Асадал - зат. Тамақ пен ыдыс-аяқ
сақталатын кебеже. Шымши - зат. Сыртын
түрлі-түсті жүнмен өрнектей орап тоқылған
ши. Алаша - ир.зат. Әр түрлі жіптен өрмек
арқылы арқау салып жалақтап тоқитын
өрнекті тақыр кілем.
Романда текше (ұсақ-түйек, құнды
заттарды салатын қобдиша), сандық (әртүрлі
бұйым салуға арналған, ағаштан жасалған
үй жиһазы, мүлік), кебеже ( ас, тағам салуға
арналып, ағаштан жасалған әшекейлі, оюлы
үлкен сырлы сандық), текемет (бетіне
әртүрлі ою-өрнек салынып басылған бағалы
киіз), сырмақ (түрлі түсті киізден, матадан
сырып, оюлап жасаған әшекейлі ұлттық
үй жиһазы), түскиіз (қабырғаға ілу үшін
тоқылып, кестеленіп әшекейленген бұйым),
шымылдық (төсек тұсын және театр сах-
насын көлегейлеп қоятын матадан тігілген
қалқан) т.б. қазақтың қолөнер туындылары
– бұйымдар атауларын кездестіреміз.
Кейіпкерлердің түр-сипатын, мінез-
құлқын, іс-әрекетін, киім-кешегін беретін
суреттеулер де баршылық. Бояр әуелі
ұстарамен алынған тап-тақыр басына
алтын зер төгілген мақпал тақия, тақия
сыртынан ақ төбе жұқа телпек киді [А,
276]. Тақия – кестелеп, сырып тігілген
дөңгелек, жеңіл баскиім. Телпек - 1) Темір
баскиімнің бір түрі. 2) Тақия сияқты жұқа
баскиім.
Шана ішінде тығыршықтай доп-до-
малақ, толық денелі, басына төңкерілген
ағаш келідей биік сусар бөрік, үстіне оюлы,
өрнекті қымбат матамен тысталған бұлғы
ішік киген, ұзын, селдір сақалды, дөңгелек,
шиқан бетті, жыпық қызыл көзді шал
отыр екен [А, 254]. Ішік – іш жағы аңның
терісінен тігіліп, сыртын матамен тыстаған
жылы сырт киім.
Бөрік ішінен шошақ қалпақ, қалпақ ішінен
дөңгелек телпек шыққан [А, 261]. Бөрік
– елтіріден, аң терісінен жиек жүргізіп
тігілген дөңгелек баскиім. Қалпақ – жұқа ақ
киізден, шұғадан тігілген еркектердің етегі
түрік баскиім.
Басындағы гауһар, зүбаржат тастары
жарқ-жұрқ етіп, көз шағылдырған алтын
тәжді ойын үшін кигендей [А, 361]. Тәж
– патша мен хандардың басына киетін
алтынмен әшекейленген арнаулы баскиімі.
Кербез тартылған биік кимешегінің
самайынан бір шөкім ақ шаш шығып тұр
[А, 329]. Кимешек - көне. Ақ матадан беті
дөңгеленіп ойылып істелінетін әйелдің
баскиімі.
Иран шахының өзі болмаса да көзімін
дегендей, шегіншектеп барып, қызыл жібек
шалбарының бүрмелі кең балағы судырай
төгіліп, оқалы жұмсақ кебісін астына баса,
манағы жасыл жастыққа жайғасты [А,
384]. Кебіс - көне. Мәсінің сыртынан киетін
былғарыдан тігілген аяқкиім.
Шаруға қалай қамқа тон кием [А, 328].
Тон - иленген қой терісінен жүнін ішіне
қаратып тіккен жылы сырткиім.
Алғашқы екі түйенің өркешіндегі, керей
салтымен бастарына үкілі тымақ киген екі
көшір тек сән үшін отырғызылғандай [А,
36]. Тымақ – аң терісінен жасалып, суықта
киетін баскиім.
Хан екенін танысымен, күз күніне лайық
сұр зыбын, елтірі малақай кигенсуық өңді
үш жігіт те үздік- создық аттан түсті [А,
532]. Малақай – құлағы бар жылы баскиім,
құлақшын.
Өздерінен артылған кәзекей, көйлек
деген тәрізді ұсақ-түйек киімді кейінгілерге
береді [А, 488]. Кәзекей - жеңсіз камзол.
Би де қамзолының қалтасынан кестелі
көк жібек ормалын алып, кербез қимылмен
маңдайын сүртті [А, 126]. Орамал – бет
және қол сүртуге арнайы жасалған, төрт
бұрышты мата. Қамзол – әйелдер көйлек
сыртынан киетін жеңсіз, жеңіл сырт киім.
Үстеріне қынама бел қызғылтым шапан,
бастарына майысқан шошақ төбелі бөрік
киген [А, 213]. Шапан – астарына жүн
не мақта салып сырып тігілген сырткиім.
Бөрік - елтіріден, аң терісінен жиек жүргізіп
тігілген дөңгелек баскиім.
Ақбас атан аузынан жынын шаша,
ырғатыла тізерлеп, әрең шөккенде, бетін
пәренжі жапқан, қымбат камзол киген,
өне-бойы толған алтын теңге, сәулетті
сұлу Асыл- ханым балаханадан түседі [А,
179]. Пәренжі – (паранжы) Орта Азияда
әйелдердің жүзін басқа адамдарға көрсет пеу
үшін жамылып жүретін, торлы жамылғы,
бетперде. Камзол – әйелдер көйлек сыр-
тынан киетін жеңсіз, жеңіл сырткиім.
Ай-Шешектің атының шаужайына да
басында дағарадай көк сәлдесі бар, ала
шанды семіз саудагер жармасқан [А, 180]
.Сәлде – қожа-молдалар бастарына орайтын
ақ мата, шалма.
Басында пұшпағы иығын жапқан
мәри далбай, үстіндегі әр жеріне жамау
түскен көнетоз түйежүн шекпенінің бір
етегін күміс кіселі жалпақ қайыс белбеуге
қыстырып алыпты [А, 82]. Далбай – зат.
Көне. Жауын-шашыннан сақтану үшін
киілетін жадағай бас киім. Шекпен – зат.
Жүннен иіріп, өрмекпен тоқылған сырт ки-
ім. Белбеу – былғарыдан, қайыстан жасал-
ған белдік.
Келтірілген мысалдардағы киім-кешек
атауларының көнеру дәрежесі бірдей емес.
Қолданыстан мүлдем шығып қалғандары
да, сирек қолданылатыны да кездеседі. Ішік,
тәж, пәренжі, бешпент, шекпен, далбай
қолданыста жоқ немесе сирек қолданатын
сөздер, ал бөрік, шапан, сәлде, қамзол,
кәзекей, малақай, тымақ, кебіс, кимешек
қолданыста жүрген сөздер.
ХҮІ ғасырдың соңына қатысты орыс
тұрмысының шындығын, әлеуметтік топтар
мен таптардың киім киісін, әдет-ғұрпын,
салтын, қызметтеріне қатысты сыртқы
белгілеріне дейін қалдырмай назарыңа
тосады. Ал сол ғасырдағы қазақтың салт-
санасын,
әдет-ғұрпын,
шаруашылық
ук ладын, хан, сұлтан, батыр, билері,
баһадүрлерінің киім киісін, бір-біріне
көрсетер сый-құрметі, қару-жарақтарының
107
106
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ
түрлері, оны пайдалану, қысқасы, ұлттық
менталитет, этнографиялық ерекшеліктер
толық беріліп, сол дәуірдің іргесінен
сығалап, бақылап, баққандай нақты, әрі
затты [5,86].
Романда көнерген сөздердің молынан
кездесуі роман оқиғасын бізден алыстатып,
өз заманының қойнауына жетелейді.
Қарастырып отырған көнерген сөздердің
шығу төркінін – этимологиясын анықтау да -
біздің міндетіміз. Ол арқылы романға қажетті
тарих куәгері - мұрағат матриалдарын
Қазақстан мен Ресей архивтерінен жинап,
«сүзгіден» өткізе білудің нәтижесінде туған
«Аласапыран» романының лексикасын,
көркемдік құралын, стильдік айшықтарын
түсінуге мүмкіндігіміз болады.
EĞİTİM YÖNÜYLE HAYVAN MASALLARI
Doç. Dr. Nedim BAKIRCI
1*
Niğde Üniversitesi
Fen Edebiyat Fakültesi
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Merkez Yerleşke / NİĞDE
Әдебиеттер:
1. Сыдықов Т. Ізгілік сабағы. Алматы, 2006ж.
2. Сыздық Р. Cөз құдіреті. Алматы, 1997ж.
3. Әбікенова Г.Т. М.Мағауин шығармаларындағы автор бейнесі мен кейіпкер бейнесінің
берілу жолдары. Фил. ғыл. канд... дисс: Астана, 2004ж.
4. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. - Алматы: Дайк-Пресс,2008ж
5. Сыдықов Т. Талант тағылымы. Алматы, 2005ж.
6. Мағауин М. Аласапыран: Тарихи роман. - Алматы: Жазушы,1988ж.
Резюме
В статье рассматирвается семантика и группа исторических слов в романе
«Аласапыран» М.Магауина.
Summary
In this paper only consider the semantics and the group of words in the historical novel
“Alasapyran” M.Magauina.
Өзгенің есебінен жақсы көрініп ‑ жарылқаушы атануға, ел мүддесіне
нұқсан келтіруге болмайды.
Нұрсұлтан Назарбаев
Hayvan masallarının eğitimdeki yerine
geçmeden önce edebiyat, çocuk ve bu iki
terimin birleşmesiyle oluşan çocuk edebiyatı
terimleri üzerinde durulması, konunun daha iyi
anlaşılması için yararlı olacaktır.
Edebiyatın tanımına şüphesiz birçok
sözlükte yer verilmiştir. Ancak burada Türk
Dil Kurumu’nun çıkardığı Türkçe Sözlük’te yer
verilen tanımla yetinilecektir. Adı geçen sözlükte
edebiyat maddesi şöyle açıklanmaktadır: “Olay,
düşünce, duygu ve imajların dil aracılığı ile
biçimlendirilmesi sanatı.”
Genel ve özel sözlükler ile psikoloji
kitaplarında çocuk teriminin açıklamalarına yer
verilmiştir. Kaynaklar, çocuğu; “İki yaşından
ergenlik çağına kadar süren büyüme dönemi
içinde bulunan insan yavrusu veya henüz
erinlik dönemine erişmemiş kız veya erkek.”
ya da “Bebeklik çağı ile ergenlik arasındaki
gelişim döneminde bulunan insan.” olarak
tanımlamaktadır.
Genellikle çocuk, bedensel ve zihinsel
gelişim bakımından insanoğlunun 0-16 yaş
grubu için kullanılan temel bir kavramdır.
Ancak bu sınırlamanın her zaman geçerli
olduğunu söylemek oldukça güçtür. Nitekim
bazı bilim adamları, bu dönemi 0-14 yaş
grubu olarak almaktadırlar. Çocukluğu içine
alan dönemindeki yaş farklılığı, çocuğun
fiziksel gelişim süreci ile zihinsel gelişim
sürecinin bir paralellik göstermemesinden
kaynaklanmaktadır. Bilim adamları tarafından
kabul gören çocukluk çağı 0-16 yaş arasıdır.
Büyük Türk düşünürü Ziya Gökalp, masal-
ların çocuklar için ne derece faydalı olduğunu
şu cümlelerle ifade eder: “Edebiyatımızın bazı
şekilleri faydalı olduğu hâlde, bazısı mızırdır.
Faydalı edebiyata misal olarak halk edebiya-
tını gösterebiliriz. Mecmuamıza derc etmekte
olduğumuz halk masalları bilgi nokta-i nazarın-
dan hiçbir kıymeti haiz değildir. Fakat, bu
masallarda hep mefkûreli insanların büyük
iradelerle ve namağlup azimlerle fevkal beşer
işler yaptığını görüyoruz. Bu masallardaki insan
telakkisi gayet yüksektir. Bundan dolayıdır ki,
Avrupa’da halk masalları terbiyevî amillerin en
birincisi addolunuyor. Zaten okumaya başlayan
çocuklara büyük bir zevkle okutturulacak şeyler
bu peri ve dev masallarıdır. Eski Yunan ve Latin
edebiyatları halk edebiyatından doğdukları
için gayet terbiyevîdirler. Bunların taklidiyle
vücuda gelen Avrupa’nın klasik edebiyatı da
terbiyevîdir. Fakat son zamanlarda zuhur eden
sembolist yahut dekadan edebiyatlar terbiye
nokta-i nazarından muzır amillerdir.”
Mustafa Ruhi Şirin, masalı çocukluk cenneti
ola rak görür ve çocuğun masalı niçin sevdi-
ğini şu ifadelerle bize aktarır: “Masal çocukluk
cennetidir. Masallar insanlığın çocuğudur bir
bakıma. Çocuklar bunun için sever masalları.
Çocukların rüyaları ile masallar birçok yönden
birbirine benzerler. Çocuk gerçekle hayalin
birleştiği bir yerdedir. Bir adımı gerçekler
dünyasında, bir adımı hayaller dünyasındadır.
Çocuğun sınır tanımayan bir düşünce tarzı
vardır. Masalı bunun için sever çocuk. Onda
ulaşması gereken en sihirli dünyayı “hayalindeki
ülkeyi” bulur. Olağanüstü güçlerle donanmak
ister durmadan.”.
Saim Sakaoğlu, Gümüşhane ve Bayburt
Masalları adlı kitabında “Masalların İnsan
Kültürü Bakımından Önemi” başlığının ilk
sırasını “Çocuklar için masal” alır. Sakaoğlu,
burada eğitimci ve düşünürlerden Ziya
Gökalp’ın, Sabri Esat Siyavuşgil’in, Nesip
Yağmurdereli’nin ve Enver Naci Gökşen’in
çocuk eğitiminde masalın kullanılması ile
ilgili düşüncelerini sıraladıktan sonra kendi
düşüncelerine yer verir: “… demek oluyor ki,
eskiden çocuk için zararlı olduğu kabul edilen
109
108
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ
ve kendisine önder olarak Rousseau gibi bir de
eğitimci bulan bu fikir, günümüzde tamamen
terkedilmiştir. Bunun yerine, masalın çocuğun
terbiyesinde ve gelişmesinde önemli yeri ol-
duğunu kabul eden düşünce hâkim olmuştur.
Bununla beraber bazı masalların çocuklar
üzerinde menfi tesir yapacağı unutulmamalı-
dır. Çocuklara böyle masallar yerine ahlâkî ve
terbiyevî değeri olan masallar okutmakta fayda
vardır”.
Ali Berat Alptekin, “Türk Masallarında Di-
nî Eğitim” adlı makalesiyle masalların farklı
bir yönüne temas etmiştir. Burada Alptekin,
masallarda geçen dinle ilgili çeşitli unsurları ele
alıp yorumlamıştır.
Esma Şimşek, “Masalların İnsan Eğitimi
Bakımından Önemi” adlı makalesinde ise,
masalları beş başlıkta inceleyip yorumlamış tır.
Bu başlıklar şöyledir:
Masalların;
1. Çocuk Terbiyesi Bakımından Önemi
2. Sosyal Hayatın İşlenişi Bakımından Öne-
mi
3. Problemin Anında Çözümü Bakımından
Önemi
4. Halk Hekimliği Bakımından Önemi
5. Dinî İnanışların Masallara Tesiri.
Eğitim tarihi incelendiğinde eğitimcilerin
çoğu, çocuklara masalın öğretilmesini çocu-
ğun dünyasının masalla zenginleştirilmesini
istedikleri görülmektedir. Bir fabl yazarının
dediği “kuru bir ahlâk dersi, çocuğun canını
sıkar ama, masalın güzelliği, ahlâk dersinin
kuruluğunu yok eder” ifadesine eğitimcilerin
ve edebiyatçıların çoğu katılmaktadır.
Bugün, masalın çocuklarda hayal ve duygu
gücünü arttırdığı ve zenginleştirdiği ana dilin
korunması ve geliştirilmesinde büyük payı
bulunduğu görüşünde birçok eğitimci ve
düşünür birleşmektedir. Pertev Naili Boratav,
bu konu ile ilgili şu önemli tespiti yapar:
“Çocuğa anadilin, bir işçi elindeki alet gibi
nasıl kullanıldığını öğreten, ona bu dilin türlü
hünerlerini, kıvraklığını, zenginliğini, ilk
gösteren, kişiye kendi dilini konuşmayanlar-
dan uzaklaştırıcı, onu konuşanlara yakınlaştırıcı
duyguyu -ninnilerin, tekerlemeleri, türkülerin
yanı başında, ama herhâlde onlardan daha geniş
ölçüde- ilk aşılayan masallardır.”
Her masal, dinleyene ayrı bir tat ve lezzet
vermesinin yanında çeşitli dersler de verir.
Özellikle hayvan masallarında ilk anda gülme
ve eğlenme esas gibi görünse de asıl amaç
eğitimdir. Bu tür masallarda sadece çocukların
değil, her yaştan insanın alacağı dersler vardır.
İnsan hayatında çeşitli ve önemli değerler
vardır: Doğruluk, dürüstlük, emanete ihanet
etmeme, büyüklerin sözünü dinleme, iyilik
etme, vb. Bu değerler çocuğa aşılanırken
mutlaka kıssadan hisse olan masallardan
yararlanılır.
Çocuklar niçin hayvan masallarına ilgi
duyar, sorusuna cevap vermek her hâlde çok
zor olmasa gerek. Çünkü hayvan masallarının
kahramanları genellikle hayvanlardır. Çocuk-
lar, doğuşlarından itibaren hayvanlara özel bir
ilgi duyarlar. Daha sonra hayvanlar, onların
hafızalarında yer eder ve her zaman hayvanları
severler. Bu sebepledir ki, çocuklar hayvan
masallarını diğer masallardan daha çok sever ve
ilgi duyarlar. Hayvan masalı dinleyen çocuk, bir
taraftan hayvanlar hakkında bilgi öğrenir, di-
ğer taraftan da sonuçta verilmek istenen iletiyi
algılar.
Bir çocuğun yetiştirilmesinde ilk sırayı aile
alır. Daha sonra okul ve çevre gelir. Arkadaş
seçimi çocuk için hayati önem taşır. Çünkü
seçtiği arkadaşlar ya iyi, ya da kötü yönden
çocuğu etkileyecektir. Kurt ile Tilki adlı masalda
kurt, tilkiyle arkadaş olur. Tilki, her fırsatta
saf kurda çeşitli oyunlar oynar. Sonuçta kurt,
kurnaz tilkinin son oyununda bal diye çobana
satılır. Çoban, sepetin içindeki kurdu öldürür.
Masal kahramanları haksızlığa uğrasalar bi le
hep meşru yollarla rakipleriyle mücadele eder-
ler. Bu mücadele sırasında masal kahramanının
en büyük silâhı aklıdır. Mesela, İhtiyar Aslan
adlı masalda aslan çok yaşlandığı için avlanamaz
ve hasta olur. Aslan, kendisini ziyarete gelen
hayvanları bir bir yer. Tilki de aslanın hastalığını
duyunca onu ziyaret etmek ister. Ancak tilki
aslanın inine girmez. Çünkü tilki, ine giren
hayvanların bir daha inden çıkmadığını izlerden
anlar. Böylece tilki aklını kullanarak aslana yem
olmaktan kurtulmuş olur.
Dostluk ve arkadaşlık her millette olan bir
kavramdır. Ancak Türk milletinde dostluğun
ayrı bir yeri ve önemi vardır. Dost ve arkadaş
için göz budaktan esirgenmez. Dostluk
ve arkadaşlığın önemli olduğunu çocuk,
büyüklerinden görerek öğrenir ve hayatında
uygular. Dost, her şeyden önce candır. Cana can
ve rilir. Menfaate dayalı dostluk olmayacağı gi bi
arkadaşlık da olmaz. Hele hele dostuna iha net
eden asla bağışlanmaz.
Tilki ile Yılanın Arkadaşlığı masalda yılan la
tilki arkadaş olup yolculuğa çıkarlar. İki arkadaş
bir nehire varırlar. Yılan yüzme bilmediği için
arkadaşı tilkiden yardım ister. Tilki de yılanı
boynuna dolayıp nehri geçmeye başlarlar. Tam
suyun ortasına gelince yılan, tilkinin boynunu
sıkıp öldürmek ister. Tilki, fırsatını bulunca
yılanı başından yakalayıp öldürür ve yılanı
kıyıya çıkarıp dümdüz uzattıktan sonra şöyle
der; “Ben eğri büğrü dost istemem dosdoğru
dost isterim.” Böylece yılan, arkadaşı tilkiye
ihanet etmesinin bedelini canıyla öder.
Çevresindekilere güvenmeyi anne baba-
sından öğrenen çocuk, her söylenenin doğru
olduğuna inanır. Ancak her söylenenin doğru
olmadığı da bazı hâllerde ortaya çıkar. Çünkü
zamanımızda kötü niyetle çocuklara yaklaşan
ve onlara zarar vermek isteyen birçok insan
vardır.
Tilki ile Ayı adlı masalda tilki, kapandaki
ciğeri elde etmek için ayıyı aldatıp tuzağa
düşürür. Ayı, kapandan kurtulup kuyruksuz
tilkiden intikam almak isteyince kuyruksuz
tilki, diğer tilkileri armut yemeye götürüp
tilkilerin kuyruklarını ağaca bağlar. Armut
sahibi gelince tilkiler kaçmak isterler. Ancak
tilkiler kaçarken kuyruklarını ağaçta bırakmak
zorunda kalırlar. Böylece tilkinin söylediklerine
inanan ayı, kapana düşmüş, diğer tilkiler ise
kuyruklarından olmuştur.
İstediğimiz amaçlara ulaşmak kendimizi
geliştirmemize, çok çalışmamıza bağlıdır. Hay-
van masallarında da bu konu sıkça işlenir. Bu
konuların işlendiği masallarda, bir yandan
tembellik eleştirilir, bir yandan da çalışmanın
erdeminden söz edilir. Masallarda çalışmayı
temsil eden hayvan karınca, tembelliği temsil
eden hayvan ise cırcır böceğidir.
Cırcır Böceği ile Karınca adlı masalda
cırcır böceği karıncanın kızına âşık olur ve
onu annesinden ister. Ancak çalışkan karınca,
tembel cırcıra kızını vermez. Yine Tembel Kedi
Özellikle çağımızın önemli dil bilim alanla-
rı arasında bulunan semantik (anlam bilimi)
açısından masalların yapılarından anlamlarına
giden yol üzerine yapılan çalışmalar, çok ilginç
sonuçlar çıkarmıştır. Çocukların bu öyküleri
daha küçük yaştan itibaren âdeta ezberler
gibi okumalarının anlam bilim açısından
dil becerilerinin gelişmesinde oynadığı rolü
göstermesi bakımından büyük bir önem
taşıdığını söylemeliyiz.
Masal anlatılırken şu husus da unu-
tulmamalıdır. Masal çocuğu bilgilendirmek için
değil, onun hoş vakit geçirmesini sağlayarak,
hayal ve muhakeme gücünü arttırmak için
anlatılmalı veya okunmalıdır. Böylece çocuk ile
kitap arasında oluşan bağ sayesinde çocuk kitap
okumaya da ilgi duyar.
Masallarda yer alan tekerlemeler, ana dilin
gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Özellikle
zengin bir iç ahenge sahip olan tekerlemeler,
çocuğa dili sevdirmenin yanı sıra, alışılmadık
sözcükleri bile düzgün söyleyebilme yeteneği
kazandırır ve çocuklarda estetik düşünceyi
geliştirir.
Buraya kadar verilen bilgilerle asıl halk
masallarının, az da olsa hayvan masallarının,
çocuk eğitiminde ne derece önemli olduğu
görülmüştür. Okul öncesi çağdaki çocukları
öğrenmeye hazırlayan, başka bir deyişle okul
öğrenimine hazır duruma getiren araçlardan
biri, onlara anlatılan masallar veya hayvan
masallarıdır. Çünkü, çocukların çok sevdikleri
masallar arasında ilk sırayı hayvan masalları
alır. Asıl halk masallarının uzun olması onlar-
ın dikkatlerini dağıtır, bu sebeple dikkatlerini
toplayabilecekleri daha kısa olan hayvan
masalları anlatılır. Bu masalları büyük bir
ilgi ile dinleyen çocuklar kendi hayatları ile
hayallerinde canlandırdıkları hayatı birleştirirler.
Onlar çalışkanlığı, doğruluğun, kahramanlığın
mükâfatını; kötülüğün, tembelliğin, ihanetin
cezasını ilk olarak masallarda öğrenirler.
Hemen hemen bütün masallar, çocukları
iyiliğe, doğruluğa, çalışkanlığa teşvik ederken;
kötülüklerden, ahlâksızlıklardan ve tembellik-
ten de men ederler.
Hayvan masallarının içersinde insan olan
kahramanlar ya hiç yok veya çok azdır. Fakat
çocuklar, hatta yaşlılar, bu masalları dikkatle
dinlerler ve neticede yeni dersler alırlar
111
110
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ
adlı
masalda kedi tembellik edince sahibi tarafından
evden kovulur. Karda kışta başıboş dolaşan kediyle
saksağan alay eder. Her iki masalda da tembellik
edenin sıkıntı çekeceği, çalışanın ise daima mutlu
olacağı iletisi verilmektedir.
Anne baba olarak her zaman çocuklarımıza
yalan söylememeyi, ne olursa olsun doğruluktan
şaşmamayı öğütleriz. Atalarımız, “Yalancının mumu
yatsıya kadar yanar.” diye boşa söylememişlerdir.
Yalan söyleyenin yalanı er geç ortaya çıkacağı
unutulmamalıdır. Bir çok masalımızda da yalan
söylemenin kötü bir alışkanlık olduğu ve yalanın
sonunda ortaya çıkacağı anlatılmaktadır. Örneğin,
Palavracı Sivrisinek adlı masalda sivrisinek yalan
söylemenin cezasını canıyla öder. Kurbağanın Laf
Söyleyişi adlı masalda kurbağanın öküzü yediği
yalanı çok geçmeden ortaya çıkar. Terzinin Yalancı
Keçisi adlı masallarda da yalan söyleyen keçiyi
sahibi derisini yüzerek cezalandırır.
Vatanın bölünmez bütünlüğünü korumanın
yolu birlik olmaktan geçer. Eğer birlik olunmazsa
vatan toprağı parça parça elimizden kayıp gider.
Bugün birlik ve beraberliğe her zamankinden
daha fazla ihtiyacımız vardır. Çünkü topraklarımız
kadim düşmanlar tarafından adım adım satın alı-
nıp işgal edilmektedir. Çocuklarımıza birlikle
her işin üstesinden gelineceği düşüncesi ve va-
tan sevgisi yine birçok masalımızda işlenmektedir.
Yılan ile Karınca adlı masalda yılan yoluna çıkan
karıncaları ezince, karıncalar birlik olup düşmanları
yılandan arkadaşlarının öcünü alırlar. Korkak adlı
masalda evcil hayvanlar birlik olup kurtları ye-
nerler. Keklikler adlı masalda ise arkadaşlarından
iki sinin tuzağa yakalandığını gören keklikler bir lik
olup tuzağı gökyüzüne kaldırırlar. Yurtlarına dö nen
keklikler tuzağın iplerinin kemirerek koparırlar.
Türk milleti hiçbir tarihte esaret altında
yaşamamıştır. Bu necip millet, esaret altında ya-
şamaktansa ölmeyi tercih edecek kadar cesur ve
asildir. Tarih şuurundan yoksun, kendini tanımayan,
kültüründen kopuk, başkalarını taklit etmeyi mari fet
sayan, vatanı sadece bir toprak parçası olarak gören
bir neslin hızla çoğalmakta olduğu bir yüzyılda
yaşıyoruz. Çocuklarımıza, bayrak, vatan ve millet
sevgisini öğretmeninin yanında özgür yaşamanın
erdemini de öğretmeliyiz.
Aslan ile Köpek adlı masalda semiz bir köpek,
gezerken zayıf bir aslanla karşılaşır. Köpek, aslana
gelip kendisi gibi bir zenginin yanında yaşamasını
teklif eder. Ancak aslan köpeğin boynundaki tasma
izini görünce köpeğe şu cevabı verir: “Biraz sonra
karşıma bir karaca, bir geyik çıkar. Soğuk bir pınar
başında dileğimce yerim. Ama sen yine o koca
kapının altına gideceksin, bu tasmayı takacaksın.”
Sonuç olarak hayvan masalları; sadece çocukları
uyutmak, eğlendirmek ve onların güzel vakit ge-
çirmelerini sağlamak için anlatılan bir tür değildir.
Hayvan masalları, küçük çocuklara olduğu gibi
büyüklere de çeşitli dersler vermektedir.
ÖZ
Kahramanları genellikle hayvan olan bu
masallarda ders verme amacı ön plandadır. Sözü
veya konuşmayı etkili kılmak için sıkça müracaat
edilir hayvan masallarına. İnsanlarda sıkça görülen
ancak ifade edilemeyen birçok davranış bu
masallarla anlatılmaya çalışılır.
Çocuklar, hayvan masallarını okuyarak veya
dinleyerek hem hoşça vakit geçirirler hem de çeşitli
konularda bilgi sahibi olurlar. Bu konular arasında
doğruluk, yalan söylememe, arkadaşlık, vatan sev-
gisi gibi konuları sayabiliriz.
Hayvan masallarının başında bulunan te-
kerlemeler çocuğun dil gelişimine büyük katkı
sağlar. Ayrıca hayvan masalları çocukların hayvan
sevgisi kazanmalarına da yardımcı olur.
Hayvan masalları sadece çocuklar için değil,
büyükler için de bir çok mesaj verir.
Түйін
Мақалада жан-жануарлар ертегілерінің баланы мейірімділікке, достыққа, адамгершілікке
тәрбиелеудегі маңызы мазмұндалады.
Резюме
В статье излагается роль сказок о животных в воспитании ребенка к доброте, дружбе,
человечности.
Summary
The article describes the role of the fairy tales about animals in child care for kindness, friendship and
humanity.
МАЗМҰНЫ – СОДЕРЖАНИЕ
Тебегенов Т.С. Тәуелсіз Қазақстанның ұлт көшбасшысы....................................................6
Жұматаева Е. Ұлттық құндылықтардың консолидацияға ықпалы.....................................11
Сәндібаева Н.Ә. Халқына тәуелсіздік рухын шашқан...........................................................16
Есимбекова Д.Б., Құрманғали А.К. Ұлт көшбасшысы Н.Ә.Назарбаевтың жас ұрпақ
алдындағы рөлі.............................................................................................................................18
Ноябрь Кенжеғараев «Зияткер ұлт – 2020» ұлттық жобасы мен А.Құнанбайұлының
«Толық адам» ілімінің сабақтастығы........................................................................................20
Көпжасар Нәрібаев Жасампаз басшы.....................................................................................23
Нуриев М.А., Үсейн Г.А. Қазақ зиялыларының еңбектеріндегі интеллектуалды ұлт
сипаты...........................................................................................................................................28
Пралиев С.Ж., Иманбаева С.Т., Хан Н.Н., Калиева С.И., Берикханова А.Е.,
Шолпанкулова Г.К. Основы национального воспитания (типовая учебная программа)...32
Мардахаев Л.В. К вопросу о сущности и содержании социального воспитания...............41
Совет-Хан Ғаббасов Әлемдік инновациядағы – қазақ рухының жаңа жобасы...................48
Бөлеев Қ., Бөлеева Л.Қ. Болашақ мұғалімдерді 12-жылдық мектеп оқушыларына ұлттық
тәрбие беруге дайындау тұжырымдамасы.................................................................................52
Аташ Б.М. Жаһандану аясындағы жалпытүркілік рухани құндылықтарды қайта жаң-
ғыртудың өзекті мәселелері........................................................................................................57
Қарабалаева Т.А. Білім мен тәрбие егіз ұғым (сұхбат).......................................................61
Сабырова З.Қ., Айдарбекова А.А. Ұлттың рухани тамыры саналы тәрбиеде................64
Құдайберді Бағашар Бала – бүкіл қасиеттерді ата-анасынан табуы тиіс (сұхбат)..........67
Әбжан Г.М. Әдет-ғұрыппен байланысты орындалатын ым-ишаралардың тәрбиелік мәні..73
Көшербаева Қ., Маймышева Ж.Д. Тәуелсіз ел жағдайындағы бала тәрбиесінің өзекті
мәселелері және қазақ халық педагогикасы..........................................................................77
Даулеткелды Ж. ЖОО-да студенттердің ұлттық интеллектуалды әлеуетін қалыптас-
тыру................................................................................................................................................81
Сеитова Ж. Мұхтар Әуезов прозаларында берілген дәуір шындығының ұлттық таным -
дық сипаты....................................................................................................................................85
Қалыбаев К.Қ. Қосымша білім беру ұйымдарындағы ұлттық тәрбие.............................92
Самал Дәрібайұлы Беташар және отбасылық ғұрыптардағы параллельдер........................96
Садықова А.Е. Ұстаз – ұлы есім..............................................................................................100
Құрманғали А.К. Көнерген сөздердің ұлттық сипаты (М.Мағауиннің «Аласапыран»
романы негізінде).......................................................................................................................102
Nedim Bakirci Еğitim yönüyle hayvan masalları....................................................................107
ЖЫЛ БОЙЫНА ЖАРИЯЛАНҒАН МАҚАЛАЛАР МЕН ТҰРАҚТЫ АВТОРЛАРДЫҢ
ТІЗІМІ
№1, 2012
1. Піралиев С.Ж., Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А. Ұлттық тәрбие (Оқу бағдарламасы)
2. Табылдиев Ә. Ұлттық тәрбиенің құралы - халық педагогикасы
3. Совет Хан Ғаббасов Ұлт тағдыры - ұрпақ тәрбиесінде
4. Айталы А. Қазақты білім бұлағынан сусындырған
5. Түрікпен-Ұлы , Бөлшекбаева Ә.И. Еңбекке баулу және кәсіптік бағдар беруде мұғалімдер
мен сынып жетекшілерінің рөлі
6. Құлсариева А. Гендерлік саясат пен ұлттық тәрбиенің үйлесуі
7. Сейсенбаева Ж.А. Гендерлік саяасаттың ұлт тәрбиесіндегі рөлі
8. Кенжеғараев Н. Абай шығармаларындағы гендер мәселесі
9. Нөкетаева Д.Ж. Атқарушы билікте әйел адамдардың артуынан еш ұтылмаймыз
10. Жұмахан Қ. Инновациялық бағыттағы – ҚазМҚПУ
11. Юнусова М.С. Роль образовательных программ по подготовке гендерно – чувствительного
12. Жұмахан Қ. Қыздардың киелі ордасы туралы бір үзік сыр
13. Әуезбекова Ж.А. Экономикалық білімнің өзектілігі
14. Бөлеев Қ., Ибраимова Л.Н. Отбасы тәрбиесі (бағдарлама)
15. Қымбат Әбділдәқызы Жаман бала жоқ, жаман ата-ана бар
16. Жазылбекова А.Б. Отбасы тәрбиесінің психологиялық қырлары
17. Нұрқадыров С.Н. Сапалы тәрбие мен білім беру кепілі- электорнды оқыту жүйесі
(e-lerning)
18. Кдыралиева Ж.Б. Шешендік өнердің халықтық сипаты
19. Нұрқадырова Ж. Қазақ әдебиетіндегі ұлттық тәрбиенің бағдары
20. Құрманғали А.К., Есимбекова Д.Б. Ұстазға құрмет-шәкіртке міндет
21. Хан дойбысы
№2, 2012
1. Пірәлиев С.Ж. Басты мақсат – интеллектуалды тұлға тәрбиелеу
2. Нуриев М.А. Табиғат тамыршысы
3. Нуриев М.А., Садыкова А.Е. Өнегемен өрлеген ғұмыр
4. Сейсенбаева Ж.А., Якупова А.Н., Жұмаханұлы Қ. Көшбасшы білім ордасы
5. Құлсариева А. Қазақ мәдениетіндегі еңбек құндылығы
6. Ішпекбаев Ж.Е. Тәрбиелі жас – ел тірегі
7. Нурлихина Г.Б. Республикадағы тұңғыш Магистратура және PhD докторантура институты
8. Намазбаева Ж.Ы., Исабекова Т.Ш. Ұлттық тәрбиенің теория-әдіснамалық негіздерінің
психологиялық мәселелері
9. Жанбеков Х.Н., Манапов Н.Т. Ұлттық тәрбиені ұйымдастырудың тағылымдық. маңызы зор
10. Бекпатшаев М.Ж., Біргебаев А. Техникалық мамандықтардың өзектілігі және оны тәрбие
жұмыстарымен ұйымдастыру
11. Даутова С.Б.Әдеби-тілдік құндылықтар – тәрбиенің қайнар көзі
12.
Балашов Т.Т. Құқық және экономика институтындағы білім мен тәрбиенің ұштасуы
13. Дамитов Б.К. Обеспечение высокого качества образования - насущное требование
личности, государства и общества
14. Нуриев М.А., Якупова А.Н., Сейсенбаева Ж.А. Актуальные вопросы формирования
интеллектуального потенциала нации
15. Нуриев М.А., Аганина К.Ж. Педагогическое образование в условиях инновацион-
ного развития
16. Бөлеев Қ. Ұлттық тәрбие – ел болашағы
17. Бөлеев Қ., Оспанбаева М.П., Керімбаева Р.Қ., Ережепбаева А.С. Мектепке дейінгі мекеме-
лерде ұлттық тәрбие беру (бағдарлама)
18. Совет Хан Ғаббасов Адам тәрбиесінің жаңа ілімі
19. Табылдиев Ә. Ұлттық тәрбиенiң түрлерi туралы теориялық тұжырымдар
20. Кенжеғараев Н. Абай өлеңдеріндегі асықтық пен бозбала мәселелері
21. Сейсенбаева Ж.А. Отбасы тұрақтандырудың өзекті мәселелері
22. Қаражанова К.Ә. Жеке тұлғаны тәрбиелеудегі отбасы тәрбиесінің рөлі
23. Әбділдаева Қ.Қ. Оқушы тұлғасын салауатты өмір сүруге тәрбиелеудің ғылыми негіздері
24. Қасенов Е.С. Тәрбие беру – жалпы адамзаттық іс
25. Тойшанұлы А. «Жарапазан» жырының арғы тегі мен типологиясы
26. Нурелова Д.Д., Ахметова Г. Тіл тағдыры
№3, 2012
1. Самал Дәрібайұлы Арманы көп еді ғой Алма апайдың...
2. Жұматаева Е. Ұлттық тәрбиенің интеллектуалды ұлт құрау мүмкіндігі
3. Совет Хан Ғаббасов Тәрбие мен білім берудің жаңа көзқарасы
4. Бөлеев Қ., Бұзаубақова К.Ж., Керімбаева Р.Қ., Досмұханбетова К.С. Бастауыш мектеп
оқушыларына ұлттық тәрбие беру (бағдарлама)
5. Жарықбаев Қ. Ұлттық психология әр ұлттың – паспорты (сұхбат)
6. Ізтілеуова С.Д. Абай шығармаларындағы тәрбие мәселесі
7. Қосанов Б.М. Қазақтың халық санамақтарындағы әдістемелік-математикалық тенденция-
лар
8. Әбжан Г.М. Жанұя тәрбиесіндегі ым-ишараттың рөлі
9. Садыкова А.Е., Құрманғали А.К. Оқушы әлеуетін қалыптастырудағы отбасы тәрбиесінің
рөлі
10. Қожабеков Д.А. Әлеуметтік құндылықтар және олардың маман тұлға болмысын
қалыптастыруға ықпалы
11. Хинаят Бабақұмар Қой жауырынының киелі қасиеті және оның дәстүрлі мәдениеттегі
орны
12. Еримбетова А.М., Исмаилова Ш.А. Олимпиада по русскому языку как эффективный метод
инновационных технологий обучения и воспитания
13. Құрсабаев М.Қ. Ұлттық тәрбиенің технологиялық картасы
14. Мырзаханова С.А. Мүмкіндігі шектеулі мектеп оқушыларының рухани-адамгершілік
құндылықтарын қалыптастырудың теориялық негіздері
15. Туребаева Б.З., Савчиц Н.Е. Популяризация русского языка и культуры во внеучебном вос-
питательном процессе в вузе
16. Дюсембекова Г.А. Воспитание культуры межэтнического согласия
в рамках проекта «к диалогу культур через русский язык»
17. Сулейменова А.А. Жүсіпбек Аймауытұлының шығармашылық жолы және психологиялық
еңбектеріне талдау
18. Сарсенова А. Ұлттық тәрбие – құндылық бастауы
19. Урисалиева Г.И. Отбасының бала тәрбиесіндегі ролі
20. Жылқайдарова Ж.С. «Көкшетау» поэмасын оқытуда оқушыларға танымдық тәрбие беудің
мәні
21. Қарғабаева Л.Т. Халқымыздың ұлттық тәрбиелеу ерекшелігі
№4, 2012
1. Нуриев М.А. Интеллектуальды ұлт қалыптастыруда «Ұлттық тәрбие» журналының
маңызы
2. Құлсариева А.Т. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің оқу үдерісі:
бүгіні мен ертеңі
3. Совет-Хан Ғаббасов Қазақстан республикасының білім беру тұжырымдамасын жаңашалау
4. Табылдиев Ә. Ұлттық тәрбиедегі теріс мінезді тәрбиелеу тәсілдері
5. Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А., Садыкова А.Е. Интеллектуалды ұлт қалыптастыруда
педагог-ұстаздар негізгі рөлге ие
6. Нуриев М.А., Якупова А.Н. Формирование интеллектуального потенциала нации
в условиях высшей школы
7. Андабекова Серіккүл Тәрбие жұмысы – іркіліксіз және кешенді түрде жүргізілетін іс
(сұхбат)
8. Бөлеев Қ., Бұзаубақова К.Ж., Елубаева М.С., Досмуханбетова К. Негізгі және бейінді мек-
тептер оқушыларына ұлттық тәрбие беру (бағдарлама)
9. Иманбаева С.Т. Қоғамның жаңа әлеуметтік даму жағдайында тұлғаның құндылық
бағдарын қалыптастыру
10. Даутова С. Б. Қоғамның дамуына қосқан әдебиеттану ғылымының іргелі үлесі
11. Молдабеков Ж.Ж. Үй болуда, үйлестікке үйрену де қиын (Гендерлік аспект)
12. Гүлмарт Ә.М. «Қорқыт ата кітабындағы» отбасылық әдептің көріністері
13. Жұматаева Е. Ұлттық тәрбиенің біліктілік қуат көздерінің парадигмасы
14. Құрманғали А.К., Гизатова Р.Г.Тарихи романның тәрбие берудегі маңызы («Аласапыран»
романы негізінде)
15. Жұмахан Құмар Ата-ананың бала тәрбиесіндегі орыны
16. Туксанбаева Г.Т. Бастауыш сынып оқушыларының тұлғалық-шығармашылық қасиеттерін
дамыту
17. Жумабаева Н.Е. Бастауыш сыныпта эстетикалық тәрбие берудің ерекшеліктері
18. Жакупова Б.Д. Фольклорлық үлгілердің тәрбиелік маңызы
№5, 2012
1. Пірәлиев С.Ж., Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А., Садыкова А.Е., Құрманғали А.К.
Жаңартпа технологиялар және білім беру мазмұнын ғылыми-зерттеу институтының 2009-2012
жылдар аралығында жасалынған жұмыстарына қысқаша есеп
2. Иманбаева С.Т. Шәмша Көпбаева еңбектеріндегі ұлттық құндылық мәселелері
3. Кулсариева А.Т. Корпоративная культура университета
4. Пірәлиев С.Ж., Иманбаева С.Т., Хан Н.Н., Калиева С.И., Шолпанқұлова Г.К., Берикханова
А.Е. Ұлттық тәрбие негіздері (бағдарлама)
5. Аташ Б.М. Н.Назарбаевтың инновациялық-ағартушылық идеялдарының мәдени-әлеуметтік
және перспективалық көріністері
6. Жұматаева Е. Қазақстандықтардың жарқын болашағына бағдар
7. Молдабеков Ж. Ж. Білімдарлық – қоғамға қуат, ұрпаққа шуақ
8. Көпжасар Нәрібаев Ұлтымыздың ұлы тұлғасы
9. Нуриев М.А., Сейсенбаева Ж.А., Садыкова А.Е., Маханова Н.Б. Білім – заман тала-
бы
10. Совет- Хан Ғаббасов Ұрпақ тәрбиесінің жаңа ілімі
11. Әдібай Табылдиев Ұлттық тәрбиедегі теріс мінезді тәрбиелеу тәсілдері
12. Ізтілеуова С.Д. Конфуций және адам тәрбиесі
13. «Жоғары оқу орындарында ұлттық тәрбие беру мәселелері» атты дискуссиялық
клуб отырысынан
14. Әлімов А.Х. Жоғары мектептің оқу үдерісінде тұлға қалыптастыру мәселесі
15. Манас Рыскүл Бастауыш сынып оқушыларының адамгершілік сапаларын
қалыптастыруда ізгілендіру технологиясының мүмкіндіктері
16. Исхан Б.Ж., Оспанова Б. Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің тәрбиелік мазмұнын
артырудағы ақт-ның рөлі
17. Бураханова Қ.С. Білімді де, тәрбиелі ұрпақ қалыптастыру
18. Умирбекова С.Т. Қыз бала – болашақ ана
19. Белғозиева Ұ. Қазақтың ән өнері арқылы тұлғаның эстетикалық мәдениетін
қалыптастыру
20. Сарышуаш жырау-әулие (жазылмаған тарих)
№6, 2012
1. Тебегенов Т.С. Тәуелсіз Қазақстанның ұлт көшбасшысы
2. Жұматаева Е.Ұлттық құндылықтардың консолидацияға ықпалы
3. Сәндібаева Н.Ә. Халқына тәуелсіздік рухын шашқан
4. Есимбекова Д.Б. Ұлт көшбасшысы Н.Ә.Назарбаевтың жас ұрпақ алдындағы рөлі
5. Ноябрь Кенжеғараев «Зияткер ұлт – 2020» ұлттық жобасы мен А.Құнанбайұлының
«Толық адам» ілімінің сабақтастығы
6. Көпжасар Нәрібаев Жасампаз басшы
7. Нуриев М.А., Мырзаханова И.А., Үсейн Г.А. Қазақ зиялыларының еңбектеріндегі
интеллектуалды ұлт сипаты
8. Пралиев С.Ж., Иманбаева С.Т., Хан Н.Н., Калиева С.И., Берикханова А.Е., Шолпан-
кулова Г.К. Основы национального воспитания (типовая учебная программа)
9. Мардахаев Л.В. К вопросу о сущности и содержании социального воспитания
10. Совет-Хан Ғаббасов Әлемдік инновациядағы – қазақ рухының жаңа жобасы
11. Бөлеев Қ., Бөлеева Л.Қ. Болашақ мұғалімдерді 12-жылдық мектеп оқушыларына
ұлттық тәрбие беруге дайындау тұжырымдамасы
12. Аташ Б.М. Жаһандану аясындағы жалпытүркілік рухани құндылықтарды қайта
жаңғыртудың өзекті мәселелері
13. Қарабалаева Т.А. Білім мен тәрбие егіз ұғым (сұхбат)
14. Сабырова З.Қ., Айдарбекова А.А. Ұлттың рухани тамыры саналы тәрбиеде
15. Құдайберді Бағашар Бала – бүкіл қасиеттерді ата-анасынан табуы тиіс (сұхбат)
16. Әбжан Гүлмарт Мәдіханқызы Әдет-ғұрыппен байланысты орындалатын ым-
ишаралардың тәрбиелік мәні
17. Көшербаева Қ., Маймышева Ж.Д. Тәуелсіз ел жағдайындағы бала тәрбиесінің
өзекті мәселелері және қазақ халық педагогикасы
18. Даулеткелды Ж. ЖОО-да студенттердің ұлттық интеллектуалды әлеуетін
қалыптастыру
19. Сеитова Ж. Мұхтар Әуезов прозаларында берілген дәуір шындығының ұлттық
танымдық сипаты
20. Қалыбаев К.Қ. Қосымша білім беру ұйымдарындағы ұлттық тәрбие
21. Самал Дәрібайұлы Беташар және отбасылық ғұрыптардағы параллельдер
22. Садықова А.Е. Ұстаз – ұлы есім
23. Құрманғали А.К. Көнерген сөздердің ұлттық сипаты (М.Мағауиннің «Аласапыран»
романы негізінде)
24. Nedim Bakirci Еğitim yönüyle hayvan masalları
Мақалаларды журналға басып
шығарудағы талаптары
Мақаланы «Ұлттық тәрбие» журналына тапсыру
үшін журналдың жауапты хатшысына қағаз түрінде ба-
сылып шыққан файл көшірмесімен кез келген электрон-
ды таратушыда өткізу керек. Дискетадағы ақпарат қағаз
түрінде басылып шыққан ақпаратқа сай келуі кажет.
Мәтін Microsoft Word мәтіндік редакторда, Timas
New Roman шрифтпен, шрифтің өлшемі № 12 терілуі
қажет. Мақаланың көлемі 5-беттен кем болмауы тиіс.
Беттің параметрлері: үсті – 2 см, асты –
2 см, сол жағы
–
3 см, оң жағы – 1,5 см. Жоларалық интервал – дара
(одинарный).
Мақала автордың аты-жөні, қызметі, ғылыми лауа-
зымы, мақаланың атын көрсетумен басталады, мақала-
ның соңында екі тілде түйін беріледі (егер мақала
қазақ тілінде жазылса, онда түйін орыс және ағылшын
тілдерінде, егер мақала орыс тілінде жазылса, онда түй-
ін қазақ және ағылшын тілдерінде жазылады т.с.с.).
Мақала терілгеннен кейін автор өзі тексеріп, қателерін
тү зеп, соңғы нұсқасын беруі қажет. Мақала мазмұнына
автор өзі жауап береді.
Әдебиеттерге сілтеме міндетті түрде жасалсын.
Олар мәтінде аталуына қарай таяқшада сан түрінде көр-
се тіледі. Мақаланың соңында берілетін әдебиеттер тізі-
мінде алдымен автордың аты-жөні, мақаланың немесе
кітаптың аты, сонан кейін кітаптың жалпы мәліметтері
көрсетіледі.
Мақаланың соңында қызмет және үй телефон нөмір-
лерін көрсетулеріңіз қажет.
Түп нұсқалар, қойылған талаптарға сай келмеген
жағ дайда баспаға қабылданбайды. Мақалалар кері қай-
тарылмайды және өңделмейді.
Мақаланы баспаға шығару ақысы университеттің
кассасына төленеді немесе банк арқылы төлеуге бола-
ды. *Қойылған талаптарға сәйкес мақаланы журналға
шығару бағасы 1500 теңге.
Бір жылға жазылу бағасы 3104 теңге. Журналға
жазылу «Қазпошта» бөлімшелері арқылы жыл бойына
жүреді. Индекс 74310
Требования к оформлению статей,
публикуемых в журнале
Материалы для журнала «Ұлттық тәрбие» сдаются
ответственному секретарю журнала в распечатанном
виде с приложением копии файла на любом электрон-
ном носителе. Информация на электронном носителе и
в распечаттаном виде должна быть идентичной.
Набор должен быть произведен в текстовом редакто-
ре Microsoft Word шрифтом Times New Roman, кегль –
12. Статья должна быть не менее 5 страниц. Параметры
страницы: верхнее – 2 см, нижнее – 2 см, слева – 3 см,
справа – 1,5 см. Междустрочный интервал – одинарный.
Статья должна начинаться с указания ФИО автора,
занимаемой должности, ученой степени, названия ста-
тьи. В конце статьи обязательно наличие резюме на двух
языках (если статья написана на казахском языке, то ре-
зюме должно быть написано на русском и английском, а
если статья написано русском языке, то резюме следует
писать на казахском и английском). Текст должен быть
тщательным образом выверен и отредактирован автором
после набора. Автор сам отвечает за содержание статьи.
Ссылки на литературные источники обязательны.
Они даются в тексте цифрами в сносках по мере упо-
минания. В списке литературы, который дается в конце
статьи, вслед за фамилией и инициалами автора идут на-
звание статьи или книги, а затем остальные выходные
данные.
В конце статьи необходимо указать номер служебно-
го и домашнего телефона.
Оригиналы, оформление которых не будет соответ-
ствовать указанном требованием, к публикации не при-
нимаются. Статьи не возврашаются и не рецензируются.
Материалы, поступившие в редакцию, в дальнейшем
не будут использоваться в других изданиях.
Оплата за публикацию вносится в кассу университе-
та, либо производится по безналичному расчету. *Стои-
мость статьи в журнал 1500 тенге.
Подписная цена за год 3104 тенге. Подписка на
журнал проводится в течение года в отделах «Казпоч-
та». Индекс 74310
*Реквизиты: РГП ПХВ Абай атындағы Қаз ҰПУ
ИИН KZ178560000000086696
БИН 031 240 004 969
РНН 600900529562
АГФ ОАО «БанкЦентрКредит»
МФО 190501719, код 16
Свидетельство о постановке на учет по НДС:
Серия 60305 № 0005741 от 13.01.04
Ескерту:
Жекелеген авторлардың журналда жарияланған
мақалаларындағы пікір-ұсыныстары редакцияның
түбегейлі көзқарасын білдірмейді.
Мазмұнды, әрі мағыналы жазылған мақалалар ре-
дакцияда қара лып, ақысыз жарияланатын болады.
Примечание:
Мнения и предложения авторов статей опублико-
ванных в журнале могут не совпадать со взглядами
и мнением редакции.
Лучшие статьи по мнению редакции будут печатать-
ся в журнале бесплатно.
Құрметті оқырмандар!
«Ұлттық тәрбие» журналын «Қазпошта» АҚ мекемесінің кез келген бөлім-
шесінен жаздырып ала аласыз. Журналға жазылу жыл бойына жүргізіледі.
«Ұлттық тәрбие» журналын жаздырып алуға және мақала жариялап, өзіндік
тың ой қосуға асығыңыз, ағайын!
Мына мекен-жайға хабарласуларыңызға болады: Жамбыл көшесі, 25 үй, 24
каб. Тел: 291-88-83. Е-mail: nitso@mail.ru
050010, Алматы қаласы, Достық даңғылы, 13
Абай атындағы ҚазҰПУ
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің «Ұлағат» баспасының баспаханасында басылды
Издательство «Ұлағат» Казахского национального педагогического
университета имени Абая
Тікелей репродукциялық әдіспен басылады
Печатается методом прямого репродуцирования
Жауапты редактор/Ответственный редактор – Жанар Сейсенбаева
Жауапты хатшы/Ответственный секретарь – Анар Құрманғали
Беттеген/Верстка – Анар Құрманғали
Редакция мекен-жайы:
050010, Алматы қ., Жамбыл к-сі 25 үй, Интеллектуалды ұлт қалыптастыру ҒЗИ,
каб. 24.
Тел/факс: 8(727) 291-88-83, 8702 951-87-61,
электрондық мекен-жай: nitso@mail.ru
Басылымға жіберілді: 08.01.2013 ж. Пішімі 60х84
1
/
8
.
Қағазы сыктывкар. Басылым – офсет. Көлемі 14 б.т.
Таралымы 500. Тапсырыс №. 5
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ
НАЦИОНАЛьНОЕ ВОСПИТАНИЕ
6(14)2012
(қараша - желтоқсан)
Document Outline
Достарыңызбен бөлісу: |