Батыс қазақстан облысы білім басқармасының мектепке дейінгі, жалпы орта
Термотаксис–температураның ықпалына қарай қозғалысы. Фототаксис
жүктеу/скачать 1,6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бекітусҧрақтары
- Сарамандықжҧмыс №1
| Термотаксис–температураның ықпалына қарай қозғалысы.
Фототаксис–жарықтың ықпалына қарай қозғалысы. Кӛптеген қарапайымдыларда жарық қабағдарлауы әлсіз дамыған. Ал кейбіреулерінде жағымды фототаксис байқалады. Мыс:жасыл эвгленада. Ең алғаш жасыл эвгленада фоторецепторлар пигменттік дақтар пайда болған. Бұл пигменттік дақтар жасыл эвгленаның бауыр жағына орналасқан, жарық сәулелерді бағдарлауға ықпал етеді. Эвглена ӛзінің осінде айналып жарық түскен жаққа бұрылуы және жарықтың әсер ету реакциясы инстинктивті түрде бауыр жағы арқылы жүзегеа сырылады. Реотаксис–судың немесе ауаның ықпалы арқылы қозғалысы Гальвонотаксис–электр тоғымен байланысты қозғалыстар. Тропизмдер–грек тілінен аударғанда «бұрылу» деген мағына береді. Ең алғаш ӛсімдіктің қозғалысын сипаттауда қолданылған. Зоопсихологияда тропизмдер жануарлардың кеңістікте бағдарлауды қажетті қозғалысы және олар жүйке жүйесі барларда болады. Мысалы:құстар электромагнит бағытынан әсер алады. Жауын құрттарда арнайы жарықты сезінетін органдары жоқ. Негізгі ерекшеліктері жоғарғы фототаксистік ерекшелік. Жауын құрттары жағымсыз әсерлерден құтылуға тырысады. Мысалы.қараңғыға қарай ұмтылу. Жауын құрттарындағы клеткалары дененің жоғарғы қабатында шашырап орналасқан сезімнің түрлері:ауыр нәрсені, температураны сезіну. Бекітусҧрақтары:Тропизм дегеніміз не? Таксис қандай мағынаны береді? Жануарлардағы қозғалыс түрлеріне мысал келтіріңдер. Жануарлардағы қозғалыс пен тітіркендіргіштік қасиетінің байланысын түсіндіріңдер. Сарамандықжҧмыс №1Сабақтыңтақырыбы: «Жануарлардағы еліктеу қҧбылысы-имитация» Сабақтың мақсаты: Жануарлардағы еліктеудің түрлерін анықтау. Күтілетін нәтиже: Еліктеу құбылысы, оның түрлерін ажыратады; Жануарлар үшін еліктеудің маңызын түсінеді; Еліктеу құбылысын мысалмен түсіндіре алады; Сабақтың кӛрнекілігі: Суреттер, коллекциялар Сабақтың барысы: Қабілеттерді және тіпті императив–еліктеу арқылы үйретуді болжайтын программаларды орасан зор мүмкіншіліктер бар. Бұл әсіресе балаларына маңызды болып табылады. Ата-аналарға, үлкендерге және ӛз түрінің тәжірибелі особьтарына еліктеуге болады. Қылық-әрекеттің кӛптеген инстинктивті программалары ӛте күрделі болғандықтан, олардың жас жануарларға нағыз мақсатталған болуы үшін, әдейі қайта жасаумен коррекцияны талап етеді. Кӛбінесе олар жағымды мотивацияларды кіргізетін ерекше имитациялық жағдайларда–ойындарда қайта жасалынады. Бірақта дидактикалық мақсаттар белгілі бір маңызды ұжымды қакцияларда іске асырылуы мүмкін. К.Лоренц бұл акциялар қатарына әлсіз қаруланған жануарлармен құстардың жыртқышқа ұжымдық қарсы тұру қабілетін, «мобинг»(ағылшыннанmob–топ) деп аталатын, табындық жануарлардың жыртқышқа қарсы контратакаға қабілетін жатқызады. Жануарлардың қорғаныш бейімділігі–жеке организмнің тіршілі күшін күресте сақталуына, ұрпаққалдыруына кӛмектесетін морфологиялық, физиологиялық және этологиялық ерекшеліктері. Морфологиялық қорғаныш бейімділігі–бүркеніш реңнің барлық түрі, жануарлардың пішіні, жауынан қорғану органдары,т.б. Кейбір организмдердің лимфасы, қаны, терісі улы болуы, жағымсыз иіс (қандала,кӛптегенқоңыздар,құндыз,т.б.), улы зат шығаруы, денесіне қоректік зат жинап, қысқы-жазғы ұйқыға кетуі–физиолог иялық бейімділігін кӛрсетеді. Жануарлардың жауынан қашуы, жасырынуы, балаларын қорғауы, жауына ұсталып қалған кезде құйрығын, аяғын үзіп кетуі, сондай-ақ қорқытатын дауыс, ысылдауне пішінін ӛзгертіп айбат шегуі–этологиялық бейімділігін кӛрсетеді. жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|