Кінәлау, тыйым салу
“Hush! Don’t say that. You have done enough evil in your life. My God! Don’t you see that accursed thing leering at us?” [100,133].
The mad passions of a hunted animal stirred within him, and he loathed the man who was seated at the table, more than in his whole life he had ever loathed anything [100,133].
Қорқыныш
The wind had blown the fog away, and the sky was like a monstrous peacock’s tail, starred with myriads of golden eyes [100,133].
A thrill of terror ran through him when he remembered that, pressed against the window of the conservatory, like a white handkerchief, he had seen the face of James Vane watching him [100,168].
Шартты рай және модаль демеуліктер мәтін модальділігінде қажеттілік мағынасын білдіруде
Отанды біз қорғамасақ, орыс күшті жұрт болмаса, осы надан қазақ күн көре алар ма еді? Орыс сияқты жері мол, қолтығы кең жұрттың қол астында қарағанына қазақ тәубе қылу керек қой. Анағында қазақ мемлекетке не пайда келтіріп отыр? Түндік басы жылына төрт сом алып төлегені болмаса, әскерге ылау, азық бергені болмаса, бұларда не шығын бар? Қазақтың малы, өлі бұйымы басқа елдің пайдасына кетіп қалуы мүмкін. Әйтеуір қазақ өз алдына ел болып жатқан жоқ. Ендеше, орысқа бағынуы керек. Қазақ орысқа жерімді алдың деп өкпелейтін шығар. Жер жүзінде жалғыз қазақ емес, өзге жұрт та бар ғой; оларға да тіршілік керек. Ендеше, артық жеріңді алғанға өкпелеме. Сен де егін сал, қала бол! Сонда бәрімізге де жер жетеді. Мұны қазақ ұқпайды-ау [124,80].
Төмендегі мәтін модальділігінің сараптамасына тоқталсақ, кішкентай ғана мәтіннің толып тұрған модаль сөздері, шартты райдың элементтері, модаль реңктері бар демеуліктер
Мүмкінділік
Қолдарыңа түссе, шамаларың келсе, сендер де бізді аямайсыңдар [124,80].
Бүгін болмаса ертең өлуге көзің жетіп отырса, елден-жұрттан, туған-туысқаннан күдерді үзсек, бізді жан екен деп аяйтын адам баласы болмаса, біз қара таласпағанда, біз бой жасамағанда, біз кісі өлтіріп, қыз алып қашпағанда-кім бұларды қылмақ? [124,82].
Араздаса кетсе-кісінің бір малын жетелеп кетуге жараймын. [124,84].
Өкініш демеулік
Жан апасы бұл үшін өліп кетеді-ау! Тым болмаса бір тіл қатуға да мұршасын келтірмеді-ау! Жан апасынан мәңгілік айырылып, басы қаралы, жүзі жаралы болып отырып, не бетімен бай іздеген? Апасын өлтіріп кеткен, өзін тартып әкелген, ауылын шапқан, талаған орыстың тұқымына не ғып өз еркімен көнгені? Ел қайда? Әкесі, ауылы не күйде? [124,90].
Достарыңызбен бөлісу: |
