Реттеуге, қорғауға, қойылған мақсатқа сай нысанның жүйесін өзгертуге немесе жоюға бағытталған, субъектінің нысанға әрекет ету процессі. Басқару адам іс-әрекетінің түрі ретінде адамдардың бірлесіп қызмет ету пайда болғаннан бар. Әрбір тарихи кезең басқару субъектілерінің қатынасын, ынталандыру әдістерін, ұйымдастыру процессінің көлемін қырлап, өз түзетулерін енгізді, дегенмен тек ХХ ғасырда ғана басқаруға ғылыми көзқарас пайда болып, дами бастады. Басқару өндірісте еңбек бөлінісінің нәтижесінде пайда болды. Басқару адам тұрмысының ажырамас бөлігі, онсыз адамдардың ортақ қызметі де, жалпы қоғам да мүмкін емес. Тиімді басқару дамудың негізгі факторларының бірі. Басқару теориясын белгілі бір ереже- лерге сүйенген қисынды реттелген принциптер, әдістер және өңделген ақпарат негізінде эмпирикалық жолмен немесе бірқатар нақтылы ғылымдардан алынған басқару технологиялары жүйесі ретінде қарастыруға болады.
Басқару
машинаның,
Механизмнің
жұмыс тәртібін
және
күйін өзгертетін
Оператордың
іс-әрекеті
машинаны,
механизмді
Басқару
органыньң
комплекті;
механикалық
системаның
функциясының
жұмыс
реттерін бақылау
және
бағдарламаларымен
мақсаттарын ұқсату
Стиль дегеніміз әлеуметтік құбылыс, өйткені, біріншіден, онда басшының
Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағатандыратын жұмыс стилін қалыптастыру
Басқару стилінің типі түбеклікті қалыптаспаған, сондықтанда да, отандық
Мәселен, Х.Кох (Германия) басшы стилін былайша бөледі:
- бір жақты автократтық стиль;
- билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі;
- өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне біркелкі
- парламенттік сипаттағы басқару стилі;
- бағыныштылар негізінен дербес, жоғары басшылардың тікелей қатысуынсыз-ақ
Басқару стильдері
Басшылықтың
1 авторитарлық
2 демократиялық (алқалы) стилі болады.
Бұл стилдер шешім қабылдау сипаты, өкілеттілік беру деңгейі, бақылау тәсілі, қолданылатын санкциялар жиынтығы арқылы ерекшеленеді
Авторитарлық стиль
Басқарудың командалық әдісін басым түрде қолдану, тапсырманы бағдар тұту, өкілеттіктің орталықтандырылуы, шешім қабылдаудағы жеке даралық, инициативаларды басып тастау, қатаң бақылау, ақпараттанудың жеткіліксіздігі, жариялылықтың аздығы, жаза қолдану әдісіне басымдық беру, сынға төзбеу, авторитарлық әдіске көнбейтіндерді шеттету, қарым-қатынастағы қаталдық, шамшылдық, кейде дөрекілік.
Демократиялық стиль
Әлеуметтік-психологиялық және экономикалық әдістерге сүйену, адамды бағдар тұту, өкілеттіктің бөлініп берілуі, шешім қабылдаудағы алқалылық, инициативаларды ынталандыру, қалыпты бақылау, толық ақпараттандыру, кең жариялылық, ынталандыру әдісіне басымдық беру, сынға төзімділік, қарым-қатынастағы мейрімділік, сыпайылық, әдептілік.
Мұндай жұмыс стилінде басшы ерекше белсенділік танытады, стильдегі басшы тәртіп бұзушыға қатаң талап қоймайды. Мәселелерді немқұрайды талқылайды, ашық пікірлесуге, сын ескертпелер береді.
Авторитарлық стиль
Авторитарлық стильдің негізі макиавеллизм деп аталады.
Бұл стиль авторитарлық стильде (Батыста мұны тиімсіз деп есептейді және автократ бағыныштылардың іс-әрекетін өз жауапкершілігіне алады. Тек қажетті
автократ басшылар сырттай бұйығы, үнемі жұмысты ойлайтын адам.
