Қоғам жаншылған энергияның баламасын - ритуалды шығарды. Ритуал — коллективті бейсаналық - ығыстырылған тілектердің іске асу формасы. Ритуалдар өте көп - дін, мораль, өнер, поэзия, музыка, бұқаралық ш

Өркениеттің дами түсуімен адам сезімдері көбірек және қатты жаншылады.

Бұл:

1. бұқаралық психозға, жалпыхалықтық депрессияға;

2. бұрынғыдан әлдеқайда күрделі ритуалдар жасау қажеттілігіне әкеледі.

Осыған байланысты тобыр, бұқара феномені пайда болады. Тілектері жаншылған адамдардың көпшілік бөлігі массаға, тобырға бірігіп, өз энергиясын көшбасшыға (лидерге) бағыттайды. Топтьң, тұтас алғанда бұқараның әрбір мүшесінің өзін топ көшбасшысымен идентификациялау процесі іске асады.