2.8.2 Оқытушылар мен студенттердің өзіндік жұмысының (ОСӨЖ) тақырыптық жоспары
№
Тақырыптары
Қысқаша мазмұны
Сағат саны
1
ОЖЖ қызыметіне әсер ететін заттар. Наркозға арналған құралдар. Ұйықтататын дәрілер. Эпилепсияға қарсы дәрілер. Паркинсонға қарсы дәрі-дәрмектер.
Наркозға арналған құралдар: галотан (фторотан), наркозға арналған эфир, азот шала тотығы, тиопентал натрий, пропанидид, кетамин, натрий оксибутираты, изофлуран.
Алкоголизмде қолданылатын спирттер мен препараттар: этил спирті, тетурам.
ГАМК рецепторларына әсер ететін құралдар. Ұйықтататын дәрілер: нитразепам, фенобарбитал, триазолам, золпидем, зопиклон.
Антиконвульсанттар: натрий оксибутираты, лидокаин, барбитураттар, магний сульфаты, мидокалм, диазепам, таламонал.
Эпилепсияға қарсы дәрілер: фенобарбитал, фенитоин (дифенин), этосуксимид, карбамазепин, клоназепам, натрий вальпроаты, диазепам, ламотриджин, топирамат, тиагабин.
Паркинсонға қарсы дәрі-дәрмектер: леводопа, мидантан, циклодол, селегилин, карбидопа, бромокриптин, мадопар.
2
2
Гормондар және олардын синтетикалық алмастырғыштары.
Тірек-қимыл аппаратының жүйесіне әсер ететін заттар.
Қабынуға қарсы заттар.
Гипофиз гормондарының препараттары.
Гормондар туралы түсінік, олардың фармакологиялық рөлі. Денедегі гормондардың өндірісі кезінде әрекет ететін "кері байланыс" принципі және онымен байланысты "шығу синдромы"жанама әсері туралы түсінік. Гормоналды препараттар туралы түсінік, жіктеу. Әрекет принципі, фармакологиялық әсерлері және препараттарды қолдану. Жанама әсерлердің алдын-алу.
Алдыңғы гипофиздің гормондық препараттары (кортикотропин). Артқы гипофиз гормонының препараттары: окситоцин, вазопрессин олардың миометрияның функциялары мен жиырылу белсенділігіне әсері.
Қалқанша безінің гормондық препараттары: левотироксин натрий (l-тироксин), лиотиронин (триодотиронин);
Әсер ететін зат. Қолдану. Антитиреоидты дәрілер: тиамазол (мерказолил). Әрекет принципі, қолдану.
Ұйқы безінің гормондық препараттары.
Инсулин. Әсері көмірсу алмасуының кезегін алмасу. Қолдану. Инсулиннің артық дозалануына көмек. Ұзақ әсер ететін инсулин препараттары. Синтетикалық гипогликемиялық агенттер: бутамид, манинил.
Бүйрек үсті безінің гормондық препараттары:
а) минерокортикоидтар: дезоксикортон;
б) глюкокортикоидтар: гидрокортизон (акортин), преднизолон, бетаметазон (целестон), дексаметазон (дексамед), триамцинолон (кеналог), будезонид (пульмикорт). Глюкокортикоидтар. Қабынуға қарсы және аллергияға қарсы әсері. Көмірсулар мен ақуыздардың алмасуына әсері. Қолдану. Жанама әсерлер және олардың алдын алу шаралары.
Әйел жыныстық гормондарының препараттары және олардың синтетикалық алмастырғыштары. Эстрогендік және гестагендік препараттар олардың практикалық маңызы. Медициналық тәжірибеде қолдану көрсеткіштері. Ішке тағайындалған контрацептивтердің әрекет ету принципі. Ықтимал жанама әсерлер.
Ерлер жыныстық гормондарының препараттары. Көрсеткіштер мен қарсы көрсеткіштер
қолдану.
Анаболикалық стероидтер, олардың әрекеттері және қолданылуы Хондропротекторлар хондроциттердің метаболизмінынталандырады (дәнекер тінінің және протеогликандардың, негізгі заттың басты компоненті - глюкозоамингликандардыц синтезін арттырады); шеміршек тінін зақымдайтын ферменттер әсеріне хондроциттердің төзімділігін арттырады; шеміршектің матрицасындағы анаболикалық үдерістерді белсендіреді; буындағы шеміршек тінінің қабынуын тудыратын ферменттерді тежейді. Препараттар - хондроитин сульфаты, глюкозамин сульфаты, алфлутоп. Стероидты қабынуға қарсы щкиараттардан, негізінен, клиникалықпрактикада қолданылатын
генетикалық аналогтары болып преднизолон, метилпреднизолон
фтордың туындылары -триамцинолон, дексаметазон табылады. Стероидты емес қабынуға қарсы дәрілік препараттарға жатады: салицил қышқылының туындылары (ацетилсалицил қышқылы); пиразолон туындылары (бутадион); индолсірке қышқылының туындылары (индометацин); фенилпропион қышқылының туындылары (ибупрофен); фенилсірке кышқылының туындылары (диклофенак -натрий); оксикамдар (пироксикам, мелоксикам).
2
3
Миометрийге әсер ететін заттар. Қан жүйесіне әсер ететін заттар
Жатыр құралдары. Миометрияның қызметі мен жиырылу белсенділігіне әсер ететін құралдардың жіктелуі, фармакологиялық қасиеттері және гипофиздің артқы жақ гормондарының препараттарын, простагландиндерді, адреномиметиктерді, эргот препараттарын медициналық тәжірибеде қолдану.
Окситоцин, питуитрин. Миометрияға әсер ету сипаты. Медициналық тәжірибеде қолдану көрсеткіштері. Препараттардың әсер ету ерекшеліктері.
Простагландиндер препараттарының (динопрост, динопростон) қасиеттері мен қолданылуы туралы түсінік.
Утеротоникалық агенттер: эргот алкалоидтары. Миометрияға әсер ету сипаты. Жатырдан қан кетуде қолдану (эргометрин, метилэргометрин, эрготамин, эрготал). Ықтимал жанама әсерлер. Котарнин хлоридінің қасиеттері мен қолданылуы.
Токолитикалық құралдар.
Миометрияның жиырылуын әлсірететін дәрілер (партусистен, сальбутамол, тербуталин).
Гестагендік препараттар (прогестерон, туринал және т.б.).
Токолитикалық агенттерді қолдану көрсеткіштері, ықтимал жанама әсерлер
Эритропоэзге әсер ететін дәрілер: темір лактаты, ферковен, феррум-лек, гемофер, фолий қышқылы, цианокобаламин.
Темір препараттарының анемияға емдік әсері. Цианокобаламин мен фолий қышқылын қолдану, жанама әсерлер, қарсы көрсеткіштер.
Қанның ұюына әсер ететін дәрілер.
Қанның ұю факторлары туралы түсінік.
Қанның ұюын арттыратын дәрілер (гемостатиктер):
коагулянттар: викасол, фибриноген, тромбин; викасолдың әрекет ету принципі. Қолдану фибринолиз ингибиторлары: аминокапрон қышқылы, контрикал;
Қан кету кезінде кальций препараттарын қолдану (кальций хлориді, кальций глюконаты).
Қанның ұюына кедергі келтіретін заттар: антикоагулянттар: гепарин, неодикумарин, фенилин, натрий цитраты.
Антикоагулянттардың жіктелуі. Гепарин және төмен молекулалы гепариндер. Әрекет принципі.
Басталу жылдамдығы және әрекет ету ұзақтығы. Протромбин биосинтезіне әсері. Қолдану, жанама әсерлер.
Натрий цитраты. Әсер ету механизмі. Қанды сақтау кезінде қолдану.
Фибринолизді күшейтетін дәрілер: фибринолизин, стрептокиназа, стрептодеказа. Фибринолиз туралы түсінік. Фибринолитикалық агенттер, қолдану, жанама әсерлер.
Плазманы алмастыратын құралдар мен тұзды ерітінділерді (натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісі, полиглюкин, реополиглюкин) медициналық практикада қолдану.
Детоксикация әсерінің коллоидты ерітінділері, жүргізу жолдары, қолдану көрсеткіштері. Гемодинамикалық әсер ететін коллоидты ерітінділер-альбумин, полиглюкин, реополиглюкин ерітіндісі, енгізу жолдары, қолдану көрсеткіштері.
Кристаллоидты ерітінділер (глюкозаның изотоникалық және гипертониялық ерітінділері, натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісі, Рингер ерітіндісі, Дисол, Трилол, Лактосол, Регидрон және т.б.), оларды енгізу жолдары. Қолдану көрсеткіштері.
2
4
Вирусқа қарсы құралдар. Туберкулезге қарсы. Саңырауқұлақтарға қарсы заттар.
Паразиттерге қарсы заттар.
Вирусқа қарсы құралдар:(оксолин, ацикловир, ремантадин, интерферон, арбидол). Жеке препараттарды қолдану ерекшеліктері. Интерферонның биологиялық маңызы. Вирустық инфекцияларды емдеу және алдын-алу үшін қолдану.
Туберкулезге қарсы:
а) рифамицин (рифампицин), аминогликозидтер (стрептомицин, амикацин), фторхинолондар (ципрофлоксацин) тобынан химиотерапиялық дәрілер);
б) гинкке арналған препараттар: изониазид, фтивазид;
в) ПАСҚ препараттары: парааминосалицил қышқылы;
г) басқа топтар: этамбутол.
Противомикозные құралдары
Олардың әрекет ету және қолдану ерекшеліктері.
Антибиотиктер-нистатин, леворин, натамицин, гризофулвин, амфотерицин-в.
Триазол туындылары-флуконазол, тербинафин.
Ундицилен қышқылының препараттары-ундецин, цинкундан, микосептин.
Антигельминтикалық: албендазол (немозол), мебендазол (вермокс). Қолдану ерекшеліктері.
Трихомонадозды емдеу үшін қолданылатын құралдар: (метронидазол, тинидазол, трихоионацид, фуразолидон). Трихомонадозды химиотерапияның принциптері. Метронидазолдың қасиеттері. Қолдану. Тинидазол мен трихомоноцидтің практикалық маңызы.
2
5
Витаминдер. Иммунотропты заттар. Аллергияға қарсы дәрілер.
Дәрілік терапияның асқынуы. Дәрі-дәрмектермен улану кезіндегі алғашқы көмек құралдары.
Метаболизмдегі дәрумендердің рөлі. Витаминдік препараттарды гиповитаминозға және дәрумендердің жетіспеушілігімен байланысты емес ауруларды емдеуге қолдану. Витаминдік препараттардың жіктелуі.
Суда еритін дәрумендердің препараттары: тиамин бромиді, рибофлавин, пиридоксин гидрохлориді, никотин қышқылы, цианокобаламин, фолий қышқылы, аскорбин қышқылы, рутин.
В дәрумендерінің метаболизмдегі рөлі. Жүйке жүйесіне, жүрек жүйесіне, асқазан-ішек жолдарына, қан түзуге, эпителий қабаттарына әсері. Жеке препараттарды қолдану көрсеткіштері (В1, В2, В3, С витамині "РР", В6, В12, Вс).
Аскорбин қышқылы. Тотығу-тотықсыздану үдерістеріне қатысу. Капилярлардың өткізгіштігіне әсері. Қолдану.
Р дәрумені препараты-рутин, әсері және қолданылуы.
У дәрумені (метилметионисульфоний хлориді) оның әсері мен қолданылуы.
Майда еритін дәрумендердің препараттары (ретинол ацетаты, эргокальциферол, токосферол).
Ретинол. Эпителий қабаттарына әсері. Эрекциялық пурпур синтезіне қатысу. Қолдану. Гипервитаминоз мүмкіндігі.
Эргокальциферол. Кальций мен фосфор алмасуына әсері. Қолдану. Гипервитаминоздың даму мүмкіндігі.
Токоферол, медициналық практикадағы әсері және қолданылуы.
Мультивитаминді препараттар, қолдану.
Биологиялық белсенді қоспалар (ББҚ), жалпы сипаттамасы. Қолдану көрсеткіштері.
Иммунотропты заттардың жіктелуі:
- иммуностимуляторлар: бронхо-мунал; тимоген, тимолин, иммундық, арбидол
- иммуномодуляторлар: интерферондар
Антигистаминдер.
Антигистаминдердің жалпы сипаттамасы жұмыс принципі. Қолдану көрсеткіштері. Жанама әсерлері. Дәрілік заттар: димедрол, дипразин, диазолин, фенкарол, тавегил, супрастин, лоратадин және т. б.
Этанолмен (этил спиртімен), барбитураттармен, есірткі анальгетиктерімен уыттану кезіндегі фармакотерапияның негізгі қағидаттарын талдау,
м-холиноблокаторлар, жүрек гликозидтері, ауыр металдардың тұздары. Міндеттерді шешу. Тест тапсырмаларын орындау.
