тұлға
5
1 қаңтар 2015 жыл
Қазақ поэзиясының алып айсбергі
атанған
жерлесіміз,
қазақтың
әйгілі ақыны, аудармашы, сыншы,
драматург, публицист, Жастар
сыйлығының,
Мемлекеттік,
Халықаралық
және
«Тарлан»
сыйлығының
иегері,
Халық
жазушысы Қадыр Мырза Әлидің
туғанына – 80 жыл.
Туған жер-ай, күнім де, дінім де
сен,
Тағдыр сендей сүйесе, сүрінбес
ем.
Керегі жоқ басқа атақ
Басқа абырой,
Жетіп жатыр тек өзің ұлым десең!
– деп, туған жері мен туған еліне
деген перзенттік махаббатын, шексіз
сүйіспеншілік сезімін арнаған
ақынның туған жер туралы өлең-
поэмаларының өзі бір дүние. Елге,
туған жерге деген ыстық махаббаты
осыдан-ақ белгілі. «Өзі үшін өмір
сүрген адамның дәрмені жоқ, елі
үшін өмір сүрген адамның арманы
жоқ» – деп ақын өзі айтқандай, ол ең
бірінші өз халқын шын сүйе білді.
Абыз ақынның жырлары сөз
саптауымен, терең ойшылдығымен,
шешен тілімен, тапқыр түйін-
деулерімен көпшілікті таңдантып,
тәнті еткен. Оның шығармаларының
құндылығы да өмірдің шындығын,
ақиқатын айта білуінде.
Ақын жырын қолына алып оқыған
әр оқырман жүрегінің пернесін дөп
басып жатқандай күй кешері анық,
еріксіз іштей ақын жүрегімен үнсіз
тілдескендей бас изейсің...
Қадыр ақын өз шығармаларында
адамның
жақсы
қасиеттерін
дәріптейді, әрқашан ұлы тұлғаларды
өнеге туы етіп ұстайды. Ұлы
адамдар күнде туа бермейді,
олардың дүниеге келуі де – сирек
құбылыс. Оның елдің елеулілеріне,
тарихи тұлғаларға арналған өлеңдері
– халық рухын көтерер, намысына
дем берер жырлар, әсіресе, елдің
болашағы – жас жеткіншектер үшін
маңызы зор.
Ердің ісін ел құптар,
Ұлыс құптар.
Жеңбей тынбас ақиқат.
Дұрыстықтар..., – деп қашан
да
ақиқаттың,
дұрыстықтың
болатынына, елге сіңірген ер
еңбегінің бағаланбай қалмайтынына
мықты сенім білдіреді. Бұл, әрине,
оның ұлы тұлғаларға арналған өлең-
портреттерінің өн бойынан көрінеді.
Ұлы тұлғалардың өмір-тіршілігі,
арман-аңсары тірілер үшін ғибрат,
өнеге. Өмірдің мәні мен сәні оның
сабақтастығында. Ілгері буын
бастаған саналы ой мен өнегелі
істер жалғасын тауып жатса, соның
айқын бір мысалы- Қадыр ақынның
жырлары. Өзінің «Иірім» атты эссе-
естелігінде: «Отыз екінші жылғы
аштықтан ел есін енді-енді жинай
бастағанда, отыз бесінші жылы
қаһарлы қаңтардың басында қазақы
шалғай ауданда дүниеге келген екем.
Сонда орта мектепті бітіріп, жоғарғы
оқу орнына сол жерден аттандым.
Бір кезде өзім оқыған мектеп бүгінде
менің атымда аталады», – деп қысқа
қайырады. Қарапайым ғана айта
салғанмен, көзі тірісінде бір кезде
өзі оқыған мектепке атының берілуі
ақынның кеудесінде қуаныш пен
мақтаныш сезімін қалыптастырғаны
сөзсіз. Сол өзінің атындағы
мектеп сахнасында 70 жылдық
мерейтойына байланысты өткізілген
жыр кешінде оқушылар мен мектеп
ұстаздарының өз жырларын жатқа
оқығанын көріп, шығармашылығы,
ақындығы турасында өзіндік берген
пікірлерін тыңдап, ақынның балаша
қуанып, қатты риза болғаны, біздің
санамызда мәңгі сақталады және
қазыналы жырларын насихаттап,
жатқа оқу дәстүрі әлі де жалғасын
табары анық...
Соның бір айғағы Қ.Мырза
Әлидің 80 жылдығына орай оның
шығармаларын насихаттау, жалпы
әдебиетке деген қызығушылықты
арттыру мақсатында мектепішілік
мұғалімдер
және
оқушылар
арасында «Қадыр оқулары» қазақ
тілі мен әдебиеті пәні апталығында
оздырылған болатын. Орыс тілі
мен әдебиеті пәні мұғалімдері
А.Ақбасова, А.Траисова, биология
пәні
мұғалімі
Қ.Есембекова,
бастауыш сынып мұғалімдері,
К.Ақмұханова, биология-география
пәні
мұғалімдері
Е.Даулов,
А.Жакенова, ағылшын тілі пәні
мұғалімі Қ.Қалиева сынды ұстаздар
әр бөлімдер бойынша өз өнерлерін
ортаға салып, шығармашылық
белсенділік танытты.
Өткен жылдың 10 желтоқсан
күні оздырылған аудандық «Қадыр
оқулары» байқауына мектебімізден
қатысқан «Сөздің бәрі құдіретті»
бөлімі
бойынша
мектепалды
даярлық сынып тәрбиеленушісі
Ақұштап Жанғабыл ІІ орын, 4-
сынып оқушысы Дильнура Есжанова
бас жүлде, 5-сынып оқушысы
Нұркелді Габдуллин І орын, «Қуып
шығар қызыл сөзді ой кейін» бөлімі
бойынша 11-сынып оқушысы Айжан
Амангелдина бас жүлдені иеленді.
Қадыр Мырза Әли – барша қа-
зақтың Қадырына айналған біртуар
ақын. Қазақ әдебиетінің шыңында
Қадыр қыранның үні саңқылдап,
мәңгі естіліп тұратынына, оның
қазыналы жырлары куә екеніне
күмән жоқ.
Ақынның
шығармашылығын
жалпы жұртшылыққа насихаттау
– біздің, яғни жерлестерінің басты
парызы болмақ. Осы мақсатта
қаңтар айының 6-сы күні мәдениет
үйінде аудан орталығындағы мекеме
қызметкерлерінің
қатысуымен
«Ақын көзі жұмылмас, жырдың
көзі жұмылмай» атты әдеби сазды
кеш ұйымдастырылғалы отыр. Олай
болса, осы кешке өз үлестерімізді
қосып, оның мәнді де сәнді өтуіне
баршамыз да ат салысайық!
Г.ТұрЖіГіТОВА,
ЖББ Қ.мырзалиев атындағы
орта мектеп директорының
ОіЖО, қазақ тілі мен әдебиеті
пәні мұғалімі
Қазақ поэзиясының алыбы
О, туған жер, жыр күтіп далаң менен,
Мен далаңнан нәр алып аман келем.
Екі нәрсе мәңгілік, бірі – өзің де,
Бірі мендік махаббат саған деген.
Қайда барсам, сен менің жанымдасың,
Жанымдасың, жүректе, қанымдасың.
Сенің ұлың – ағам, не інішегім,
Сенің қызың – анам, не қарындасым.
Тапталмасын деп мынау пүліш далам,
Ата жауын ерлерің қылыштаған.
Аузымды ашсам, көмейде сен тұрасың,
Сені айтпай қалайша тыныш табам?!
Тудым сенде, тудым мен күй еліңде.
Өзің ғана сүйенер, сүйерім де.
Бар асылым – өмірім өзіңдікі,
Өзіңдікі өлген соң сүйегім де!
Бір күнім жоқ, өзіңді қолдамаған,
Бір күнім жоқ, қанатты қомдамаған.
Мен сен үшін айналам тас қамалға,
Бір мәрмәрің айналар сонда маған.
Мақтан етіп жомарт жұрт, әз ортаны,
Балаң жырдың талайын жазар тағы.
Кейде кіршең көңілді күйе басса,
Сенің ауаң, туған жер тазарады.
Сыңсып өссе далаңда биік егін,
Сабағы боп бидайдың иілемін.
Құшағың боп досыңа ашыламын,
Жұдырық боп жауыңа түйілемін!
Өркеніңе бүйірің бұрған ба еді,
Өзің үшін шыбын жан құрбан дедім,
Ұлт көтерген әкедей парад күнгі
Сен ғой биік көтеріп тұрған мені!
Қайраулы ма? Түгел ме
Қырдың қару-жарағы?
Қай патша да бұл елге
Қаһарлана қарады.
Жігіттері жұлқынып,
Жесірлері сыңсыды.
Сырым болып сілкініп,
Сосын біраз тыншыды.
Дегендейін:
Кеңірек
Келгендерге орын бер!
Ойдағы қос зеңбірек
Орал менен Орынбор.
Тасқа тиіп талабы.
Тағдырға бас иді алып.
Алды патша даланы
Атанындай бұйдалап.
Ауды жылдар азаппен,
Арман болып азат күн.
Басты патша казакпен
Ұйқы безін қазақтың.
Қарусыз-ақ иілді
Кеуек басы жаманның.
Жымпиты боп түйілді
Жұдырығы заманның.
Ақ патшаның жарлығын
Аттап өткен оңбайды.
Басұрманның барлығын
Шоқындырмай болмайды!
Түсінгісі келмесе,
Табу керек бірдеңе.
Шоқынуға көнбесе,
Шірітеміз түрмеде!
Тарпаң халық жөнімен
Тағы да бір ашынды.
Жымпитыға сонымен
Қызыл кірпіш тасылды.
Кереметтің жақ шамын,
Керек болса мүсіркеу...
Бар салғаны патшаның:
Бір түрме мен
Бір шіркеу!
Жымпиты
Алдына алып жарқыраған айнасын
Аққуларың июші еді жай басын.
Айдалада орның бар да,
Өзің жоқ,
Қамыстыкөл,
Қамыстыкөл,
Қайдасың?
Салушы едің сыбызғы боп қыр әнін,
Сол күндерге көңілімді бұрамын.
Айтпағанда аққуыңды арудай,
Қайда кетті, Қамыстыкөл, құрағың?
Үгу керек өкініштің мәнісін,
Көз алдымда сол жылдарым –
Алысым.
Қабаныңды айтпағанда қаптаған,
Қайта кетті, Қамыстыкөл, қамысың?
Ақ сорпа боп,
Бір қайнаса пісетін:
Алғаш рет сенде көрдім құс етін.
Қайда кетті,
Қайда кетті нар қамыс
Бамбуктармен бәсекеге түсетін?!
Дейміз кейде:
Басқа салса – көнесің!
Көнбеу керек,
Көнбеу керек! – кеңесім.
Буын-буын нар қамысың жабатын
Бір кездері саман үйдің төбесін.
Жақсылық та бітпейді ғой бір бізбен,
Жамандық та өтер итін үргізген.
Отыны да өзің едің сол кездің:
Үйге сыймай,
Шауып-шауып кіргізген.
Көк айдынын еске алады қыр ізгі,
Қамыскөл!
Тамырыңды кім үзді?!
Желді күні отырып ап ық жақта
Жасаушы едік қамысыңнан сыбызғы.
Ең бастысын айтуға ауыз бармайды,
Естеліктер ескі күнді қармайды.
Сыбызғы үнін жаттап алған қыр желі,
Сол қыр желі сені жоқтап зарлайды.
Адам кейде білмейді ғой пайдасын,
Аққуларың июші еді жәй басын,
Айдалада орның бар да,
Айнаң жоқ,
Қамыстыкөл.
Қамыстыкөл,
Қайдасың?!
Қамыстыкөл
Яки Николай Иванович туралы
Ох, Николай Иваныч!
Ох! Николай Иваныч!
Білмейсің деп тарихты
Бізге талай қойған «үш».
Азамат деп еңселі,
Ардақтайтын ел сені.
Білетінбіз дегенмен
Біз де біраз нәрсені.
Жайық бойы – мекенің,
Жоқ қазаққа бөтенің:
Бәрімізге аян-ды
Бізге жезде екенің!
Қайран ғажап жездеміз!
Қалжыңменен көздеңіз!
Әзілдесе алмадық
Әйткенмен сол кезде біз.
Қашанда да дұрысы:
Қыздар – елдің ырысы.
Құда болған Даламен
Көне Киев Русі!
Сүйсіндіріп қос бұрым,
Сені де сол тосты ырым...
Күйеу болып
Жалғадың
Олегтердің дәстүрін!
Қарап қырдың көзімен,
Тарихты шын сезінем:
Бажа болдың осылай
Князьдердің өзімен!
Бір жүзгендер кемеде
Бірін-бірі бөле ме?!
Сен өлгенмен,
Өлген жоқ
Сенен қалған өнеге!
Құшақ жайып қыр таңы,
Құда түсіп жүр тағы.
Жиендері қазақтың –
Федяниндер ұрпағы!
Әлдилеген қарт әні
Әзілге иек артады:
«Жақсы бала, бар болғыр,
Нағашыға тартады!»
Жезде
Туған жер туралы толғау
Қазақстанның Халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын, Қадыр Мырза Әлидің туылғанына – 80 жыл!
Дарындардың дарабозы атанып, сөздің сәйгүлігі, ойдың озарманы екенін дәлелдеген қадау талант,
көптеген жыр кітаптарының авторы абыз ақын Қадыр Мырза Әлидің 75 жасқа толғанын ел болып
туған жерінде тойлағанымыз күні кеше-ақ еді. Араға бес жыл салып, 80 жылдық мерейтойын,
талант иесісіз, еске алып, қарсы алғанымыз қандай қиын.
Қадырдай хас таланттың мәңгілік өмірі болып жалғасатын жырлары оқырманымен бірге өмір
сүре береді.
Ақынның туған жеріне деген махаббатына оранған жырларын оқырман назарына ұсынамыз.
Қадыр Мырза Әли
Қаулы-Қарар
6
1 қаңтар 2015 жыл
Приложение 1 к решению Сырымского районного маслихата от 27 ноября 2014 года №24-2
Приложение 1 к решению Сырымского районного маслихата от 25 декабря 2013года №16- 2
районный бюджет на 2014 год
тысяч тенге
Ка
тег
ория
Класс
По
дкласс
Специфик
а
Наименование
сумма
1
2
3
4
5
6
1) Доходы
2895832
1
Налоговые поступления
357147
1
Подоходный налог
129340
2
Индивидуальный подоходный налог
129340
3
Социальный налог
110347
1
Социальный налог
110347
4
Hалоги на собственность
112541
1
Hалоги на имущество
99895
3
Земельный налог
1220
4
Hалог на транспортные средства
9226
5
Единый земельный налог
2200
5
Внутренние налоги на товары, работы и услуги
3835
2
Акцизы
1650
3
Поступления за использование природных и других ресурсов
70
4
Сборы за ведение предпринимательской и профессиональной деятельности
2115
7
Прочие налоги
44
1
Прочие налоги
44
8
Обязательные платежи, взимаемые за совершение юридически значимых действий и (или) выдачу
документов уполномоченными на то государственными органами или должностными лицами
1040
1
Государственная пошлина
1040
2
Неналоговые поступления
2400
1
Доходы от государственной собственности
1500
5
Доходы от аренды имущества, находящегося в государственной собственности
1500
6
Прочие неналоговые поступления
900
1
Прочие неналоговые поступления
900
3
Поступления от продажи основного капитала
6500
1
Продажа государственного имущества, закрепленного за государственными учреждениями
2000
1
Продажа государственного имущества, закрепленного за государственными учреждениями
2000
3
Продажа земли и нематериальных активов
4500
1
Продажа земли
4500
4
Поступления трансфертов
2529785
2
Трансферты из вышестоящих органов государственного управления
2529785
2
Трансферты из областного бюджета
2529785
Функциона
льная гр
уппа
Ф
ун
кц
ио
на
ль
на
я
по
дгр
уппа
А
дм
ин
ис
тр
ат
ор
бю
дж
етных программ
Программ
а
Наименование
Сумма
2) Затраты
2851904
1
Государственные услуги общего характера
271015
1
Представительные, исполнительные и другие органы, выполняющие общие функции государственного
управления
249614
112
Аппарат маслихата района (города областного значения)
13879
001 Услуги по обеспечению деятельности маслихата района (города областного значения)
13879
122
Аппарат акима района (города областного значения)
62702
001 Услуги по обеспечению деятельности акима района (города областного значения)
54038
003 Капитальные расходы государственного органа
8664
123
Аппарат акима района в городе, города районного значения, поселка, села, сельского округа
173033
001 Услуги по обеспечению деятельности акима района в городе, города районного значения, поселка, села, сельского округа
145808
022 Капитальные расходы государственного органа
27225
2
Финансовая деятельность
355
459
Отдел экономики и финансов района (города областного значения)
355
003
Проведение оценки имущества в целях налогообложения
355
9
Прочие государственные услуги общего характера
21046
459
Отдел экономики и финансов района (города областного значения)
15985
001 Услуги по реализации государственной политики в области формирования и развития экономической
политики, государственного планирования, исполнения бюджета и управления коммунальной
собственностью района (города областного значения)
15885
015 Капитальные расходы государственного органа
100
466
Отдел архитектуры, градостроительства и строительства района (города областного значения)
5061
040 Развитие объектов государственных органов
5061
2
Оборона
2540
1
Военные нужды
2540
122
Аппарат акима района (города областного значения)
