Батыс қазақстан облысы білім басқармасының мектепке дейінгі, жалпы орта


Инстинктивті мінез-қҧлықтың негізгі функциялары



бет90/139
Дата01.12.2022
өлшемі1,6 Mb.
#54101
түріСборник
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   139

Инстинктивті мінез-қҧлықтың негізгі функциялары:


Кез келген ортаға бейімделу және ӛмірге қажетті функцияларды атқарады. Әсіресе маймылдар мен адамда инстинктивті қозғалыстардың жүйке әрекетіне негізделген сенсорлық психиканың бейнеленуі байқалады. Инстинктивті ішкі механизмдер мен рефлекторлық жүйелер маңызды рӛл атқарады.
Ішкі механизмдері–яғни нейросенсорлық жүйенің жиынтығы, сыртқы ортаның ықпалына, организмнің белгілі бір қылық-әрекетактілері. Рефлекторлық жүйелері–жануарлардың қылық-әрекетінің генетикалық түрлері:

  1. сыртқы тітіркендіргіштерге анализатордың бағытталуы;

  2. танып білуі;

  3. тежелуі немесе жүйке орталықтарының белсенділігі.

Туа біткен ішкі механизмдер арқылы жануарлар ӛзіне қажет тітітіркендіргіштерді ӛзіне қабылдайды, бағалайды және соған лайықты жүйке орталықтары арқылы жауап беруі белсенді не тӛмен болады. Инстинктивтік іс-әрекет немесе шаралар мынандай фазалардан тұрады.
-ізденісфазасы–бұл фазада жануарлар негізгі тітіркендіргіштерге сүйене отырып, әрекет жасайды;
-аяқталуфазасы–яғни жануарлар тіршілігіне қажетті дағдыларды меңгереді;
-генетикалық–генетикалық ӛзіне ғана тән қозғалыстардың айқындалуы.
Инстинктивті мінез-қылықтың негізгі факторлары ішкі және сыртқы болып бӛлінеді.

Ішкі факторларға гомеостазбен биоритм жатады:


гомеостаз–организмнің ішкі жағдайын қалыпта, тұрақтылықта сақтап отырудағы белсенділігі, яғни ӛзін ӛзіреттеу. Жануарлардың организмі үнемі ішкі тепе-теңдікке ұмтылады. Сондықтан ішкі ритмнің бұзыуы және физиологиялық функцияның қалыпты деңгейдің ауытқушылығы, жануарларды бір қалыптык үйге тұрақтылық қажетелейді. Биологиялы қритмдер(ырғақтылықтар) немесе биоритм космостық уақытпен организмнің ішкі тұрақтылығы, ішкі ритмнің сәйкестеліп келетін ритмикалық қозғалыстар әрекеті, мысалы:әтештің шақыруы.

Сыртқы инстинкті факторларға негізгі тітіркендіргіштер жатады


Негізгі тітіркендіргіштер–яғни сыртқы тітіркендіргіштің организмге әсері және инстинкті мінез-қылықты тудыруы. Ӛзінің әртүрлілігі мен және ӛзіне тән ерекшеліктері мен дағдыланады. Негізгі тітіркендіргіштердің түрлері:
-физикалық(көлемі,түртүсі,иісі) және химиялық(кеңістікқарым- қатынастар, стимулдардың векторлары) мыс:аралардың қозғалысы;
-қимыл қозғалысқа келтіруші яғни қимыл қозғалыстың белгі түрі қалыптасады;
ағыттаушы белгілі бір реакцияға байланысты пайда болатын тітіркендіргіштер;
ІІІ. Рефлексия: семантикалықкарта

Инстинкт

Ішкі
фактор

Сыртқы
фактор

Ізденіс
фазасы

Аяқталу
фазасы

Қораздыңшақыруы

+










Балықтыңжарықжаққандатопта
суы




+

+




Маймылдыңжыланнанқорқуы










+

Шағалабалапаныныңанасының тұмсығындағықызылдақтышоқ
уы










+





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   139




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет