е) Шартты багыныңқы Көсеу ұзын болса, қол күймейді. Мұнда бағыныңқы сөйлем
– «қол күймейді», бағыныңқы сөйлем – «көсеу үзын бол-
са». Қалай етсе (не етсе) қол күймейді? – көсеу ұзын болса;
қол күймеудің шарты – көсеу ұзын болуында. Ішінде шарты
болғандықтан, бағыныңқы сөйлемдер шартты бағыныңқы
деліп аталады.
Шартты бағыныңқының белгісі сұрауында емес, ішінде
шарт болуында. Сондықтан шартты бағыныңқыны сұраумен
емес, шарт барлығынан табамыз.
Мысалы: 1. «Тоқпағы зор болса, киіз қазық жерге кірер».
Мұнда киіз қазық жерге кіруіне тоқпағы зор болу шарт (шарт
тоқпақтың зор болуында). Сондықтан «тоқпақ зор болса» де-
ген сөйлем шартты бағыныңқы болады.
Берсең, аларсың. Мұнда алудың шарты беруде (сен берсең
саған басқалар да береді).
