Жауабы:  ω(Са(ОН) 2 ) = 9,84%.  §33. Кальцийдің қосылыстары

52 
 
11.
Өнімнің шығымы 75% болса, 6 кг сөндірілмеген әк алу үшін 
әктастың қаншасын өртеу керек? 
Шешуі: 
Пропорция құрамыз: 
6 кг – 75%, 
x кг – 100%. Бұдан: х = 8 кг. 
х кг 8 кг 
СаСО
3
→ СаО + СО
2
↑ 
100 г/моль 56 г/моль 
ν(СаО) =
m(СаО)
M(СаО)
=
8 ∙ 10
3
г
56 г/моль
= 142,857 моль
ν(СаО) = ν(СаСО
3
) = 142,857 моль 
m(СаСО
3
) = ν(СаСО
3
) · M(СаСО
3
) = 142,857 моль · 100 г/моль = 
= 14285,71 г = 14,285 кг ≈ 14,3 кг. 
Жауабы: 
СаСО
3
) =14,3 кг.
 
§35. Алюминий 
 
8. 
Массасы 12 г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. 
Бөлініп шыққан сутек 7,4 л көлем (қ.ж.) алды. Әр металдың қоспадағы 
массалық үлесін анықтаңыздар. 
Шешуі:
12 г 7,4 л
 
2Al + 6HCl = 2AlCl
3
+ 3H
2 
27 г/моль 22,4 л/моль 
Cu + HCl →
 
ν(Н
2
) =
V(Н
2
)
V
M
=
7,4 л
22,4 л/моль
= 0,3125 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
3 моль H
2 
- 2 моль Al, 
0,3125 моль H
2 
- х моль Al. Бұдан: х = 0,208 моль. 
m(Al) = ν(Al) · M(Al) = 0,208 моль · 27 г/моль = 5,625 г 
m(Cu) = 12 г – m(Al) = 12 – 5,625 г = 6,375 г 

53 
ω(Al) =
m(Al)
m(қоспа)
· 100% =
5,625 г
12 г 
· 100% = 46,9%
ω(Cu) =
m(Cu)
m(қоспа)
· 100% =
6,375 г
12 г 
· 100% = 53,1%
Жауабы:
ω(Al) = 46,9%; ω(Cu) = 53,1%. 
 
9.
Массасы 15,2 г хром оксидін алюминиймен тотықсыздандырғанда 9 
г хром түзілді. Хромның шығымын (%) есептеңіздер. 
Шешуі: 
15,2 г 
Cr
2
O
3
+ 2Al = Al
2
O
3
+ 2Cr 
152 г/моль 52 г/моль 
ν(Cr
2
O
3
) =
m(Cr
2
O
3
)
M(Cr
2
O
3
)
=
15,2 г
152 г/моль
= 0,1 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
1 моль Cr
2
O
3
- 2 моль Cr, 
0,1 моль Cr
2
O
3
- х моль Cr. Бұдан: х = 0,2 моль. 
 
m(Cr) = ν(Cr) · M(Cr) = 0,2 моль · 52 г/моль = 10,4 г 
η =
m
пр.
m
теор.
· 100%
η =
9 г
10,4 г
· 100% = 86,5%
Жауабы: 
η = 86,5%. 
§37. Темір 
 
10. 
Қыздырылған Fe
2
O
3 
үстінен сутек жібере отырып, темір алуға 
болады. Мөлшері 2 моль сутек газын жібергенде түзілген темірдің 
массасын анықтаңыздар. Өнімнің шығымы 95%. 
Шешуі: 
2 моль х г 
Fe
2
O
3 
+ 3Н
2
= 2Fe + 3H
2
O 
3 моль 56 г/моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 

54 
3 моль Н
2
- 2 моль Fe, 
2 моль Н
2
- х моль Fe. Бұдан: х = 1,33 моль. 
 
m(Fe) = ν(Fe) · M(Fe) = 1,33 моль · 56 г/моль = 74,66 г 
95% =
m
пр.
74,66
· 100%
m
пр.
= 70,93 г. 
Жауабы: 
m
пр.
= 70,93 г. 
§40. Шойын мен болат 
 
6. 
Массасы
 
1 т шойын алу үшін құрамында 9% FeO бар қанша тонна кен 
керек? Шойындағы темірдің массалық үлесі 93%. 
Шешуі: 
FeO + CO = Fe + CO
2 
Шойын құрамындағы темірдің массасын анықтайық: 
m(Fe) = 1000 кг ∙ 0,93 = 930 кг 
Заттың формуласы бойынша пропорция құрамыз: 
Егер 72 г FeO құрамында – 56 г Fe болса, 
Онда x кг FeO құрамында – 930 кг Fe болады. Бұдан: х = 1195,71 кг. 
Пропорция құрып, кеннің массасын анықтаймыз: 
1195,71 кг – 9%, 
у кг – 100%. Бұдан: у = 13285,7 кг. 
Жауабы: 
m(кен)
 = 
13285,7 кг. 
§41. Қазақстандағы металдар. Металлургия.
Қазақстанда кендерден металл алу 
 
8. 
Массасы 240 г магний оксидін тотықсыздандыру үшін 80 г көмір 
жұмсалды:
240 г 80 г
MgO + C = Mg + CO 
40 г/моль 12 г/моль 
Осы көмірдегі таза көміртектің массалық үлесі қандай? 
Шешуі: 
ν(MgO) =
m(MgO)
M(MgO)
=
240 г
40 г/моль
= 6 моль
 
Реакция теңдеуі бойынша: ν(MgO) = ν(C) = 6 моль. 
Ал оның массасы: m(C) = ν(C) · M(C) = 6 моль · 12 г/моль = 72 г.
 

55 
ω(C) =
m(C)
m(көмір)
· 100% =
72 г 
80 г
· 100% = 90%
Жауабы:
ω(С) = 90%. 
9.
Таза металл алу үшін сутек пайдаланылады. Осындай тәсілмен 
вольфрам оксидінен WO
3
таза вольфрам алынады. Реакция теңдеуін 
жазып, мөлшері 2 моль вольфрам алуға кететін сутектің массасын 
есептеңіздер. 
Шешуі: 
х моль 2 моль 
WO
3
+ 3Н
2 
= W + 3H
2
O 
3 моль 1 моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
3 моль Н
2 
- 1 моль W,
 
х моль Н
2 
- 2 моль W. Бұдан: х = 6 моль. 
m(H
2
) = ν(H
2
) · M(H
2
) = 6 моль · 2 г/моль = 12 г
 
 
Жауабы: 
m(H
2
) = 12 г. 
§44. Органикалық қосылыстардың жіктелуі және аталуы. 
Көмірсутектер 
 
9. 
Құрамында көміртектің массалық үлесі 14,1%, хлордың массалық 
үлесі 83,5% болатын метанның хлортуындысының молекулалық 
формуласын табыңыздар. 
Шешуі: 
Заттың 100 г үлгісін қарастырған ыңғайлы. Оның құрамындағы 
элементтердің массалары: 
m(C) = 100 г ∙ 0,141 = 14,1 г 
m(Cl) = 100 г ∙ 0,835 = 83,5 г 
m(C) + m(Cl) = 14,1 г + 83,5 г = 97,6г 
m(Н) = 100 г – 97,6 г = 2,4 г 
Заттың құрамындағы көміртек, хлор және сутектің зат мөлшерлерін 
сәйкесінше х, у және z моль деп белгілесек, оның формуласы С
х
Cl
y
Н
z
болады: 
х ∶ у ∶ z =
m(C)
M(C)
∶
m(Cl)
M(Cl)
∶
m(H)
M(H)
=
14,1
12
∶
83,5
35,5
∶
2,4
1
= 1,175 ∶ 2,352 ∶ 2,4 = 1: 2: 2
CCl
2
H
2 
– CH
2
Cl
2
дихлорметан. 
Жауабы:
CH
2
Cl
2
дихлорметан. 

56 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: