Бекишев Қ., Танабаева Б. А. Шығарылған химия есептері


Жауабы:  V(C 2 H 4 ) = 11,2 л



Pdf көрінісі
бет17/62
Дата26.12.2023
өлшемі2,05 Mb.
#143509
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   62
Байланысты:
treatise121533

Жауабы
V(C
2
H
4
) = 11,2 л. 
 
6.
Массасы 66 г пропан жанғанда түзілетін көмірқышқыл газының 
көлемін (қ.ж.) есептеңіздер. 
Шешуі: 
66 г х л 
С
3
Н

+ 5О

= 3CO
2
+ 4H
2

44 г/моль 22,4 л/моль 
ν(C
3
Н
8
) =
m(C
3
Н
8
)
M(C
3
Н
8
)
=
66 г 
44 г/моль
= 1,5 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
1 моль С
3
Н
8
- 3 моль CО
2

1,5 мольС
3
Н
8
- х моль CО
2
. Бұдан: х = 4,5 моль. 
V(CО
2
) = ν(CО
2
) · V
M
= 4,5 моль · 22,4 л/моль = 100,8 л 
 
Жауабы: 
V(CО
2
) = 100,8 л. 
 
7.
Құрамында 5% бөтен қоспалар бар массасы 200 г кальций карбидінен 
ацетиленнің қандай көлемін (қ.ж.) алуға болатынын есептеңіздер. 
Шешуі:
190 г х л
 
CaC
2
+ 2H
2
O = Ca(OH)
2
+ C
2
H

64 г/моль 22,4 л/моль 
m(қоспа) = 200 г ∙ 0,05 = 10 г 


65 
m(таза CaC
2
) = m(зат) – m(қоспа) = 200 г – 10 г = 190 г 
ν(СаС
2
) =
m(СаС
2
)
M(СаС
2
)
=
190 г 
64 г/моль
= 2,97 моль
ν(CaC
2
) = ν(С
2
Н
2
) = 2,97 моль 
V(С
2
Н
2
) = ν(С
2
Н
2
) · V
M
= 2,97 моль · 22,4 л/моль = 66,5 л 
Жауабы:_V(С_2_Н_2_)_=_66,5_л._10_сынып_(_Химия_-10,_2014_оқулығы_бойынша)__§_1.1._Химиялық_элементтер_және_заттар'>Жауабы: 
V(С
2
Н
2
) = 66,5 л. 
10 сынып ( Химия -10, 2014 оқулығы бойынша)
 
§ 1.1. Химиялық элементтер және заттар 
 
7.
Хром мен оттектен тұратын оксидтегі атомдардың қатынасы 2:3. Осы 
оксидтің формуласын жазыңыздар, атауын келтіріңіздер және 
элементтің валенттігін анықтаңыздар. 
Шешуі: 
Есептің шартында келтірілген мәліметтер бойынша оксидтің 
формуласы - Cr
2
O
3
. Атауы – хром (III) оксиді, ондағы хром элементінің 
валенттілігі – III. 
Жауабы:
Cr
2
O

 
§ 1.2. Химиялық элементтер атомдарының құрылысы 
5. 
Хлордың 
Cl
17
35
, Рубидийдің 
Rb
37
85
, калийдің
К
19
39
және ниобийдің 
𝑁b
41
93
изотоптарындағы протон, нейтрон және электрон сандарын 
анықтаңыздар. 
Шешуі: 
Ядро заряды 
Элемент атауы 



е

Қысқаша түрде 
а) +17 
Хлор 
35 
17 
18 
17 
Cl (17p, 18n)17ē
17
35
б) +37 
Рубидий 
85 
37 
48 
37 
Rb (37p, 48n)37ē
37
85
в) +19
Калий 
39 
19 
20 
19 
К (19p, 20n)19ē
19
39
г) +41 
Ниобий 
93 
41 
52 
41 
Nb (41p, 52n)41ē
41
93
 
6.
Қай химиялық элементтің ядросында 16 протон бар? Бұл элементтің 
қандай изотоптары бар? 
Шешуі: 
Ядродағы протон саны – элемент атомының реттік нөмірімен сан мәні 
жағынан сәйкес келеді. Олай болса 16 протоны бар элемент – күкірт.
Оның изотоптарының сипаттамалары төмендегі кестеде келтірілген. 


66 
Изотоптар
Атомдық 
массасы 
Табиғатта 
таралуы, % 
Жартылай ыдырау 
периоды Т
1/2
S
16
32
31,972070 
95,02 
Тұрақты
S
16
33
32,971456 
0,75 
Тұрақты 
S
16
34
33,967866 
4,21 
Тұрақты 
S
16
35
34,969031 

8,72 күн 
S
16
36
35,967080 
0,02 
Тұрақты 
Әдебиет: Эмсли Дж. Элементы – М.: Мир, 1993. – 256 с. 
7. 
26
Mg, 
210
Pb, 
129
I изотоптарындағы протон, нейтрон және электрондар 
санын анықтаңыздар. 
 
Шешуі: 


n
ē 
қысқаша 
26
Mg 
26 
12 
14 
12 
Mg(12p, 14n)12ē
12
26
210
Pb 
210 
82 
128 
82 
Pb(82p, 128n)82ē
82
210
129

129 
53 
76 
53 
I(53p, 76n)53ē
53
129
 
§ 1.3. Атомдағы электрондардың қозғалысы 
 
3. 
Әрбір энергетикалық деңгейдегі максимал электрон саны қалай 
анықталады? 
Шешуі: 
Әрбір энергетикалық деңгейдегі максимал электрон саны келесі 
формула арқылы анықталады:
 
N
= 2
n

N
– электрон саны, ал 
n
– деңгей нөмірі немесе бас квант саны. 
Мысалы,
n




N


18 
32 
4.
Бас квант санының физикалық мағынасы неде? 
Шешуі: 
n
– деңгей нөмірі немесе бас квант саны. Ол периодтық кестеде период 
нөміріне сәйкес. Яғни, бас квант саны энергетикалық деңгейдің 
нөміріне сәйкес және ол электронның энергиясын сипаттайды. Деңгей 
нөмірі жоғарылаған сайын ондағы электронның энергиясы да 
жоғарылайды. 
6. 
Келесі элемент атомдарында: а) Si; ә) V; б) Rb; в) Ba қанша 
энергетикалық деңгейлер және қанша электрондар бар? 
Шешуі: 


67 
Элементтің нөмірін периодтық кестеден аламыз, ал оның атомындағы 
энергетикалық деңгейлердің саны элемент орналасқан периодтың 
нөміріне тең.
Химиялық 
элемент 
Атомдық 
нөмірі 
Период 
нөмірі 
Электрон 
саны 
Si 
14 
III 
14 

23 
IV 
23 
Rb 
37 

37 
Ba 
56 
VI 
56 
7.
2, 8, 5 сандар қатары химиялық элемент атомдарының электрон 
қабаттарының толуын сипаттайды. Осы элементті атап, оған 
(периодтық жүйедегі орны бойынша) сипаттама беріңіздер. 
Шешуі: 
Электрон қабаттарындағы жалпы электрондарының қосындысы – 15 
болатынын көріп отырмыз. Атомдық нөмірі 15 болатын элемент – 
фосфор.
Фосфор – III периодта (сондықтан оның 3 энергетикалық деңгейі бар), 
V топтың негізгі топшасында орналасқан бейметалл.
 
8.
2, 8, 8, 1 сандар қатары химиялық элемент атомдарының электрон 
қабаттарының толуын сипаттайды. Бұл қай элемент екенін тауып, оның 
химиялық қасиеттерін сипаттаңыздар.
Шешуі: 
Электрон қабаттарындағы жалпы электрондарының қосындысы – 19 
болатынын көріп отырмыз. Атомдық нөмірі 19 болатын элемент – 
калий.
Калийдің химиялық қасиеттерін сипаттайтын теңдеулер: 
Реакция теңдеуі 
Жағдайы
Реакция теңдеуі 
Жағдайы
2К + Н
2
= 2KH
(200-350
о
С) 
2K + 2C = K
2
C

[КН + Н
2
О = КОН + Н
2


6K + N
2
= 2K
3

4K + O
2
= 2K
2

4K + O
2(ауа)
+ 2Н
2
О = 4KOН
(бөлме т.) 
2K + 2H
2
O = 2KOH + H
2
K + O
2(ауа)
= KO
2
(жану) 
K + 6NH
3(c)
= [K(NH
3
)
6
]
0
(-50
о
С) 
2К + Cl

= 2KCl
(бөлме т.) 
2K + 2HCl
(сұйт.)
= 2KCl + H
2
2K + S = K
2
S
(100-200
о
С) 
2K + ZnCl
2
= Zn + 2KCl 
Әдебиет
: Лидин Р.А. Справочник по общей и неорганической химии. – 
М.: Просвещение: Учеб. лит., 1997. – 256 с. 
9.
Атомдық нөмірлері: а) 11 және 19, ә) 16 және 34 элемент 
атомдарының құрылысында қандай ұқсастықтар мен айырмашылықтар 
бар? 


68 
Шешуі: 
Химиялық 
элемент 
Атомдық 
нөмірі 
Период 
нөмірі 
Топ 
нөмірі 
Электрондық 
формуласы 
Ұқсас-
тығы 
Айырма-
шылығы 
Натрий 
11 


1s
2
2s
2
2p
6
3s
1
s
1
3 период 
Калий 
19 


1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
4s
1
s
1
4 период 
Химиялық 
элемент 
Атомдық 
нөмірі 
Период 
нөмірі 
Топ 
нөмірі 
Электрондық 
формуласы 
Ұқсас-
тығы 
Айырма-
шылығы 
Күкірт 
16 

VI 
[Ne]3s
2
3p
4
3s
2
3p
4
3 период 
Селен 
34 

VI 
[Ar]3d
10
4s
2
4p
4
4s
2
4p
4
4 период 
 
§ 1.4. Энергетикалық деңгейлердің құрылысы 
 
5. 
а) 3
р
-деңгейшесі қай элемент атомынан бастап толтырыла бастайды; 
ә) 3
d
-орбитальдың толтырылуы қай элементтен басталады; б) 3
d
-
орбитальдың толтырылуы қай элементпен аяқталады? 
Шешуі: 
Көп электронды атомдардың орбитальдарының электрондармен 
толтырылуы энергияның минимум принципімен, Паули принципімен 
және 
Хунд 
ережесімен 
анықталады, 
ал 
орбитальдардың 
энергияларының өсуі бойынша орналасуы Клечковский ережесімен 
анықталады. Осыған сәйкес 3р-деңгейшесіне алғаш рет он үшінші 
электрон орналасады. Бұл алюминий элементіне сәйкес (1 – сурет). 
3p

3s 
↑↓
2p
 
↑↓
↑↓
↑↓
2s 
↑↓
1s
 
↑↓
1-сурет 
2-суретте көріп отырғанымыздай 3d-орбиталіна алғаш рет 21-ші 
электрон орналасады, ол скандий элементіне сәйкес. 
3d

4s 
↑↓
3p
↑↓
↑↓
↑↓
3s 
↑↓
2p
 
↑↓
↑↓
↑↓
2s 
↑↓
1s
 
↑↓
2-сурет. 


69 
3-суретте көріп отырғанымыздай 3d-орбиталіның толтырылуы 30-шы 
электронмен аяқталады. Ол мырыш элементіне сәйкес келеді. 
3d 
↑↓
↑↓
↑↓
↑↓
↑↓
4s 
↑↓
3p 
↑↓
↑↓
↑↓
3s 
↑↓
2p
 
↑↓
↑↓
↑↓
2s 
↑↓
1s
 
↑↓
3-сурет. 
6. 
Егер химиялық элемент: а) екінші периодта; ә) үшінші периодта 
орналасқан болса, қайсысының атомының сыртқы электрондық 
деңгейінде 5ē болады? 
Шешуі: 
Көп электронды атомдардың орбитальдарының электрондармен 
толтырылуы энергияның минимум принципімен, Паули принципімен 
және 
Хунд 
ережесімен 
анықталады, 
ал 
орбитальдардың 
энергияларының өсуі бойынша орналасуы Клечковский ережесімен 
анықталады. Осыған сәйкес екінші және үшінші период элементтерінің 
сыртқы атомдық орбитальдарының электрондармен толтырылуы 
төмендегі суретте келтірілген. Олар сәйкесінше азот пен фосфор 
элементтері. 
2p
 



2s 
↑↓
1s
 
↑↓
3p



3s 
↑↓
2p
 
↑↓
↑↓
↑↓
2s 
↑↓
1s
 
↑↓

2ē)5ē) 

2ē)8ē) 5ē)
 
7. 
12
Mg, 
14
Si, 
15
P, 
18
Ar атомдарының электрондық және графиктік 
формулаларын жазыңыздар. 
Шешуі: 
12
Mg 
электрондық 
формуласы: 
1s
2
2s
2
2p
6
3s

Графиктік формуласы: 
III 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   62




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет