Ббк. 58 я73 б 45 Баспага Абай атындагы Казак ¥гту-нщ жанындагы «Бш м» тобындагы мамандьщтар бойынша ку-эд стемел к секциясы жэне кр бем республикалык оку-эдютемелж Keneci сынган- хаттама №10

XXI гасырга адамзат улкен гылыми-техникалык желслктермен 
жетш отырганы баршамызга мэл1м. Жогаргы дамыган электромдык 
техника, ещйрштж технологиялар, медициналык гылымдардыц 
жетштжтер
1
, генндж инженериядагы ашылып жаткан жацальщтар, 
физика, космос жет
1
ст
1
ктер
1
тагы сол сиякты баска жетют
1
ктер 
адамзат когамыныц оркендеуше, адамныц жумыс icTeyiHe коп 
жецшдж жасауда. 
BipaK
осындай жеткт1ктерге карамастан нелжтен 
когамда жагымсыз кубылыстар жишеп барады? Жумыссыздык, 
тастанды балалардын кобекп, кылмыскерлер саныньщ артуы, 
зорлык-зомбыльщ, лaнкecтiлiк т.б. 
Булардьщ ce6e6i 
неде? 
Неге цогам вркендеген сайын мундай жагымсыз элеуметппк 
кубылыстар сирек байкалмайды? Бул карама-кайшылыктардьщ 
ce6errrepi неде? Мундай себептердщ тамыры терецге созылып 
букш дуниежуз
1
бойынша байкалган б ш м беру саласындагы 
дагдарыстык жагдайлармен байланысып жатыр.
Ka3ipri 
элеуметтж-философиялык, 
психологиялык, 
педагогикалык салалардагы зерттеушыер бул дагдарыстан шыгу 
жолдарын жан-жакты 
1
здест
1
руде. Дагдарыс дегешм1з не? Жалпы 
дагдарыс деген угым - кез келген кубылыстардагы терец жаткан 
iiniri карама-кайшылыктарыныц кушейген жагдайы. Еалымдардыц 
пайымдауынша, егер осындай карама-кайшылыктар дер кезшде 
зерттелмесе, олардыц пайда болу ce6enTepi мен шенпмдер1 
1
здест
1
ршмесе, онда бул урдю улкен дагдарыска ушыратуы мумкш. 
KepiciHine, егер дагдарыстыц шынайы себептер1 аньщталып, 
оны шешу жолдары айкындалып, сол багытта накты шаралар 
колданылса, дагдарыс улкен 6ip жетктжтерге жетюзу
1
де ьщтимал.
ДYHиeжYзiлiк дагдарыс 
K e p iH ic T e p i 
ретшде улкен жастагы 
адамдар мен 
T i m i
жас осшр1мдер1м1здщ арасында 1пймджке, 
нашакорлыкка, токсикоманияга салынып кеткен адамдардыц 
кебеюш, экологиялык ситуацияныц нашарлауын, элеуметтш 
фрустрацияныц байкалуын атап етуге болады. Осылардыц 
нэтижесшде адамдардыц интеллектшершщ темендеу
1
, балалар 
ауыруыныц кобейкм, туа б
1
ткен ауырулар (ацыл-естщ, есту 
к,аб1леттершщ, кору, свйлеу цабтеттертде кем ic пикт ер i бар 
балалар саныныц квбекп), жукпалы ауырулар жш байкалуда.
Осындай кездесш отырган кубылыстар непзшде адамдардыц 
тулгааралык катынастар мэдeниeтiнiц нашарлауы жш орын алады.
21

