Тұқымдық дəндерді құрғақ күйінде қапта сақтау

Дəндерді дақыл түрі 

Дəндер температурасы, 0С 

<10 >10 

бидай, қара бидай, сұлы, 

арпа, қарақұмық 

8 8 

үрмебұршақ, күнбағыс, 

зығыр 

8 6 

үпілмəлік (майкене), 

күнжіт, көкнəр, арахис, 

қыша, рапс, арыш 

6 4 

 

Ылғалдылығы  мен  тазалығы  бойынша  класқа  жатпайтын 

басты  міндеті – тұқымды  сақтап,  өнгіштігі  мен  өну  энергиясын 

жақсарту.  

Ылғалдылығы  жоғары  дəндер  қарқынды  тыныс  алған  кезде 

дəндер  араларындағы  кеңістікте  көмірқышқыл  газ  жиналады  да, 

дəндер клеткалары анаэробты тыныс алудан пайда болатын өнім 

этил спиртінің əсерінен өледі. Құрғақ дəндер əлсіз тыныс алады. 

Оның өнгіштігі тіпті, қалың қабат етіп салынғанда да сақталады. 

Тұқым  өнгіштігін  төмендететін  ең  басты  фактор – 

микроорганизмдер,  кенелер  мен  жəндіктердің  дамуы.  Қызу  да 

дəндер өнгіштігін нашарлатады. Ылғалдылығы шеткі мөлшерден 

жоғары  тұқымды  салқындату  оның  өнгіштігіне  зиян  тигізеді. 

 

426

 

Ылғалдылығы  жоғары  болған  сайын,  тұқым  да  суыққа  сезімтал 

келеді. 

Жинаудан  кейінгі  өңдеу  түрлері  мен  тəсілдері  де  тұқым 

өнгіштігін  төмендетуі  мүмкін.  Өнгіштік  жарақат  алу,  кептіру 

кезінде  күйіп  қалу,  тұқымды  дезинфекциялау  салдарынан  да 

кемиді.  Сақтау  мерзімі  ұзарған  сайын  тұқым  өнгіштігі  де  кеми 

береді. 

Тұқым өнгіштігі мен өну энергиясына əсер ететін себептерге 

жасалған  талдау,  сақтаудың негізгі тəртібі  тұқымды  құрғақ,  таза 

жəне  салқын  күйде  ұстау  екенін  көрсетеді.  Сақтау  мерзіміне 

байланысты  тұқым  ылғалдылығы  əртүрлі  болуға  тиіс. 

Ылғалдылығы  шеткі  мөлшерден  екі  пайыз  төмен  болған 

жағдайда  ғана  тұқымды  ұзақ  сақтауға  болады.  Ылғалдылығы 

шеткі мөлшерден бір пайыз төмен дəндер аз сақталады. Тұқымды 

5-10  градустан  төмен  температураға  дейін  ғана  салқындатуға 

болады.  Тұқымдық  дəндерді  ойдағыдай  сақтау  үшін  оны  үнемі 

жəне мұқият бақылап отыру қажет (35-кесте). 

 

жүктеу/скачать 9,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: