Бастауыш мектеп оқушыларын ойын арқылы адамгершілікке тәрбиелеу жолдары
жүктеу/скачать 32,22 Kb.
|
Асауова Маххабат
|
ӘӨЖ 373.35. БАСТАУЫШ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫН ОЙЫН АРҚЫЛЫ АДАМГЕРШІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ ЖОЛДАРЫ. Асауова Махаббат Қадрбековна № 67 Көмешбұлақ жалпы орта мектебі . Бастауыш сынып мұғалімі. Резюме :В данной статье рассматриваются пути воспитания гуманности посредством игр обучающихся вначальной школе. Summary: In moral education, methods of approving the child's play activity are used. It is based on such general principles of pedagogy as the highest requirement for a person and his highest respect. ХХІ ғасырға енген жаңа жағдайларда Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін жариялаған және өркениетке бағдарланған жас ұрпақтың мәдени, білімді, рухани және зияткерлік тәрбиесінің мазмұнын түбегейлі жаңарту болжанып отыр. Осы жерден қазіргі мектептің маңызды міндеттерінің бірі адамгершілік тәрбие болып табылады. Бұл туралы "білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабы куәландырады: "жеке тұлғаның шығармашылық, рухани және физикалық қабілеттерін дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, жеке тұлғаның дамуы үшін жағдай жасау арқылы интеллектті байыту...ал 62-бапта " бала тәрбиелеп отырған ата-аналар өзінің дене, психологиялық, адамгершілік және рухани дамуы үшін қажетті өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ету үшін өзінің мүмкіндіктері мен қаржылық мүмкіндіктері шегінде басты жауапкершілікте болады."Адамгершілік тәрбие - барлық уақытта адамзат алдындағы ең асыл қасиеттердің бірі. Бұл жағдай қазіргі қоғамда өте маңызды және салауатты, саналы мораль, адамгершілік, қайырымдылық, өз еңбегі мен өмірін жалғастыратын ұрпақ тәрбиесіндегі өзекті мәселе болып табылады. Өйткені адамгершілік тәрбие өзінің педагогикалық және психологиялық маңыздылығымен ерекшеленеді.Мұны Қазақ педагогикалық энциклопедиясының сөздігінде адамгершілік тәрбие ұғымын сипаттауда көруге болады. Атап айтқанда, адамгершілік тәрбие белгілі бір мақсатты тәсілді, сенімді, ақылға қонымды мінез-құлықты, болашақ жас ұрпақтың дағдылары мен әдеттерін қалыптастыруға, сондай-ақ адамгершілік сезімдерін, ұлттық сана-сезімдерін, қарым-қатынастарын дамытуға және жалпыадамзаттық құндылықтарды тиімді пайдалануға бағытталған жалпыадамзаттық тәрбиенің ажырамас бөлігі болып табылады. Сонымен қатар, қазіргі нарықтағы сияқты, жоғарыда аталған моральдық қасиеттер қоғамда көрінбейтінін көріп отырмыз, керісінше, көптеген теріс әлеуметке қарсы қасиеттер пайда бола бастайды. Алайда қазіргі келеңсіз жағдайлар (тұрмыстық Қайшылықтар, күнделікті қымбат, жұмыссыздық, нашақорлық және т.б.) оқушыларды қозғамайды, бірақ мұндай жағдайлар балаларды бейтаныс жағдайларда (адамдарға қатыгездік, мейірімділік, зұлымдық, күнә, қайғы, сипаттамалардың өзгеруі, сыни мінез-құлық және т. б.) тәрбиелеудің себебі болып табылады.). Сондықтан бүгінде республика мектептерінде білім беру мен тәрбиелеудің мазмұнын мемлекеттік білім беру стандарттарына сәйкес түбегейлі жаңарту қажет. Осыған байланысты қазіргі заманғы мектептің білім беру жүйесінде тәрбиелеу мақсаты оқушылардың бойында рухани бай, саналы, жан-жақты дамыған мәдениетті, мейірімді, еңбекқор және бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру болып табылады.Бүгін адамның адамгершілік тәрбиесінің болуы, оның қасиеттерін, екпелерін қалыптастыру, олар ең үздік мұғалімдер береді және қоғамның қажеттілігі-бүгінгі күнгі мектептің міндеті. Бұл жағдайда адамгершілік тәрбиенің тиімділігін арттыру мақсатында, әсіресе бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне сәйкес, негізгі іс-шаралардың бірі бала тұлғасын дамыту болып табылады. Әрине, адамгершілік тәрбие адам қызметінің барлық түрлеріне (оқу-танымдық, еңбек, спорттық, шығармашылық және т.б.) байланысты.) ойын қызметін қоса алғанда. Осы талаптарға сәйкес мектепке дейінгі қоғамдық білім беру орындары мен мектептер өскелең ұрпақты ғылыми негізде ең ерте жастан бастап адамгершілік тәрбиелеуді қамтамасыз етуі тиіс. Ғалымдардың зерттеулері барысында осы мәселенің педагогика тарихындағы теориялық негіздері: А. А. Коменский, г. р. Руссо, К. Д. Ушинский, А. С. Макаренко, В. А. Сухомлинский және т. б. Әл-Фараби,Г. Баласағұн, И. Алтынсарин, В. В. Валиханов, А. Құнанбаев; г. Аймауытов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, М. Жұмабаев, В. Құдайбердиев және т. б. жастарға адамгершілік тәрбие беру идеяларын ұсынған. Қазіргі жағдайда адамгершілік тәрбиенің мәнін философиялық тұрғыдан В. Г. Афанасьев, Л. М. Архангельский, С. Әбділдин, Р. Б. Абсаттаров зерттеді; психологиялық аспекті зерттеді: Пиаже, Л. С. Выготский, А. В. Запорожец, Л. И. Божович, Л. В. Занков, В. В. Давыдов, Д. Д. Эльконин, В. Б. Жаркинбаев, Г. И. Намазбаева, К. Т. Шерязданова және т. б.; С. Калиев, К. К. Кунантаева, Г. А. Уманов, н. д. Хмель, А. А. м. В. Кудыкулов, Г. П. Хайруллин, В. в. Майғаранова, б. К. Момынбаев, Б. А. Ким, Л. К. Философия ғылымдарының кандидаты Керимов, Е. И. Слабакова адамгершілік тәрбие туралы терең ой-пікірлерін білдірді. ХІХ ғасырдың екінші жартысында Уәлиханов, Алтынсарин және Құнанбай шығармалары адамгершілік тәрбиенің маңызды мазмұнымен сипатталады. Ш. Уәлиханов Әлеуметтік психология мәселелеріне, халықтық этникалық психология мәселелеріне ерекше назар аударды. Мәдени даму жолында ол "ұлттық рухты"жандандыруға шақырады. Ол кезде А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов,М. Жұмабаев, М. Дулатов сияқты ғалымдар болашақ ұрпақтың тағдыры, оның тәрбиелік мәні мен тұлғаның рухани дамуына әсері туралы құнды пікір айтты.Бұл күні адамгершілік тәрбие туралы ойлар мен ойлар өз жалғасын табуда. Қазақ ұлттық ойындарын зерттеу, өскелең ұрпақты адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу мәселелері; ар-ожданды, сыпайылықты, еңбекке деген құрметті, мейірбандықты, қайырымдылықты, серіктестікті, туған жеріне деген сүйіспеншілікті, туған жеріне, туған жеріне деген сүйіспеншілікті сақтау және т. б. Қуанышев, г. Нұрханов, А. Лсарбаева, А. Наурызбайқызы, А. Табылдиева, А. Турабаева және т. б. зерттеулерде қарастырылады. Қазақ педагогикалық энциклопедиясының сөздігінде адамгершілік тәрбие-бұл мақсатты тәсіл мен мінез-құлық дағдыларын қалыптастырудеп анықтама береді.Алайда, қазіргі заманғы талаптарға жауап беретін мектептерде адамгершілік тәрбие беру жөніндегі жұмыс жүйесін талдауға сүйене отырып, оқушылардың білімі мен даярлығының төмен деңгейі байқалады. Сондықтан адамгершілік тәрбиені қазіргі заманғы мектепке көшіру, оның мазмұнын жүйелеу, бастауыш мектеп деңгейінен бастау, сондай-ақ ойын қызметі арқылы бастауыш мектептегі адамгершілік тәрбиеге жаңа көзқарас қажеттілігі осы проблеманы шешудің теориясы мен тәжірибесі арасындағы қарама-қайшылықты туғызады. Бастауыш мектепте осы қарама-қайшылықты шешу жолдарын зерттеу келесі педагогикалық жағдайларды анықтайды: ойын үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының қарапайым жүріс-тұрыс дағдыларын қалыптастыру. Осыған байланысты мектеп оқушылары қоғамның болашақ иесі ретінде жоғары дамыған, өзінің өзіндік мәдениетіне құрметпен қарауға қабілетті және бай рухани әлемі болуға тиіс. Ғасырлар бойы тәжірибе жинақталып, өскелең ұрпақтың мәдениетін саналы түрде меңгеруі, әлемге деген қарым-қатынасты, өмірге деген адамгершілікті, мінез-құлықты бағдарлауды қалыптастыру жүзеге асырылады.. Сондықтан адамгершілік тәрбие, оқу сияқты, баланың бейіндік мүдделері мен адамгершілік идеяларына негізделеді. Біз мұғалімнің ең ақылды баладан ойын арқылы жақсы қасиеттерді іздеуі керек деген идеясын қолдаймыз . Адам өзі жақсы және жаман мінез-құлықты жасайды, ақыл мен жақсы мінез-құлық қосылады, адамзат болады, жаман мінез-құлық рухани жойылу туралы айтады. Кітапта отандық тәжірибесі экологиялық таза өнім өндіру, соның ішінде талаптар санасы, тұқым, тыңайтқыштар.Жастық бұл бала санасының жан-жақты қанығу кезеңі, үлкен өмірге даярлықпен аяқталатын дүниетанымның өзгеруі, жас өтпелі кезеңмен, жасөспірімнің жастық кезеңіне (11-15 жас) тығыз байланысты, көптеген өзгерістер оның сыртына өзгерістер енгізеді, өйткені 12, 13 жас аралығындағы балалар әлі денені толық қалыптастырмаған. Сондықтан жастық-өтпелі кезең, кейде ата-аналар мен мұғалімдер үшін ол "қиын", кейде "қиын" жасқа айналады. Жасөспірімдер, сондықтан да зерттеуінде, тіпті жас ғалымдар да өтпелі кезеңдегі осал болып отыр. Біздің зерттеу көрсеткендей, қазіргі ұлттық мәдениет пен дәстүрді жаңарту кезеңінде ойын адамгершілік тәрбиесі бар тұлғаның қалыптасуы мен дамуының факторларының бірі болып табылады. Ғылыми әдебиеттерді талдауға негізделе отырып, біз шетелдік мектептердің тәжірибесіне қысқаша тоқталамыз. Мысалы, Қытайда әр түрлі оқу орындарында, жоғары оқу орындарында балабақшадан бастап тәрбие жұмысының жүйесі құрылды. Жалпы білім беретін мектептерде адамгершілік тәрбие сабақтан тыс және сабақтан тыс уақытта жүзеге асырылады. Адамгершілік тәрбие жүйелі түрде балабақшадан ойын арқылы басталады. Біз ойын барысында олармен этикалық әңгімелер ойыншықтарды пайдалана отырып жүргізіліп жатқанын анықтадық. Балалардың бірлескен түрінің аса маңызды түрі және оқуды, еңбекті, басқа да істерді ұйымдастыру тәсілдерінің бірі ретінде ойынның үлкен орны бар, ол әсіресе 1 сыныпта өте маңызды. Сюжеттік-шығармашылық ойындардың мазмұны мұғалімдерге балалардың назарын адамлардың өзара қарым-қатынастарының адамгершілік жағына аударуына жәрдемдеседі. Ойынның ережелері ойын қызықты болуы үшін қажетті адамгершілік нормаларды қатаң орындауды талап ететіндей болуы керек.Ойын балалардың жақын араласуына, олардың арасында байланыс орнауына, іштарту және тіпті жек көру сезімдерінің тууына да мүмкіндік береді.Жалпы ұжымдық ойындардың ерекшелігі балаларды топтастырады, олардың арасында жолдастық қарым-қатынастың қалыптасуына көмектеседі. Мұндай ойындар кезінде балалар өздерінің іс-қимылдарын ойынның басқа қатысушыларының іс-қимылдарымен келісіп алуға, оз жолдастарына әділ болу жөнінде ережелерді орындауға тиіс. Балалардың көптеген ойындарында: кім бәрінен де мерген, бәрінен де епті, бәрінен де тез дейтін бәсекелі элементтер бар. Ойында біреулері жеңсе, енді біреулері жеңіледі. Мұндай жағдайлар бірінші сынып оқушыларының ұтылғанда да, ұтқанда да әдептті болып қалыптасуына мүмкіндік туғызады, ал ізгілікке, жолдасына көмектесіп, оған әлі жасай білмейтінін үйреткісі келетін тілекке негізделеді.Балалардың ойындары рольдерді, ойыншықтарды, материалдарды бөлісуден, кезекшілік белгілеуден, т.б. басталады. Бір рольдер қызықтырақ, ал енді біреулерінің қызығы шамалырақ болады; ойыншықтардың ойнаушылардың санынан аз болатыны да кездеседі, сондықтан әркімге өз кезегін күтуге тура келеді. Балалардың адамгершілік сапасы міне, нақ осы арада көрінеді. Әйткені бөлісудің әділ болуы немесе күш, айлакерлік принципіне негізделген әділетсіз болуы мүмкін ғой. Ойын үстінде мінез нормалары, ненің жақсы, ненің жаман екені, қандай жолдастың жақсы, қандай жолдастың жаман екені туралы түсінік қалыптасады.Ойындардың мазмұны адамгершілікті болуы керек, яғни оларда қоғамдық өмірдегі оқиғалардан, адамдардың өзара қарым-қатынастарынан, еңбегі мен демалысынан байқалған жайттар көрінеді.Ойнаушы топтар 4-5 адамнан, ал командалық ойындарда 8-10 адамнан құрылғаны дұрыс. Топтарда адам санының аздығы балалардың бір-бірімен белсенді өзара қарым-қатынас жасауына; жолдастық пен әділеттілік сезімдерін білдіруіне, ойында басқаларды өздереіне көндіруіне және өзінің де жолдастарының айтқандарын істеуіне мүмкіндік береді.Ойнайтын топтар балалардың тілегі бойынша құрылса, біздер олардың өзара қарым-қатынастарын анықтай аламыз. Кей балалар басқалармен де ойнауға құмар келеді. Бірақ басқа балалармен ойнай алмайтын немесе ойнағысы келмейтін де балалар бар. Ешкіммен де ойнағысы келмейтін балаларға ересек адамдар тарапынан айрықша қолдау көрсетілуі қажет. Ондайларды ойынға қосу — міндеттердің бірі.Мұғалімнің міндеті — ойнап жүрген балаларды мұқият байқап, олардың адамгершілік деңгейін анықтау, сөйтіп дұрыс гуманистік қарым-қатынастарды қалыптастыруға белсенді ықпал жасау. Бұл үшін ұялшақ, жүрексінгіш балалардың өздеріне жолдастар табуына көмектесу, балалардың ойындағы алғашқы жетістіктерін, олардың көрсеткен жолдастық қарым-қатынастарын бағалап отыру керек.Мұғалім әр бала үшін оған жақсы ықпал ететіндей ойнаушылар тобын табуға тиіс. Міне, сонда ойын балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің пәрменді құралына айналады. Төменде бастауыш сыныпта өткізуге мүмкін кейбір ойындарды ұсынамыз: «Сыпайылар қаласың. Бұл ойынды оқу жылының аяғында өткізуге болады; онда оқушылардың жыл бойына үлгергендерін қорытындылауға мүмкіндік болады. Ол үшін оқудан тыс күн бөлінеді. Бұл күрделі ойын. Балалардың қоғамдық жерлердегі (дүкен, автобус) мінез-құлықтың қарапайым ережелерін, жұмыстағы, ойындардағы жолдастық ережелерін білуге тиіс.Мектепті ойын өтетін кезде қалаға айналдырылады. Онда «почта», «дүкені», «кинотеатр», «стадион» болады. Ойнаушылар қалада кім қандай қызмет атқаратыны жөнінде рольдерді өзара бөліседі. Ойынға қатысушылардың бәрі «қаланың тұрғындары болады, ал бір бөлігі жұмысшылар мен қызметкерлердің міндеттерін атқарады. Бұлар «сатушылар», «шеберлер», «киномеханиктер», «кассирлер», «бақылаушылар» т.б. Әр ойыншының «ақшасы» мен қатырма қағаз жетондары болады, олар «қаладағы» тәртіп ережесі бұзылға жағдайда қайтып алынады.Ойынның басталғаны туралы белгі берілісімен «қалада барлық «мекемелер», «стадион», «дүкендер» ашылады. Мысалы, кішкене «Жасұлан» кинотеатрын ұйымдастырып, онда да фильмдер көруге болады. Бұл үшін сеанс басталғанға дейін келіп, билет сатып алып, өз орынан барып отыру керек. «Ойыншықтар фабрикасында» бір топ жұмысшылар жартылай фабрикаттардан (қағаз, желім, қылқаламдар) дайын бұйымдар жасайды. «Почтада» хаттар жазып, бір-біріне сол жерде жөнелту керек, «хат тасушы» оларды көрсетілген балаға табыс етеді. «Дүкеннен» қайсыбір затты сатып алу қажет, т.б.Барлық жерде сыпайылық ережелерін орындау, ұрысып-керіспеу, ұйымшылдықпен жұмыс істей білу, жолдастарға бөгет болмау, басқаларға көмектесу қажет. Кімде кім сыпайылық пен жолдастық ережелерін бұзса, ондайлар «айып» төлейді (қатырма қағаз жетонын қолынан береді). Ойын аяқталғанда мұғалім сыпайылық ережелерін бір де рет бұзбаған балалардың есімін атайды.«Жануарлар саябағы» ойыны. Бұл ойынның танымдық мәні бар. Балалар шағын топтарға бірігеді, әр топ өздерінің «жануарлар бағын» ұйымдастырады. Балалар бақта қандай жануарлар болатынын, оларды қандай матеиалдардан бейнелеу, олардың орынын неден істеу керектігін, кімнің «экскурсия жетекшісің болатынын келісіп алады. Жұмыс кезінде балалар кеңеседі, ортақ шешімге келеді. Олар түрлі жануарлардың суретін салады, мүсінін пластилиннен жасайды, мұның үстіне балалар осы жануарлар қай жерлерді мекендейтінін, немен қоректенетінін, адамға қандай пайдасы бар екенін өзгелерге әңгімелей білуге тиіс.Ойынға бәрі дайын болғанда балалар топтары бір-біріне экскурсияға барады. «Экскурсия жетекшілері» жануарлар туралы әңгімелейді, экскурсияғакелгендер сұрақтар қояды. Егер оған «экскурсия жетекшісінің » өзі жауап қайтара алмаса, ол мұның жауаптарын кітаптардан табуға, ересек адамдардан сұрап білуге тырысуға міндетті.Ойын үшін түрлі жануарлар бейнеленген картиналар, пластилин, түрлі түсті және ақ қағаз, кілем, қылқалам, қалам, текшелер керек.Бастауыш сынып оқушылары үшін мұндай ойындарды көптеп ойлап табуға болады. Ойын бұған уақытымен жағдайлары бар балалардың талап-тілегі мен ерекшеліктеріне қарай мұғалімнің қалауы бойынша таңдап алынады.Бұл мектептердің ерекшелігі бұл бастауыш мектептерде тәртіп ережелерін қатаң сақтауды талап ететін "адамгершілік тәрбие" жеке пәні ескеріледі. Осы ережелерге сәйкес бастауыш сынып оқушылары келесі әрекеттерді орындауға міндетті:Қоғамдық және мектеп тәртібін қорғау.Мұғалімдерге, ересектерге, оқушыларға құрмет жақсы қарым-қатынас және өзін жақсы ұстай білу, үрейленбеу Ұжымға құрмет, қоғамдық меншікті сақтау, жалпы заттарды таза және мұқият қолданыңыз.Шыншыл болыңыз, қателеспеңіз, батыл болыңыз, қателеспеңіз бағыттар бойынша орындалады .Қазіргі уақытта өскелең ұрпақты тәрбиелеу мен тәрбиелеуде адамгершілік тәрбиеге ерекше назар аударылуы тиіс. Өйткені қоғамның өзінде бұл Мәңгілік санат. Осылайша, бірінші қоғамның белгілі бір даму кезеңінде білім беру барлық адамдар үшін ортақ, бірдей болды. Осылайша, адамгершілік тәрбие-адамның белгілі бір мақсатқа адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру болып саналады Осы анықтамаларға сүйене отырып, ол адамгершілік тәрбиенің келесі міндеттерін анықтауға негіз болады : 1. ойын арқылы балаларды адамгершілік тәрбиелеу ұғымдар мен қасиеттерді тәрбиелеу. 2. үй ішіндегі балалар, туыстары, құрдастары-достар, жалпы, адамдарға, Отанға деген сүйіспеншілік сезімімен ойын білім беру арқылы. 3. ережелеріне сәйкес адамгершілік тәрбие тәртіп, ұйымдастырылған тәртіп, мәдени ептілік, мейірімділік ойын түрінде дағдылар мен әдеттерді қалыптастыру. Осыған байланысты балаларда осы әдістерге негізделген адамгершілік тәрбиенің сапалы дағдыларына тәрбиелеу қажет. Олар: - Мұғалім, тәрбиеші, ата-ана моделі; - Балалардың ойын әрекетін ұйымдастыру жүзеге асырылатын жаңа тәртіп ережелерін үйрету; - Наным, интерпретация; - Көтермелеу, бағалау . Ойын бұл адамгершілік тәрбиенің негізгі әдісі. Оны қысқаша сипаттауға болады: мысал-адамгершілік тәрбиенің негізгі әдісі, адамгершілік тәрбие әдісі ретінде, басқа әдістермен бірлікте, ол ойында маңызды рөл атқарады.Түсіндіру барысында балалардың мінез-құлқына қойылатын талаптарды, олардың қажеттілігінің себептерін және оларды орындау тәсілдерін түсіну. Балалар түсініктеме, оқыту және тікелей тәлім беру формасын қабылдайды.Ойын арқылы баланы оң әдеттер мен сапаға шақыру санада, сезімде, ерік білдіруде тәртіпке келтірілетініне сену.Адамгершілік тәрбиеде баланың ойын әрекетін мақұлдау әдістері қолданылады. Ол педагогиканың адамға қойылатын ең жоғары талап және оның ең жоғары құрметі сияқты жалпы қағидаттарына негізделген. Мақұлдау балада мейірімді іс жасауға ниет туғызады, бірақ бұл тек қана қалауыңыз ғана емес, сонымен қатар баланың ойын іс-әрекеті мен мінез-құлқына көшуін қамтамасыз ету керек.Мақұлдаудың қарапайым нысаны бұл дұрыс әрекеттерді қолдау.Айыптау бұл кінә әділетсіз, ренжіткіш баланы жасыратын тиімді әдіс. Егер бұл уақытында мақұлдау сияқты болмаса, бала да жаман мінез-құлықты тудыруы мүмкін, кінә түрлері ескерту, сақтандыру.Ескерту бала кемшіліктерді оңай түзете алатын кезде қолданылады. Бірақ егер оны жиі қолданса, онда тәрбие әсері өз күшін жоғалтады,өйткені бала оған үйренеді.Ерлікті тәрбиелеудің тамаша құралы бұл рөлді меңгеруге тырысатын ойын. Ойын барысында ұялшақ балалар да батыл болады. Ерлікті тәрбиелеуде ата-аналар батыл адамдарға құрмет көрсетіп, оларға еліктеуге ұмтылады және батырлық үлгісі батырлық танытуға ықпал етеді.Баланы ерлікке баулуда ақталмаған себептерді жою, теріс ата-ананың қорқынышын тудыратын тәжірибені кеңейту маңызды рөл атқарады.Маңызды ғана емес, тәрбиелеу табандылық, табандылық, мақсатқа талпынушылық, белсенділік, батылдық, бірақ және тәрбиелеуге, олардың ұстамдылық және жанқиярлық. Ұстамдылыққа тәрбиелеу-бұл баланың өзін-өзі бақылау, өз тілектерін, сезімдерін, мінез-құлқын, әрекеттерін меңгеру қабілетін тәрбиелеу. Ол үшін баланың шұғыл сипатын түзету қажет, әрине, баланың стереотипін жеңу керек, оны жазаламай, баланың еркін ұстамай тәрбиелей отырып, бұйыра отырып. Кейде баланың қарапайымдылығын бір ойыннан екіншісіне ауыстырып, еңсеруге болады.Құрдастар тобында балалар жеке, сондай-ақ баланың жас ерекшеліктерін, ойын мен мінез-құлық тәжірибесін адамгершілік түсіну деңгейін ескеретін қағидаттар бойынша бөлінеді. Бұл қағидатты іске асыру педагогтан он жасар баланың психофизиологиялық ерекшеліктерін және әрбір баланың жеке даму ерекшеліктерін терең білуді талап етеді.Адамгершілік тәрбие мақсатын іске асыру үшін біз мынадай бірнеше қағидаттарды негізге алдық. Балаларды ұжымда тәрбиелеу ережелері балаға кінәрат қою, оның тұлғасын құрметтеу, сезімге, сапаға және мінез-құлыққа әсер ету принципі.Балабақшада, мектепте және отбасында балаға қойылатын талаптардың бірізділігі, және бірлігі болуы қажет.Педагогикалық үдерісте мұғаліммен қарым-қатынас, ынтымақтастық принципі жеке бағдарлы ойын арқылы адамгершілікке тәрбиелеуде жүзеге асырылады.Осылайша, адамгершілік тәрбие жүйесі жоғары мақсат, сезім, сана, қажеттілік, ұжым (қағидаттар) ретінде анықталады.Оқушылар бұл қағидаттарды күнделікті өмірде және ойында қабылдауға үйренеді. Дегенмен, моральдық қағидалар, ережелер мен моральдық өлшемдер Мәңгілік, бірақ кейбір адамдар анық көрінеді, ал кейбіреулері бұл қағиданы назарға ала алмайды. Бірақ бұл жағдайда , бастауыш сынып оқушылары өзін субъект ретінде ойын түрінде білдіруге ұмтылатын іс-әрекетте қалыптастыруға бағыттайды.Сондықтан қазіргі ұрпақ тәрбиесіндегі басты мәселе күнделікті бірлесе атқаратын ойын әрекеті барысында тұлғаны рухани адамгершілік тұрғысынан дамыту ,яғни олардың талап тілегімен санасу, жанашырлық сезімдерін дамыту. Пайдаланған әдебиеттер 1. Әбдіразақова Е.Адамгершілік имандылық тәрбиесі .Шымкент .1998 ж. 2. Коржуев А.В., Попков В.А., Рязанова Е.Л. Как формировать критическое мышление?// Высшее образование в Росии.2001.№5.С.55-58.3 3. Нұрғалиев .О .Адамгершілік асыл қасиет .Алматы .Қазақстан . 1978ж 4. Иманбаева С.Т.Ұлттық патриотизм негіздері .Оқу құралы. 2005ж 5. Халперн Д. Психология развития критического мышления.СПб: Питер,2000.5 жүктеу/скачать 32,22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|