Кептеген жагдайларда адамгершипк кагидаларыныц сакталмауы, 
ж етю пеуш ш т, 
жас 
ерендердщ 
гуманизм 
принциптершен 
алшактауы, жалпы адами эдеп непздершщ жеткпеушипп, 
кызбалык, 
ашуланшактык, 
катыгездж, 
кек 
сактаушылык, 
жагымпаздык, 
еркемректж т. б. 
жагымсыз 
касиеттер 
жас 
есш р
1
мдер, ересек адамдар арасындагы, TYciнicпeyшiлiктepдiн1, 
шиелешстердщ туындауыныц н еп зп себебтер
1
болып табылады.
Осындай 
элеуметтпс 
колайсыз 
жагдайларга 
кездескенде 
адамдардыц 
кепшипгш 
болашактыц 
кандай 
болатындыгы 
аландатады. 
Осы 
мэселелерд1 
зерттеуде 
психологиялык- 
педагогикалык эдебиеттерде элеуметтж фрустрация деген 
угым кеп колданылады. Элеуметтж фрустрация - адамдардыц 
болашактыц 
белпсгуцгше 
аландаушылыгы, 
максатка 
жете 
алмауындагы торыгып куйзелу
1
, жеке тулганыц езш дэрменаз, 
ешюмге кажетеi3 ce3myi, балалар мен ересектердщ элеуметпк 
корганыссыздыгынан 
абыржуы, 
уайымга 
салыну 
сиякты 
психологиялык жагдайы.
Адамдардыц рухани жэне дене тэрбиес1 жагынан даму 
барысындагы кайшылыктарды шешуде б ш м беру саласыныц 
мумкшидктершщ аймагы кец. Б ш м беру аркылы адамдар жаца 
кундыльщтарды игеред
1
, жан-жакты тэрбие мен терец б ш м аркылы 
жогаргы адамгершипк нормаларды калыптастырып, ем
1
рлш даму 
багыттарын жетшд
1
ред
1
.
Жогарыда керсетшген жалпы дагдарыстьщ жагдай кэсптпк 
бы т беру саласына да эсерш типзуде. Мамандарды даярлау 
саласындагы шогырланып калган курдел
1
проблемалар кандай? 
Кдзакстан Республикасыныц узД1кС13 педагогикалык бш м беру 
тужырымдамасында керсетшген проблемалардыц непзгшерш 
атап ететш болсак:
- педагогтардыц элеуметпк мэртебесшщ темендеу
1
, когамдагы 
мугал
1
м мамандыгыныц TnicTi децгейде багаланбауы, соган 
байланысты жас кадрлардыц б ш м алган саласы бойынша 
жумыска орналаспауы, олардыц телемакысы негурлым жогарырак 
экономикалык салаларга бет б^рулары;
- болашак педагогтардыц рухани-адамгершшк, азаматтык- 
патриоттык, 
кепмэдени, экологиялык тэрбиелер децгешнщ 
темендеу
1
;
- педагогикалык б ш м беру жуйесшдеп акпараттык орта мен 
мэдениеттщ нашар дамуы;
22

- б ш м беру мекемелерш баскару жуйест жэне оньщ 
курылымындагы олкылыктар;
- педагогикалык бипм берудеп 6ip-6ipiMeH сабактаскан 
стандарттар 
мен 
багдарламаларды 
курастырудагы 
гылыми 
непзделген тургыдан караудьщ жеткш каздип;
- педагогикалык б ш м беру сапасын диагностикалаудьщ 
гылыми-эдютемелж 
непздершщ 
ж еткш кп 
дэрежеде 
курастырылмагандыгы:
педагогикалык 
мамандыктардын 
стандарттарында 
психологиялык-педагогикалык пэндерд
1
жэне педагогикалык 
практика келемшщ минимумга дейш азайтылуы;
- арнайы пэндер мен психологиялык-педагогикалык пэндердщ 
арасындагы байланыстыц нашарлауы;
- жана педагогикалык технологияларды тэж
1
рибеге енпзудщ 
жеткшкЫзд
1
п;
- болашак мамандарды даярлау практикасында аймактык 
ерекшелштердщ толык ескершмеу
1
;
- болашак мугал
1
мдерд
1
кэсштж даярлауды камтамасыз ететш 
гылыми-эдютемелж, 
матери алдык-техникалык, 
акпараттык 
базаньщ жетюпеушш п т.с.с.
Осындай курд ел i мэселелерд! шешуде Kaiipri жогары оку 
орындарына улкен мщдеттер жуктелген. Bip жагынан кэсштж бш м 
берудщ сапасы когамньщ мэдени, элеуметтж, экономикалык, саяси 
дамуыньщ манызды компонент! болып карастырылса, екшпп жагынан
- адамдардын кундылыктьгк багдарларындагы кайшылыктарды 
шешудеп, 
рухани 
жэне 
адамгершшж 
кундылыкгарды 
калыптастырудын компонент! ретшде манызды роль аткарады.
Мундай аукымы кен мэселелерд
1
шешуде барлык гылымдардыц 
байланыстары кушейтшп, мумкшшшктер
1
жумылдырылып, 
накты гуманистж багыттарда жуйел
1
ic-шаралар ж урпзш п тшмд
1 
нэтижеге кол жетюзуге болады.

жүктеу/скачать 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: