3. Тілекті сөйлем
Нәрсенің болғанын, істің істелгенін көңіл тілеген орында
айтылатын сөйлем түрлері тілекті деп ата лады.
Мысал: Балалар, оқуға бар, жатпа қарап! Ал, келдік жаман
жерге, енді сақтан! Жолама, сол жақтағы өзенге аққан! Сөйлеп
қал, қызыл тілім! Көруге жазғай еді, Хақ Тағалам! Қолда,
өңшең әруақ! Қош, сау бол, Қарқаралы, жуылмаған! Айдай
бер, қалса адамың қуылмаған! Әлди-әлди, ақ бөпем! Жылама,
бөпем, жылама! Тілің тарт!
Көрінбей жоғал шапшаң, көзіме енді! Әманда сақтан!
Айғырсып момындарға ақыр, інім! Ашып айт, бүкпей бәрін еш
қаймықпа! Не болар. Айтшы бақсым Құдай сүйген. Достарым
осындай бір іс етелік. Жанымды бір шыбындай қи, ақсақал.
Айт балыққа: ақсүйек етсін мені. Келіңдер, боз балалар, атты
алыңдар!
Көңіл тілегі түрлі айтылады: 1) Бұйрық түрде. 2) Өтініш
түрде. 3) Үгіт (ақыл) түрде. 4) Жай тілек (мұрат) түрде.
Айтылуы түрлі болған соң, тыныс белгілері де түрлі
қойылады. Әр түрдегісін алып, тыныс белгілерін қойып
қарайық.
249
Достарыңызбен бөлісу: |
