогикалық  институтының  профессоры,  филос.ғ.д.,  профессор; 

Әлмұхамбетов Б.А. – Абай ат. ҚазҰПУ көркем сурет-графика факультетінің деканы, пед.ғ.д., 

профессор; Баймырзаев Қ.М. – Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтының рек-

торы,  геогр.ғ.д.,  профессор;  Бөлеев  Қ.  –  Тараз  мемлекеттік  педагогикалық  институтының 

«Педагогика  және  этнопедагогика»  кафедрасының  меңгерушісі,  пед.ғ.д.,  профессор;        

Бейсенова А.С. – Абай ат. ҚазҰПУ-дың «География және экологиядан ғылыми-әдістемелік 

орталығының» меңгерушісі, геогр.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА акедемигі; Берікханова А.Е. – 

Абай ат. ҚазҰПУ «Ұлттық тәрбие» кафедрасының доценті, пед.ғ.к., доцент; Ғаббасов С. – 

жазушы, КСРО Денсаулық сақтау ісінің үздігі, медицина және педагогика ғылымдарының 

докторы, профессор; Есім Ғ. – ҚР сенат депутаты, филос.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі; 

Есполов  Т.И.  –  Қазақ  ұлттық  аграрлық  университетінің  ректоры,  э.ғ.д.,  профессор,  ҚР 

ҰҒА  академигі;  Жарықбаев  Қ.К.  –  Т.Т.Тәжібаев  атындағы  этнопсихология  және  этнопе-

дагогика  орталығының  директоры,  педагогика  және  психология  ғылымдарының  докто-

ры, профессор; Иманбаева С.Т. – Абай ат., ҚазҰПУ «Ұлттық тәрбие және өзін-өзі тану» 

кафедрасының меңгерушісі, п.ғ.д., профессор; Қирабаев С.С. – М.Әуезов атындағы Әдебиет 

және  өнер  институтының  бас  ғылыми  қызметкері,  Абай  ат.  ҚазҰПУ  ректор  кеңесшісі, 

ф.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі; Қасқабасов С.А. – М.Әуезов атындағы Әдебиет және 

өнер  институтының  директоры,  ф.ғ.д.,  профессор,  ҚР  ҰҒА  академигі;  Қыдырәлиев  Д.  – 

Қазақстан Республикасының Президенті Баспасөз қызметінің сектор меңгерушісі, фил.ғ.д.; 

Қозыбаев І.М. – Қазақстан стратегиялық зерттеулер институттында бас ғылым қызметкер, 

т.ғ.д., профессор; Қалиев С.Қ. – Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің 

Жалпы  педагогика  кафедрасының  профессоры,  пед.ғ.д.,  профессор;  Қойгелдиев  М.Қ.  – 

Абай  ат.  ҚазҰПУ  Магистратура  және  доктарантура  РҺD  институтының  Гуманитарлық 

мамандықтар  кафедрасының  меңгерушісі,  т.ғ.д.,  профессор;  Мырзахметов  М.  –  Абай  ат. 

ҚазҰПУ жанындағы «Абайтану ғылыми-зерттеу орталығының» директоры, ф.ғ.д., профес-

сор; Мұтанов Ғ.М. – әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің  ректоры, тех.ғ.д., 

профессор; Молдабеков Ж.Ж. – филос.ғ.д., әл-Фараби ат. ҚазҰУ «Мәдени-антропология» 

кафедрасының профессоры; Нөкетаева Д.Ж. – Қазақ Мемлекеттік Қыздар педагогикалық 

университетінің ректоры, пед.ғ.к.; Нәрібаев К.Н. – ҚР ҰҒА қоғамдық және гуманитарлық 

бөлімше  төрағасының  орынбасары,  э.ғ.д.,  профессор;  Сарыбеков  М.Н.  –  М.Х.Дулати 

атындағы  Тараз  мемлекеттік  университетінің  ректоры,  пед.ғ.д.,  профессор;  Сманов  Б.Ө. 

–  Абай  атындағы  ҚазҰПУ-дың  әкімшілік  басқармасының  бастығы,  пед.ғ.д.,  профессор;   

Табылдиев Ә.Т. – әл-Фараби ат. ҚазҰУ профессоры, пед.ғ.д., профессор; Түрікпенов Ж. – Абай 

ат. ҚазҰПУ Магистратура және докторантура РһD институтының педагогикалық мамандықтар 

кафедрасының  профессоры,  пед.ғ.к.,  Қазақ  Гуманитарлық  академиясының  академигі;  

Шаханова Р.Ә. – Абай ат. ҚазҰПУ-дың магистратура және доктарантура PhD институтының 

филология  мамандықтар  кафедрасының  меңгерушісі,  п.ғ.д.,  профессор;  Ізтілеуова  С.Д.  – 

Абай  атындағы  ҚазҰПУ-нің  «Абайтану»  ғылыми-зерттеу  орталығының  жетекші  ғылыми 

қызметкері, ф.ғ.д.; Шолпанқұлова Г.К. – Абай ат. ҚазҰПУ “Ұлттық тәрбие” кафедрасының 

доценті, пед. ғ.к.; Құрманғали А.К – педагогика ғылымдарының магистрі, жауапты хатшы.

 ГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР

С.Ж. ПРАЛИЕВ

Ректор КазНПУ имени Абая, доктор педагогических наук, профессор,

почетный член НАН РК

СОСТАВ РЕДАКЦИОННОГО СОВЕТА:

Нуриев  М.А.  –  директор  НИИ  Формирования  интеллектуальной  нации  КазНПУ  им. 

Абая, Заслуженный работник высшей школы РК, профессор, первый заместитель главного 

редактора; Сейсенбаева Ж.А. – зам. директора НИИ Формирования интеллектуальной на-

ции КазНПУ им. Абая, к.ф.н., ответственный редактор; Михайлова Н.Б. – к.п.н., доцент, 

директор  центра  международного  образования  и  научной  информатизации  (Германия); 

Мардахаев Л.В. – заведующий кафедрой социальной и семейной педагогики Российского 

государственного социального университета, д.пед.н., профессор; Айтбаев О.А. – прези-

дент международного сообщества “Қазақ тілі”, главный научный сотрудник Научно-терми-

нологического центра института языкового образования, д.ф.н., профессор, академик НАН 

РК; Айталы А. – профессор Актюбинского государственного педагогического института, 

д.филос.н., профессор; Альмухамбетов Б.А. – декан художественно-графического факуль-

тета КазНПУ им. Абая, д.пед.н., профессор; Баймырзаев К.М. – ректор Костанайского госу-

дарственного педагогического института, д.геогр.н., профессор; Болеев К. – зав. кафедрой 

“Педагогика и этнопедагогика” Таразского Государственного Педагогического Института, 

д.пед.н., профессор; Бейсенова А.С. – зав. кафедрой «Научно-методический центр по гео-

графии и экологии», д.пед.н., профессор, академик НАН РК; Берикханова А.Е. – доцент 

кафедры «Национальное воспитание» КазНПУ им. Абая, к.пед.н.; Габбасов С. – писатель, 

Заслуженный  работник  здравоохранения  КСРО,  доктор  медицинских  и  педагогических 

наук, профессор; Есполов Т.И. – ректор Казахского национального аграрного университета, 

д.э.н., профессор, академик НАН РК; Есим Г. – депутат сената РК, д.филос.н., профессор, 

академик НАН РК; Жарыкбаев К.К. – директор Центра этнопсихологии и этнопедагогики 

имени Т.Т.Тажибаева, доктор педагогических наук, доктор психологических наук, профес-

сор; Иманбаева С.Т. – зав. кафедрой «Национального воспитания и самопознания» КазНПУ 

им. Абая, д.п.н., профессор; Кирабаев С.С. – советник ректора КазНПУ им.Абая, главный 

научный сотрудник Института литературы и искусства им. М.Ауезова, д.ф.н., профессор, 

академик НАН РК; Каскабасов С.А. – директор Института литературы и искусства имени 

М.Ауезова, д.ф.н., профессор, академик НАН РК; Қыдыралиев Д.К. – заведующий секто-

ром Пресс-службы Президента РК, д.филос.н.; Козыбаев И.М. –главный научный сотруд-

ник Института стратегических исследований Казахстана, д.и.н., профессор; Калиев С.К. 

– профессор кафедры “Общей педагогики” Казахского Государственного женского педагоги-

ческого университета, д.пед.н., профессор; Койгелдиев М.К. – зав.кафедрой гуманитарных 

специальностей Института Магистратуры и докторантуры РһD КазНПУ им. Абая, д.и.н., 

профессор; Мырзахметов М. – директор НИЦ Абаеведения КазНПУ им. Абая, д.ф.н., про-

фессор; Мутанов Г.М. – ректор Казахского  Национального университета имени аль-Фараби, 

д.тех.н., профессор; Молдабеков Ж.Ж. – профессор кафедры “Культурной антропологии” 

КазНУ им. Аль-Фараби, д.филос.н.; Нукетаева Д.Ж. – ректор Казахского Государственного 

женского  педагогического  университета,  к.пед.н.;  Нарибаев  К.Н.  –  зам.председателя  от-

деления общест венных и гуманитарных наук НАН РК, д.э.н., профессор; Сарыбеков М.Н. 

– ректор Таразского государственного университета им. М.Х.Дулати, д.пед.н., профессор; 

Сманов Б.О. – начальник административного управления КазНПУ им.Абая, д.пед.н., про-

фессор; Табылдиев А.Т. – профессор КазНУ им. аль-Фараби, д.пед.н.; Туркпенов Ж. – про-

фессор кафедры педагогических специальностей Института Магистратуры и докторантуры 

РһD КазНПУ им. Абая, к.пед.н.; Шаханова Р.А. – зав.кафедрой филологических специаль-

ности Института Магистратуры и докторантуры PhD КазНПУ им. Абая, д.пед.н., профес-

сор; Изтилеуова С.Д. – ведущий научный сотрудник НИЦ Абаеведения КазНПУ им.Абая, 

д.ф.н.; Шолпанкулова Г.К. – доцент кафедры «Национальное воспитание» КазНПУ им. 

Абая, к.пед.н.; Курмангали А.К. – магистр педагогических наук, ответственный секретарь

.

5

4

EDITOR-IN-CHIEF

S.ZH. PRALIEV

the rector of KazNPU named after Abai, the doctor of pedagogical sciences, the professor,

dear member of NAS RK

EDITORIAL STAFF:

Nuriev M.A. –the director of scientific research institute of Intellectual Formation nation of KazNPU 

named after Abai, the deserved worker of the higher school of RK, the professor, first deputy chief editor; 

Seysenbaeva Zh.А. – the deputy director of scientific research іnstitute of Intellectual Formation Nation of 

KazNPU named after Abai, the candidate of philological science, the managing editor; Mikhailova N.B. – 

Ph.D., Associate Professor, Director, Center for International Education and Information Science (Germany); 

Mardahaev L.V. – Head of the Department of Social and Family Pedagogy of the Russian State Social 

University, doctor of pedagogical sciences, professor; Aytbaev O.A. – the president of the international 

community «Қазақ тілі», the main scientific employee of the Scientifically-terminological centre of Institute 

of language education, the doctor of philology, the professor, the academician of NAS RK; Aytaly А. –the 

professor of Aktobe State Pedagogical Institute, the doctor of philosophy; Almukhambetov B.A. – the 

dean of art-graphic faculty KazNPU named after Abai, the doctor of pedagogical sciences, the professor, the 

academician of National Knowledge Academy named after Y.Altynsarina; Baymyrzaev K.M. – the rector 

of Kostanaysk State Pedagogical Institute, the doctor of geographical sciences, the professor; Boleev K. – 

the university chair of “Pedagogics and ethnopedagogics” of Taraz State Pedagogical Institute, the doctor of 

pedagogical science, professor; Beysenova A.S. – the chair of sud department «the scientifically-methodical 

centre on geography and ecology» the doctor of pedagogical sciences, the professor, academician of NAS 

RK; Berikhanova A.E. – the associate professor of a chair “National education” of KazNPU named after 

Abai, the candidate of pedagogical sciences; Gabbasov С. – the writer, the deserved worker of public 

health services KSRO, the doctor of medical and pedagogical sciences, the professor; Esim G. – the deputy 

of senate of RK, the doctor of philosophic sciences, the professor, the academician of NAS RK; Espolov 

T.I. – the rector of Kazakh national agrarian university, the doctor of economical sciences, the professor, the 

academician of NAS RK; Zharykbaev K.K. – the director of the ethno psychology and ethnopedagogics 

center named after Tazhibaeva T.T., the doctor of pedagogical sciences, the doctor of psychological sciences, 

the professor; Imanbaeva S.T – Head of the Department of “national education and samoponaniya” KazNPU 

them. Abaya, the doctor of pedagogical sciences, the professor; Kirabaev S.S. – the chancellor adviser of 

KazNPU named after Abai, the mail scientist of the Literature Institute named after M.Auezov, professor 

of the chair “Kazakh literature” of KazNPU named after Abai, the doctor of philology, the academician of 

NAS RK; Kaskabasov S.A. – the director of Literature Institute named after M. Auezov, the academician 

of NAS RK, the doctor of philology science, the professor; Kydyraliev D. – Head, Press Service of the 

President of Kazakhstan, the doctor of philosophy; Kozybaev I.M. – chief research officer of the Institute 

for Strategic Studies in Kazakhstan, the doctor of historical sciences, the professor; Kaliev S.K. – the 

professor of the chair “General pedagogic” of Kazakh State Female Pedagogical University, the doctor of 

pedagogical sciences, the professor; Koygeldiev M.K. – the university chair of humanitarian specialties of 

PhD studies and magistracy Institute of KazNPU named after Abai, the doctor of historical sciences, the 

professor; Myrzakhmetov М. – the director of the research center Abai-studies under KazNPU named 

after Abai, the doctor of philology, the professor; Mutanov G.M. – the rector of the Kazakh National 

University named after  Al-Farabi, the doctor of technical science, the professor; Moldabekov Zh.Zh. – 

the academician of social academy, the academician of Academy International acmyology, the doctor of 

philosophic sciences, the professor of the chair “Cultural anthropology” of KazNU named after Al-Farabi; 

Nuketaeva D.Zh. – rector of Kazakh State Female Pedagogical University, the candidate of pedagogical 

sciences;  Naribaev  K.N.  –  vice-chairman  of  separation  of  social  and  humanitarian  sciences  of  NAS 

RK, the doctor of economics, the professor; Sarybekov M.N. – the rektor of the Taraz State University 

named after M.H.Dulati, the doctor of pedagogical sciences, the professor; Smanov B.U. – the director of 

Republican institute of improvement of professional qualification of the scientific-pedagogical personnel, 

the candidate of pedagogical sciences, the professor; Tabyldiev A.T. – the doctor of pedagogical sciences, 

the professor of KazNU named after Al-Farabi; Turikpenov Zh. – the professor of chair of pedagogical 

specialties in the Institute of magistracy and doctoral РһD candidacy of KazNPU named after Abai, the 

candidate of pedagogical sciences, the academician of Academy of the humanities; Shahanova R.A – the 

university chair of philological specialties of PhD studies and magistracy Institute of  KazNPU named after 

Abai, the doctor of pedagogical sciences, the professor, Iztileuova S.D. – the chief scientific collaborator 

of the research center Abai-studies under KazNPU named after Abai, the doktor of philological sciences; 

Sholpankulova G.K. – the associate professor of a chair “National education” of KazNPU named after 

Abai, the candidate of pedagogical sciences; Kurmangaly A.K – Master of Pedagogical Sciences , the 

executive secretary.

Меншік иесі: Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Журнал Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2010 жылдың 

4-ші ақпанында тіркеліп, №10674-Ж куәлігі берілді.

© 

Абай атындағы ҚазҰПУ, 2012

«Мен ауызбіршіліктен айнымайтын ақжүрек жұртымның қуатты ұлтқа, 

шуақты ұлысқа айналарына кәміл сенемін. Бұл жолда біздің ең басты 

құндылығымыз – берекелі бірлігіміз» 

ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2012 жылғы

Қазақстан халқына Жолдауынан

7

6

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ҰЛТТЫҚ ТҰЛҒА

бағдарламалардағы  қазақша  еркін  сөйлейтін 

журналистердің қызметтері де көңіл сүйіндіреді. 

Мемлекет  басшыларының  шетелдердегі  және 

республикамыздағы халықаралық басқосуларда 

аударма  қызметін  пайдалана  отырып,  қазақ 

тілінде  сөйлеуі  де  біртіндеп  байқала  бастады. 

Тәуелсіз мемлекеттің негізгі тілін толық сипатты 

қолданыс деңгейіне жеткізу – басты міндет. 

Кеңес  Одағы  кезінде  елімізде  орна лас-

тырылған  ядролық  қаруды  сынау  орыны  Се-

мей  полигонын  жабуы,  ядролық  құралдарды 

Тәуелсіздік  алған  бойдан  иеленуден  бас  тарту 

арқылы  Қазақстан  Республикасы  баянды  бей-

бітшілікті, әлем халықтарының татулығын жақ-

таушы,  тұрақтылықты  сақтаушы  ел  екендігін 

танытты.  Қазақстан  Республикасындағы  мем-

лекет  құрушы  негізгі  ұлт  қазақтардың  ата-

бабалық  қоныстарының  сақталуы  басты  на-

зарға  алынды.  Яғни,  Отанымыздың  ғасырлар 

бойы  ресми  нақтыланбай  келген  мемлекеттік 

шекаралары  халықаралық-құқықтық  заңдарға 

сәйкес белгіленді, бекітілді. 

Қазақстан Республикасының Қарулы Күште рі 

де Халықаралық, мемлекетарлық заңдылықтар-

ға  орай  қайта  құрылды,  қазіргі  заманғы 

талаптар ға сәйкес жабдықталуда. Отанымыздың 

мәңгілік  Тәуелсіздігі  мен  халқымыздың  бейбіт 

тұр мысын қорғау жолындағы әскери-жауынгер-

лік  дайындық  деңгейін  сақтауға  арналған 

мемлекеттік  іс-шаралардың  сенімділігін  хал-

қымыз толық сезінуде.

Қарулы Күштер Бас Қолбасшысы Н.Ә.Назар-

баев  Қорғаныс  министрлігіне  карасты  құр-

ғақтағы, әуедегі, судағы әскерлердің жағдайын, 

жауынгерлік жаттығулардың халықаралық дең-

гейде өткізілуін үнемі, жіті қадағалайды. 

Қазақстан Республикасының «Ұзақ мерзімді 

басым мақсаттары мен оларды іске асыру стра-

тегиялары»  қатарын  Елбасы  Н.Ә.  Назарбаев 

былайша жүйелеген:

1. Ұлттық қауіпсіздік. 

2.  Ішкі  саяси  тұрақтылық  пен  қоғамның 

топтасуы. 

3.  Шетел  инвестициялары  мен  ішкі 

жинақталымдардың  деңгейі  жоғары  аш-

ық  нарықтық  экономикаға  негізделген  эко-

номикалық өсу. 

4.  Қазақстан  азаматтарының  денсаулығы, 

білімі мен әл-ауқаты. 

5. Энергетика ресурстары.

6. Инфрақұрылым. Әсіресе, көлік және бай-

ланыс. 

7.  Кәсіби  мемлекет.Ісіне  адал  әрі  біздің 

басты мақсаттарымызға қол жеткізуде халықтың 

өкілдері  болуға  қабілетті  Қазақстанның  мем-

лекеттік  қызметшілерінің  ықпалды  және  осы 

заманғы  корпусын  жасақтау  (Аталған  кітаптың 

25-26-беттері).

Қазақстан  Республикасының  Біріккен  Ұлт-

тар  Ұйымына  мүше  болғаны,  Ата  Заңымыз 

–  Конституциясымыздың,  Елтаңбамыздың, 

Туымыздың,  Әнұранымыздың,  ұлттық  валю та-

мыз Теңгеміздің болғаны – бәрі де мемлекетіміз-

дің  өзіндік  болмыс  тұрпатын  танытқан  тарихи 

маңызды  сипатымен  ерекшеленеді.  Қазақстан 

Республикасы  Тәуелсіздігі  жарияланған  күн-

дерден  бастап,  Отанымыздағы  және  бүкіл 

әлемдегі  халықтардың  өзара  татулығын,  мыз-

ғымас достығын ойлайтын мемлекет екен дігін іс 

жүзінде дәлелдеп келеді.

Қазақстан халқы Ассамлеясының 1995 жылы 

24  наурыздағы  бірінші  сессиясындағы  осы 

ұйым  тарихындағы  тұңғыш  баяндамасының 

басталында Елбасы Н.Ә. Назарбаев мемлекеттің 

негізгі  иесі  қазақ  халқының  тарихи  тағдырын, 

ұлттық мінез болмысын айрықша атап көрсетті: 

«Қазақ  халқы  сан  ғасырлар  бойы  өзінің 

Тәуелсіздігі  мен  егемендігі  үшін  күресіп 

келді.  Өзінің  таңдаулы  қасиеттерінің,  қатер 

төнген  сәтте  бірігіп,  ұйымдаса  білуінің, 

сондай-ақ басқа халықтармен бейбітшілікте, 

келісім  мен  тату  көршілікте  тұруға  деген 

ынта-ықыласының  арқасында  тарихтың 

тұңғиығына  батып  кетпей,  ондаған  жыл-

дардан  кейін  өзінің  мемлекеттігін  қал пына 

келтіре  алды.  Өз  басына  түскен  барлық 

қиындықтарға  қарамастан  туған  хал-

қының  болашағын  қамтамасыз  етіп,  ті лін, 

мәдениетін, дәстүрлері мен бостандық сүйгіш 

қасиеттерін  сақтай  білген  бабаларымыздың 

көптеген ұрпақтарына құрмет көрсеткеніміз 

жөн.  Осының  бәрі  сайып  келгенде  Қазақ 

мемлекеттігінің  қайта  қалпына  келуіне  қол 

жеткізді.

Уақыт  сынынан  өте  білген  қазақ  хал-

қының  басқа  да  күрделі  тарихы  бар.  Қазір 

ол  Қазақстанда  тұратын  барық  халықтарға 

біздің  бірлігіміздің  түп-тамырын  жақсырақ 

түсінуіне көмектесіп, кез келген тарихи кінә 

артуларға  жол  бермеуге  тиіс»  (Назарбаев 

Н.Ә.Қазақстан  халықтары  Ассамблеясынын 

1-10  сессияларындағы  баяндамалары  жинағы 

(Қазақ  және  орыс  тілдерінде).  Астана:  Елорда, 

2005. - 440б.Б. 3).

Елбасы  Қазақ  мемлекеттігінің  қалпына 

келтірілуін,  қазақ  тілінің  мемлекеттік  қол-

данылуы  мәртебесін  нығайта  отырып,  рес-

ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҰЛТ КӨШБАСШЫСЫ

Темірхан Сақаұлы ТЕБЕГЕНОВ –

филология ғылымдарының докторы,

 профессор, Қазақ Ұлттық әдет-ғұрып, 

салт-дәстүр Академиясының академигі,

Жамбыл атындағы Халықаралық сыйлықтың 

лауреаты, Абай атындағы Қазақ ұлттық

 педагогикалық университетіндегі 

«Қазақ әдебиеті және журналистика»

 кафедрасының меңгерушісі

Қазақстан  –  әлем  өркениеті  кеңістігіндегі 

танымал  мемлекеттердің  бірі.  1991  жылдың  16 

желтоқсаннынан  бастап  Тәуелсіз  мемлекеттер 

қатарында  Қазақстан  да  материалдық  және 

рухани  мәдениет  салалары  бойынша  ұлттық 

және  жалпы  адамзаттық  мәні  зор  игіліктерді 

игеруге белсене қатысып келеді.

Қазақстан  Республикасының  Президенті 

Нұр сұлтан  Әбішұлы  Назарбаев  Тәуелсіздігіміз  

жарияланған алғашқы күндерден бастап Отаны-

мыздың  әлем  өркениеті  кеңістігіндегі  тұғырын 

нығайтуға  арналған  стратегиялық  бағыттарды 

айқын белгілеп, жүзеге асыруға үкіметті, халық-

ты жұмылдыру бағыттарын айқындай бастады. 

«Қазақстан-2030:  Барлық  Қазақстандықтардың 

өсіп-өркендеуі,қауіпсіздігі  және  әл-ауқатының 

артуы» атты алғашқы Жолдауында Тәуелсіз ел-

дің  тұңғыш  қадамдары  басталған  1991-1995 

жыл дары арасындағы нәтижелеріне қорытынды-

лар  жасай  келе,  мемлекетіміз  нығаюының  нақ-

ты  мақсаты  мен  міндеттерін  атап  көрсеткен 

еді:  «Өзіміз дің  басым  мақсаттарымызды  дұрыс 

айқындап  тиісті  стратегияларымызға  таңдау 

жасап, осы жолмен жүру үстінде ерік-жігер мен 

төзімділік  таныта  отырып,біз  өзімізді  бұралаң-

бұрылысты  сенделістерден,  күш-қуатымызды, 

уақытымыз  бен  ресурстарымызды  жөнсіз  зая 

кетіруден сақтандырамыз.

Мықты стратегияға ие болып, әрі табандылық 

таныта  отырып,  біз  жолымызда  кездесер  кез 

келген  күрделі  кедергілерді  абыроймен  еңсере 

аламыз.

Бүгінгі таңда басымыздан кешіп отырған қи ын 

жағдайлар  бізді  күш-қуатымыз  бен  үмітімізден 

айырмауы 

тиіс. 

Перспективаларымызды 

айқын  ұғыну,  жолымызда  тұрған  қиындықтар 

мен  қауіп-қатерді  бүкпесіз  түсіндіру  біздің 

қоғамымыз дың барша азаматтарын осынау ортақ 

мін детті  шешу  үшін  жұмылдыруға  жәрдем-

деседі” (Назарбаев Н.Ә. Қазақстан-2030: Барлық 

қазақстандықтардың  өсіп-өркендеуі,  қауіпсіз-

дігі және әл-ауқатының артуы: Ел Президентінің 

Қазақстан  халқына  Жолдауы.  –  Алматы:  Жеті 

жарғы, 2005. Б. 5-6).

Нарықтық  экономикалық  қарым-қатынастар 

жолын  демократиялық  тұрғыда  таңдаған 

Қазақстанның  егемен  тәуелсіз  мемлекет 

болғанын  нығайту,  кең  ауқымды  әлеуметтік, 

саяси  және  экономикалық  реформалардың, 

халықтың  тұрмыстық  әл-ауқатын  көтеру 

шараларының  жүргізіле  бастауы,  ғылыми 

және  шығармашылық  әлеуетті-әлемдік  озық 

инновациялық,  технологилық  жетістіктермен 

жетілдіре  өрістету  батыл  шешімдермен  қолға 

алынды.  Қазақстанның  табиғи  ресурстары 

(мұнай,  газ,  кен,т.б.)  тиімді  пайдалануға  да 

мән  берілді.  Ауыл  шаруашылығындағы  ұлан-

байтақ  алқаптарды  жаңаша  игерудің  тиімді 

жолдары  қарастырыла  бастады.  Қазақстан 

Республикасындағы  негізгі  мемлекет  құрушы 

қазақ  ұлтының  тарихы,  мәдениеті  аясында 

топтасудың негізі қалыптаса бастады. Қазақстан 

Республикасының  Конституциясында  қазақ 

тілінің  мемелекеттік  қолдансы  бекітіліп,  оның 

жүзеге  асырылуы  біртіндеп  пәрменді  түрде 

жүзеге  асырылуда.  Әсіресе,  Президент,  облыс 

әкімдіктері  және  үкімет  кеңселеріндегі  іс- 

қағаздарының  жүргізілуінде,  мәжілістердің 

өткізілуінде  қазақ  тілінде  еркін  сөйлейтін, 

сауатты  жаза  білетін  өзге  ұлт  (орыс,  неміс, 

украин,т.б.)  өкілдерінің  белсенді  қызмет 

атқаратыны  қалыптасып  келеді.  Сонымен  бір-

ге,  республикалық  телеарналардағы  («Хабар», 

«Қазақстан», 

т.б.) 

ақпараттық-насихаттық 

9

8

ҰЛТТЫҚ ТҰЛҒА

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

тарихының  басты  мазмұны  –  Азаттық  үшін 

күреске  сайып  келеді.  Елдік  пен  бостандық 

жолындағы  күресіміздің  байырғы  скиф,  ғұн, 

оғыз,  үйсін,  қаңлы,  қыпшақ  замандарынан 

кешегі шерлі Желтоқсанға дейінгі сан ғасырлық 

шежіресі  бар»  (Дүниежүзі  қазақтарының 

Құрылтайы.  –  Алматы:  Атамұра-Қазақстан, 

1993.-Б.5-6).

Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік 

мәртебедегі  нығаюының  тағы  бір  нақты  көр-

сеткіші  –  2004  жылдан  бері  жүйелі  жоспармен 

нәтижелі жүргізіліп келе жатқан «Мәдени мұра» 

мемлекеттік бағдарламасы.

2003  жылдың  28  қарашасында  Қазақстан 

Республикасы  Ұлттық  Кеңесінің  мәжілісінде 

«Мәдени  мұра»  бағдарламасы  мемлекеттік 

бағдарлама  болуы  тиіс  тақырыбымен  сөйлеген 

Елбасы  Н.Ә.  Назарбаев  ұлттық  және  әлемдік 

рухани  құндылықтарды  жаңаша  жинақтаудың, 

жариялаудың  ұрпақтар  игілігіне  айналдырудың 

кең  ауқымды  мақсатын,  бағыттарын  атап 

көрсетті:

«Біздің  ұлттың  мәдениетімізде  де  жалпы 

азиялықтарға  тән  биязылық,  өткенге  салауат 

жасау,  үлкенді  сыйлау,  жасқа  қамқорлық, 

қысылғанға  қол  ұшын  беру,  ағайынның  ауыз 

бірлігін  сақтау  –  бәрі-бәрі  де  бар.  Ендеше, 

сол  ұлттық  мәдениетімізді  ұлықтап,  бар  мен 

жоғымызды  түгендеп,  жүйелеп  келер  ұрпаққа 

аманаттау  –  «Мәдени  мұра»  бағдарламасының 

басты  мақсаты  болуы  тиіс»  (Назарбаев  Н.  Ә. 

«Мәдени  мұра»  бағдарламасы  мемлекеттік  

бағдарлама  болуы  тиіс  //  Егемен  Қазакстан. 

№311-312(23611), 29 қараша, сенбі, 2003 жыл. Б. 

1-2).

Елбасының  ұсынысымен  жоспарланып, 

жүзеге  асырыла  бастаған  «Мәдени  мұра» 

мемлекеттік  бағдарламасы  үш  үлкен  тарау 

құндылықтар  бойынша  нәтижелі  жұмыстар 

жүргізіп келеді: біріншісі – археологиялық және 

архитектуралық  ескеркіштер  туралы  бұрынғы-

соңғы  жазу  деректерді  жинақтау,  жүйелеу, 

қорытындысында  «Қазақстандағы  тарихи-

мәдени  ескерткіштердің  жинағын»  шығару; 

екінші бағыт – ТМД және дүниежүзі мемлекет-

тері  мұрағаттарындағы  Қазақстан  тарихына 

байланысты деректерді, қолжазбаларды, тарихи 

құжаттарды,  кітаптарды  тауып,  түпнұсқаларын 

немесе көшірмелерін жасау; – Қазақ тарихын да-

ғы атақты әнші, күйші, жыршы орындаушы  лар-

дың, көрнекті қоғам, мемлекет ғылым, мәдениет 

қайраткерлерінің  дауыстарын  қазіргі  заманғы 

аудио таспаларға, дискілерге жазу; үшінші бағыт 

–  қазақ  фольклоры  мен  әдебиетінің,  өнерінің 

публикамыздағы  басқа  халықтар  диас поралары 

өкілдерінің  де  өздерін  сақтай  отырып,  ортақ 

татулық,  бірлік  туы  астында  өмір  сүруін  үнемі 

басты назарда ұстап келеді. 

Дүние  жүзі  қазақтары  Қауымдастығының, 

көші-қон  істері  жөніндегі  комитеттің  құрылуы 

да Қазақ мемлекеттігін қалпына келтірудегі аса 

маңызды шешімді істерге жол ашты. 

Тәуелсіз  мемлекет  екндігін  бүкіл  әлемге 

жария  еткен,  Біріккен  Ұлттар  Ұйымына  мү-

ше  мемлекеттермен  терезесі  тең  құқықты 

мәртебесімен  танылған  Қазақстан  Рес пуб-

ликасының  негізгі  ұлты  қазақтардың  әр  ел-

дерден  тарихи  атамекендеріне  оралуын  және 

шетелдердегі диаспораларымен байланыстарын 

реттеу,  т.б.  –  саналуан  мәселелер  басы  назарға 

алынып келеді.

Дүниежүзі  қазақтары  Құрылтайларының  бі-

ріншісі  1992  жылы  Алматыда,  екіншісі  2002 

жыл Түркістанда, үшіншісі 2005 жылы Астанада 

өтіп,  Дүниежүзі  қазақтарының  кіші  Құрылтай-

лары  бірнеше  рет  шетелдерде  (Германияның 

Кельн,  Берлин,  Швецияның  Вестероз,  Түркия-

ның  Стамбул  қалаларында,  Ресейдің  Алтай 

Республикасындағы  Қосағаш  ауданында,  т.б.) 

болғаны,  әртүрлі  сұхбаттардың,  дөңгелек  үс-

тел  мәжілістерінің,  конференциялардың,  көр-

мелердің,  т.б.  –  өткізілуі  Қазақстан  Респуб-

ликасының  ұлттық  идеологияны  негізгі  алған 

ішкі-сыртқы  саясатымыздың  тиянақтылығын 

танытады. 

1992  жылы  өткен  Дүниежүзі  қазақтарының 

тұңғыш Құрылтайында Елбасы Н. Ә. Назарбаев 

әлемнің әр түкпірінен келген бауырларымыздың 

көңілдеріне  берік  сенім  орнататындай  және 

республикамыздағы өзге халық өкілдері сезіне-

тіндей ұлттық-отаншылдық рухы айқын мәлім-

демесін айтқан еді:

«Қазақ  халқы  –  тамырын  жеті  қабат  жер 

астына  жіберген  алып  бәйтеректей,  өзегін 

ғасырлар  тереңіне  тартып,  осынау  қасиетті 

ұлы  даласынан  табан  аудармай,  дауылдармен 

алысып  тағдырымен  қарысып,  өсіп-өркендеп, 

келе  жатқан  байырғы  халық.  Оның  тарихы, 

кейбіреулер  айтып  жүргендей,  кешегі  Қазақ 

хандығы  шаңырақ  көтерген  XV  ғасырдан 

басталмайды,  хандықтың  құрылуы  бір  басқа. 

Бүгінгі  қазақ  халқы  сонау  есте  жоқ  ескі  за-

мандарда-ақ  тұлпарларының  тұяғымен  дүние-

ні  дүр  сілкіндірген  көне  сақтардың,  ежелгі 

ғұндардың, байырғы түріктердің ұрпағы, үлкен 

үйдің қара шаңырағын ата жұртта сақтап қал ған 

халық. 

Қазақ  ұлтының  бүгінге  дейінгі  қат-қабат 

көп  ғасырлық  мұраларын  жаңаша  зерттеп  зер-

делеп жүйелеу, көптомдықтар түрінде жарыққа 

шығару; төртінші бағыт – дүние жүзі халық та-

ры ғылымының, мәдениетінің, әдебиетінің озық 

үлгілерін  қазақшаға  аударып  жариялау.  «Мәде-

ни  мұра»  мемлекеттік  бағдарламасы  бойын-

ша  әуелі  2004-2006,  одан  кейінгі  2009-2011 

жылдарға  арналған  іс-шаралар  аясында  қазақ 

өркениеті  кеңістігінде  бұрын-соңды  болмаған 

қыруар  нәтижелі  істер  жүзеге  асырылуда. 

Қазақ  фольклоры  мен  әдебиеті,  бейнелеу,  әуез, 

сәулет  өнері,  Қазақстан  тарихы,  әлеуметтану, 

саясаттану, мәдениеттану, философия, тіл білімі, 

әдебиеттану, фольклортану салаларын қамтыған 

көптомдықтар жарық көруде.

Тіл  білімінің  (синонимдер,  диалектология-

лық,  этимологиялық,  орфографиялық,  орфо-

эпиялық,  аймақтық,  түсіндірме)  сөздіктері, 

энциклопедиялық  көп  томдық  әдебиеттер, 

т.б.  –  бәрі  де  әр  аталым  бойынша  3  мың  дана-

мен  шығарылуда.  Олар  республикамыздың 

жоғары  оқу  орындарындағы,  облыстары, 

орталықтарындағы  кітапханаларға  тегін  тара-

тылуда.

Ендігі  міндет  –  осындай  ұлан-ғайыр  мұра-

ларды  оқыту  мен  зерттеу  жұмыстарын    жүйелі 

жүргізуді қалыптастыру. 

Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігі жария-

лан ған  алғашқы  жылдардағы  елдегі  гипер-

инфляция,  жұмыссыздық,  азық-түліктің  және 

қажетті  тауарларын  тапшылығы,  өнеркәсіптің 

50  пайызға,  ішкі  жалпы  өнімнің  60  пайызға, 

ауылшаруашылығы  өндірісінің  70  пайызға 

төмендеуі, еңбекақының екі есеге дейінгі азаюы, 

зейнетақылардың  4-5  ай  кешіктіріліп  төленуі, 

т.б.  қиыншылықтар  –  көптеген  дағдарысты 

сәттер  артта  қалды.  Қазіргі  кезеңдегі  бүкіл 

әлем  мемлекеттеріне  ортақ  болып  отырған 

экономикалық  дағдарыста  да  Қазақстан  Рес-

публикасы  халқының  қажырлы  еңбек  пен 

Отанға  деген  сүйіспеншілікті  тұтастыра  оты-

рып, мәңгілік даму жолынан ауытқымайтынына 

сенеміз.

Еліміздің  еңсесін  биіктетуге,  халқымыздың 

өсуіне, өркендеуіне арнаған қызметі үнемі хал-

қымыздың  көз  алдында  болып  келе  жатқан 

Елбасымыз  Н.Ә.  Назарбаевтың  2008  жылдың 

15  желтоқсаны  күні  Астанадағы  Тәуелсіз-

дік  Сарайында  мемлекетіміз  тәуелсіздігінің 

17  жылдығына  арналған  салтанатты  кеште 

«Ынтымақ пен татулықты нығайта түсу – басты 

міндетіміз»  тақырыбымен  сөйлеген  сөзінде 

еліміз  өтіп  келе  жатқан  кезеңдер  тағылымына 

баға  берілді.  Қазақ  тарихындағы  Тәуелсіздік, 

Азаттық  туын  көтерген  кезеңдер,  тұлғалар, 

оқиғалар (Керей, Жәнібек құрған Қазақ хандығы, 

Орбұлақ  пен  Аңырақай  шайқастары,  «Елім  – 

ай  лаған»  қазақ  зары,  Кенесары  хан,  Сыздық 

төре,  Сырым  батыр,  Исатай,  Есет,  Жанқожа, 

Амангелді  Иманов,  Әбдіғаппар  Жанбосынұлы, 

Бекболат  Әшкеев,  Ұзақ  Саурықұлы,  Омар 

Шолақұлы,  Махамбет  Өтемісұлы,  Құрманғазы 

Сағырбайұлы,  Бауыржан  Момышұлы,  Қазақ 

тілі  тағдыры,  Желтоқсан  көтерілісі  тағылымы, 

т.б.)  туралы  тебірене  толғады.  Қазақстан 

Республикасын  әлемдегі  ең  қуатты  мемлекет-

тер  қатарына  жеткізу  жолында  халқымызды 

сенімді  бастап  келе  жатқан  Елбасымыз  Н.Ә. 

Назарбаевтың осы мәжілістегі сөздері бәрімізді 

жігерлендірді, дамудың шынды ғын дәлелдеді: 

«Қазақстан  Тәуелсіздігінің  формуласы  – 

бұл  тең  мәнді  екі  ұғымының  –  АЗАТТЫҚ  пен 

ЖАУАПТЫЛЫҚТЫҢ қосындысы.

Жауаптылықтың арқасында ғана біз дамудың 

дұрыс стратегиялық жолын таңдай алдық, мем-

лекет  құрып,  бейбітшілік  пен  келісімді  сақтап 

қалдық.

Мен үшін ең жоғары награда – осынау жыл-

дардың  бәрінде  маған  үнемі  көрсетіліп  келе 

жатқан бүкілхалықтық қолдау мен халық сені мі.

Бір нәрсені нық айта аламын, денсаулық пен 

күш-қуат  жетіп  тұрғанша  Отаным  Қазақстан 

халқының  игілігіне  жұмыс  істеймін,  еңбек 

етемін! 

Алдымызда  талай-талай  асу-белдер,  сын  ке-

зең дер кездесері хақ. Біз ондай қиындықтардан 

талай  мәрте  өткенбіз,  келешекте  де  жұмған 

жұдырықтай  бірлесіп  еңсеретінімізге  кәміл 

сенемін!»  (Назарбаев  Н.  Ә.  Ынтымақ  пен 

татулықты  нығайта  түсу-басты  парызымыз  // 

Президент және халық. № 51 (172), 19-желтоқсан, 

жұма, 2008 жыл. Б. 1-2).

Елбасының  осы  салтанатты  мәжілісте  нақ -

ты  деректермен  жұртшылық  алдында  баян-

дағандары  да  халықтың  көңіліндегі  сенімді 

нығайта  түсті.  Атап  айтқанда,  Қазақстанның 

тоғыз  облысындағы  19  жаңа  өнеркәсіп  өндіріс 

орындарының (Қарағандыдағы металлургиялық 

кремний,  Ақтөбе  облысындағы  базальт  тал-

шығын  өндіру  зауыттары,  Оңтүстік  Қазақ-

стандағы  тоқыма  фабрикасы,  электр  желілері, 

т.б.  кәсіпорындар)  ашылуы  айрықша  маңызды. 

Республикадағы  диқандардың,  малшылардың 

табыстары да көңілді қуантады. Астана – Бурабай 

тұңғыш  отандық  автобан,  Шар  –  Өскемен  те-

мір  жол  магистралі  құрылысының  аяқталуы, 

Астанадағы  ,  Атырау  мен  Алматыдағы  жаңа 

көпірлер мен эстакалар, Ақтөбедегі аэровокзал, 

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

11

10

ҰЛТТЫҚ ТҰЛҒА

т.б.  инфрақұрылымдық  нысандардың  салынға-

ны  –  жетістіктер  көрсеткіштері.  Шымкенттегі 

опера  және  балет,  Қарағандыда  қазақ  драма 

театрларының    ашылуы  да  өрлеу  жолындағы 

жақсылықтар қатарын толықтара түсті . 

Мен  –  еліміздің    білім  беру  мен  ғылыми-

зерттеу  салаларына  өзіндік  үлесімді  ұзақ 

жыл дар  бойы  қосып  келе  жатқан  ұстазбын, 

оқытушымын. Орта мектептер мен жоғары оқу 

орындарында 41 жыл бойы еңбек етіп келемін. 

Өмір  бойы  Қазақ  сөз  өнері  мұраларын  жас 

ұрпаққа оқы ту, мұраларды зерттеу жұмыстарын 

ұлттық  рухты  ұлықтау  мұратына  сәйкес 

жүргізудемін. Жоғары оқу орындарында «Қазақ 

әдебиеті», «Әлем әдебиеті» пәндерінен дәрістер 

оқимын.  Қазақстан  Республикасының  Тәуелсіз 

мемлекет  болып,  күндер,  айлар,  жылдар  өткен 

сайын нығайып келе жатқаны мені қатты қуан-

тады.  Тұңғыш  Президентіміз  Н.Ә.  Назарбаев-

тың  мем лекетті  басқарудағы  көрегендігіне, 

біліктілігіне сүйсінемін. Ол – Тәуелсіз Қазақстан 

Республикасының Ұлт Көшбасшысы.

Елбасының  саясаттануды,  әлеуметтануды, 

эко  номикалық теорияны, статистиканы, тарихи-

этнографиялық  деректерді,  философияны,  пси-

хо логияны,  т.б.  ғылымдарды  жетік  меңгерген 

білімділігіне, біліктілігіне ризамын. 

Мен  сөз  өнерін  оқытатын  маман  ретінде 

Елбасымыздың  қазақ  және  әлем  әдебиеті  шы-

ғармаларын  үздіксіз  оқитын  оқырмандық 

дағ дысын  айрықша  бағалаймын.  Мемлекет 

басшысының  шешендік  өнер  шеберлігін 

танытатын  сөйлеу  мәдениеті  –  өте  үлгілі 

көрсеткіш.  Әрине,  Елбасының  ақындығы, 

домбырамен  қосылып  жырлайтыны,  Шым-

бұлақ  қыраттарынан  шаңғымен  зуылдата 

сырғанайтыны,  тұлпарына  мініп  құйындата 

шабатыны,  теннис  алаңындағы  сайыстары, 

т.б.  –  бәрі  де  қазіргі  және  болашақтағы  қазақ 

ұрпақтары  үшін  мәңгілік  тағылым.  Еліміздегі 

жас  ұрпақтардың  әлемдік  деңгейде  білім, 

ғылым  негіздерін  игеруі  үшін  «Болашақ» 

бағдарламасымен  үздіктерді  шетелдерге    оқуға 

жіберу,  еліміз  мектептері  оқушылары  алдында 

арнайы  сабақ  өткізуі,  «100  мектеп»,  «100 

аурухана»  салу  жоспарын  жүзеге  асыруы,  т.б. 

сан алуан салиқалы істер толассыз жүргізілуде. 

2008  жылы  12  қаңтар  күні  Астанада  Елбасы-

ның  қатысуымен  ашылған  Тұңғыш  Президент-

тің  Бірінші  интеллектуалдық  мектебі  де 

Қазақстанның әлемдік үрдістегі орта білім беру-

ді толық игере бастауын дәлелдеді. 1200 балаға 

арналған  бұл  мектептегі  сабақтар  қазақ,  орыс, 

ағылшын  тілдерінде  жүреді.  7-10-сыныптар 

оқушылары  конкурспен  қабылданады.  Оқушы-

лар  1-6-сыныптарда  мемлекеттік  стандартпен 

оқытылатын пәндері бойынша тегін оқытылады. 

Президент Н. Ә. Назарбаевтың 20 интеллектуал-

ды  мектеп  салу  тапсырмасына  орай  2008-2009 

жылдары республикалық бюджеттен 5 миллиард 

теңгеден артық қаржы бөлініпті, Астанада тағы 

бір  мектептің,  Алматыда,  Шымкентте,  Аты-

рауда,  Өскеменде  осындай  интеллектуалдық 

мектептердің  ашылғаны  –  жаңа  Қазақстандағы 

әлем  өрекениеті  кеңістігінде  еркін  еңбек  ете 

алатын ұрпақ тәрбиелеуге кең жол ашылуының 

нақты көрсеткіштері. 

Біз  –  қазақ  өркениетінің  ғасырлар  бойы 

жер  бетіндегі  адамзат  ұрпақтарына  пайдалы 

ықпал  еткен  жетістіктерін  сезініп  өскен  жа-

ңа  көзқарас  иелеріміз.  Біз  қазір  оқыту  мен 

зерттеу,  тәлім-тәрбие  жұмыстарымызда  қазақ 

өркениетінің әлемдік дамуға іргелі негіз болған 

өнегелі  жолдарын  басты  назарға  алып  келеміз. 

Нақтылап  айтқанда, бүгінгі және болашақтағы 

қазақтың ұрпақтары бұрынғы-соңғы даңқты ата-

бабалардың  батырлық-жауынгерлік  істерінен 

рухтанып  өсуін,  қалыптасуын  дамытамыз. 

Сақ  патшайымы  Тұмардың  (Томиристің), 

ғұн  патшасы  Еділдің  (Атилланың),  мәмлүк-

қыпшақтардың  сұлтаны  Бейбарыстың,  Алтын 

Орданы,  Моғолстанды  Қазақ  хандағын  басқар-

ған  хандардың,  сол  кезеңдегі  би-шешендердің, 

ақын-жыраулардың,  батырлардың,  одан  кей-

ін гі  ХІХ  -  ХХ  ғғ.  оқиғалары  кезіндегі  аса  көр-

некті  қайраткерлеріміздің  –  бәрінің  өнегесі 

–  ҚАЗАҚТЫҢ  ҰЛТТЫҚ  –  ОТАНШЫЛДЫҚ 

МӘРТЕБЕСІНІҢ  мәңгілік  тағылымын  айқын-

дайды.

Қазақстан  Республикасының  Президенті, 

Елбасы  –  Ұлт  Көшбасшысы  Нұрсұлтан  Әбіш-

ұлы  Назарбаевтың  «Қазақстанның  әлеуметтік 

жаң ғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына 

қарай 20 қадам» атты стратегиялық мақаласын-

да  еліміздің  қазіргі  даму  жетістіктері  саралана 

бағалана  отырып,  әлем  өркениеті  биіктіктеріне 

көтерілетін  жаңа  міндеттер  айқын  белгіленді. 

Бұл  –  материалдық  және  рухани  мәдениет 

салаларындағы  жаңа  жетістіктерімізге  айқын 

бағдар берген тарихи құжат. 

Қазақстан  Республикасының  Мемлекеттік 

Әнұранындағы мынадай жыр жолдары да біздің 

ҚАЗАҚТЫҢ  МЕМЛЕКЕТ  ҚҰРУШЫ  ЖӘНЕ 

ОНЫ  МӘҢГІЛІК  ҚОРҒАУШЫ,  САҚТАУШЫ, 

ДАМЫТУШЫ ҰЛТ екенімізді дәйектейді:

Ежелден ер деген,

Даңқымыз шықты ғой.

НАМЫСЫН БЕРМЕГЕН,

ҚАЗАҒЫМ МЫҚТЫ ҒОЙ!

Ұрпаққа жол ашқан, 

Кең байтақ жерім бар.

Бірлігі жарасқан

Тәуелсіз елім бар.

Тәуелсіз  Қазақстанның  Тұңғыш  Президенті, 

Елбасы – Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы 

Назарбаев  –  мыңжылдықтар  бойы  қалыптасу, 

даму  кезеңдерінен  өтіп,  бұл  күндері  әлемге 

танымал болып отырған ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