2540
005 Мероприятия в рамках исполнения всеобщей воинской обязанности
2540
2
Организация работы по чрезвычайным ситуациям
0
122
Аппарат акима района (города областного значения)
0
007 Мероприятия по профилактике и тушению степных пожаров районного (городского) масштаба, а также
пожаров в населенных пунктах, в
которых не созданы органы государственной противопожарной службы
0
3
Общественный порядок, безопасность, правовая, судебная, уголовно-исполнительная деятельность
300
9
Прочие услуги в области общественного порядка и безопасности
300
458
Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог района
(города областного значения)
300
Сана
ты
Сыныбы
І
ш
к
і
сыныбы
Ерекшелігі
Атауы
Cомасы
1
2
3
4
5
6
1) Кірістер
2895832
1
Салықтық түсiмдер
357147
1
Табыс салығы
129340
2
Жеке табыс салығы
129340
3
Әлеуметтiк салық
110347
1
Әлеуметтiк салық
110347
4
Меншiкке салынатын салықтар
112541
1
Мүлiкке салынатын салықтар
99895
3
Жер салығы
1220
4
Көлiк құралдарына салынатын салық
9226
5
Бірыңғай жер салығы
2200
5
Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын iшкi салықтар
3835
2
Акциздер
1650
3
Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер
70
4
Кәсiпкерлiк және кәсiби қызметтi жүргiзгенi үшiн алынатын алымдар
2115
7
Басқа да салықтар
44
1
Басқа да салықтар
44
8
Заңдық мәнді іс-әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе
лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер
1040
1
Мемлекеттік баж
1040
2
Салықтық емес түсiмдер
2400
1
Мемлекеттік меншiктен түсетін кірістер
1500
5
Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер
1500
6
Өзге де салықтық емес түсiмдер
900
1
Өзге де салықтық емес түсiмдер
900
3
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер
6500
1
Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату
2000
1
Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату
2000
3
Жерді және материалдық емес активтерді сату
4500
1
Жерді сату
4500
4
Трансферттердің түсімдері
2529785
2
Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер
2529785
2
Облыстық бюджеттен түсетiн трансферттер
2529785
Функциона
лдық т
оп
Кiшi ф
ункция
Бю
дж
еттік
бағдар
ла
-
ма
лар
дың әкімшісі
Бағдар
лам
а
Атауы
Сомасы
2) Шығындар
2851904
1
Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер
271015
1
Мемлекеттiк басқарудың жалпы
функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар
249614
112
Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты
13879
001 Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер
13879
122
Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты
62702
001 Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер
54038
003 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары
8664
123
Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл , ауылдық округ әкімінің аппараты
173033
001 Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің қызметін қамтамасыз ету
жөніндегі қызметтер
145808
022 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары
27225
2
Қаржылық қызмет
355
459
Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі
355
003 Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу
355
9
Жалпы сипаттағы өзге де мемлекеттiк қызметтер
21046
459
Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі
15985
001 Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономикалық саясаттың қалыптастыру мен дамыту, мемлекеттік
жоспарлау, бюджеттік атқару және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске
асыру жөніндегі қызметтер
15885
015 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары
100
466
Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі
5061
040 Мемлекеттік органдардың объектілерін дамыту
5061
2
Қорғаныс
2540
1
Әскери мұқтаждар
2540
122
Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты
2540
005 Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар
2540
2
Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру
0
122
Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты
0
007 Аудандық (қалалық) ауқымдағы дала өрттерінің, сондай-ақ мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары
құрылмаған елдi мекендерде өрттердің алдын алу және оларды сөндіру жөніндегі іс-шаралар
0
3
Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі
300
9
Қоғамдық тәртіп және қауіпсіздік саласындағы өзге де қызметтер
300
458
Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және
автомобиль жолдары бөлімі
300
Достарыңызбен бөлісу: