Информатика кабинеті және оның жұмысын ұйымдастыру және программалық жабдықтау

Уақыт өте келе, бiлiм беру саласында (мектепте) есептеу техникасы құралдарының функционалдық қызметiн және программамен қамтамасыз етудi кең ауқымда қолдануды қарастырады [29, 40]:

• 
  жалпы бiлiм беретiн және арнайы пәндердi оқуда және кәсiби дайындықта оқыту құралы ретiнде;
  
• 
  оқушыларда ақпараттық мәдениет негiздерiнiң қалыптасуы үшiн, ЭЕМ-да практикалық және қазiргi заманғы колданбалы программалармен жұмыс жасау бiлiктiлiгi мен дағдысына төселдiру;
  
• 
  ақпараттық желiлер (жергiлiктi және таратылған) және телекоммуникациялар қызметiн қамтамасыз ету үшiн;
  
• 
  бiлiм берудi басқару жүйесiнде және оқу орнының iшiнде құжаттарды жүргiзудi және iс-қағаздарын жүргiзудi автоматтандыру үшiн;
  
• 
  мультимедиа құралдары, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар негiзiнде оқу-зерттеу жұмыстарын жүргiзу және ұйымдастыру үшiн;
  
• 
  бақылау үдерісiн автоматтандыруды қамтамасыз ету, оқу iс-әрекетiнiң нәтижесiн коррекциялау, тестiлеу және психологиялық барлау үшiн;
  
• 
  оқу, демонстрациялық құрылғыларды басқару, оқу экспериментiнiң нәтижесiн өңдеу үдерісін автоматтандыруды қамтамасыз ету үшiн;
  
• 
  педагогикалық программалық қамтамасыз етудi жасау және онымен байланысты ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзудi қамтамасыз ету үшiн мектептегi есептеу техникасы кабинетiн қалай жабдықтау (не сатып алу керек) мәселесi бойынша арнайы жасалған нұсқаулар бар [23, 16]. Әдетте, бұл бiлiм беру саласында қолданылатын есептеуiш техникасына қойылатын психология-педагогикалық, эргономикалық және басқа талаптармен анықталатын техникалық сипаттамалардың және аппараттық, программамалық құралдар параметрiнiң мол жиынынан тұратын өте, толық құжаттар. Осындай құжаттар, жекеше алғанда, бiлiм беру қажеттiлiгiне орай есептеуiш техниканы таңдауды iске асыратын сараптық кеңес үшiн бiлiм берудi басқару ұйымдарына көмек көрсету нұсқауы ретiнде қажет.
  

Компьютерлiк құрылғылардан басқа информатика кабинетiн жабдықтау ұсынылады [22]:

• 
  оқушылардың қауiпсiздiк техникасына арналған кiрiспе және мерзiмдi нұсқаулар журналымен;
  
• 
  әрбiр жұмыс орнында ЕТОК-ты пайдалану журналымен;
  
• 
  ДЭЕМ-ның iстен шығу және оны жөндеу жайлы мәлiмдеу журналымен;
  
• 
  демонстрациялық кесте және оқушылардың жұмыстарын орналастыру үшiн стендтермен;
  
• 
  алғашқы көмек көрсету қобдишасымен;
  
• 
  өрт сөндiру құралдарымен;
  
• 
  мектеп директоры бекiткен информатика кабинетiнiң жабдықтаудан бұрынғы жоспарымен, кабинеттегi барлық оқу құрылғыларын тiркейтiн инвентарлық кiтапшалармен.
  

Бейне-дисплейлік терминалда (БДТ) оқушылардың үздiксiз жұмыс iстеуi олардың жастарына байланысты, ол мына рұқсат етiлген уақыттардан аспауы керек:

• 
  1 сынып (6 жас) оқушылары үшiн – 10 минут;
  
• 
  I-V сынып оқушылары үшiн – 15 минут;
  
• 
  VI-VII сынып оқушылары үшiн – 20 минут;
  
• 
  VIII-IХ сынып оқушылары үшiн – 25 минут;
  
• 
  Х-ХI сынып оқушылары үшiн сабақтың бiрiншi бөлiгiнде – 30 минут, екiншiсiнде – 20 минут.
  

- II-V сынып (7-10 жас) оқушылары үшiн 60 минуттан аспауы керек;

- VI және жоғары сынып оқушылары үшiн 90 минуттан аспауы керек; болуы керек.

Санитарлық-гигиеналық талаптар факторы ЕТК-да оқу үдерісін ұйымдастыруға, информатикадан әрбiр сабақ құрылымына қатаң шектеулер қояды, ол жоспарлауда ескерiлуi керек. Жекеше жағдайда, бұл программалық құралдарды пайдалану уақытының ұзақтығын есепке алуға тiкелей қатысты, оның қолданылуы сабақта қарастырылады.

БДТ мен ДЭЕМ-да жұмыс жасаудың қауіптік мәселесі өзекті, себебі ол балалардың денсаулығына әсер етеді. Санитарлық ережелер мен нормативтерге сәйкес, жалпы бiлiм беретiн мектептерде мұғалiмдер үшiн дисплей сыныптарында және информатика кабинеттерiнде жұмыс iстеу ұзақтығы күнiне 4 сағаттан аспауы керек, ал кабинеттерде БДТ және ДЭЕМ-мен оқу үдерісіне қызмет көрсететiн инженерлер үшiн жұмыс ұзақтығы күнiне 6 сағаттан аспауы керек. Жұмыс күнiндегi жүктеменi азайту үшiн жұмыста қосымша үзiлiстер берiледi.

Информатика кабинетiндегi жұмысты ұйымдастыру үшiн мектеп директорының бұйрығымен информатика мұғалiмдерiнің iшiнен ЕТК-нiң меңгерушiсi тағайындалады. Кабинет меңгерушiсi кабинеттi жабдықтау, мұғалiмдер мен оқушылардың есептеуiш техника құралдарын пайдалану жұмыстарын, ақпараттық технологияны қолданып информатиканы және басқа оқу пәндерiн оқытуды ұйымдастырушы болып табылады. ЕТК меңгерушiсi кабинеттi мектептiң оқу жоспарына сәйкес пайдалануын қамтамасыз етедi, кабинеттi жабдықтаудың алдағы уақыттағы жоспарын жасайды. «Тiзiмге» сәйкес оны жабдықтауды, оқу-әдiстемелiк көрнекi құралдармен және оқыту техникалық құралдарымен толықтыру шараларын жасайды, сонымен қатар кабинеттегi бар жабдықтар мен есептеуiш техника құралдарының сақталуын жауапкершiлiкпен қарайды [3]. Кабинет меңгерушiсi инвентеризациялық жазу журналын жүргiзуге, жабдықтардың қолдануға әрқашан даяр тұруын, ЕТ профилактикалық техникалық қызмет көрсетуiнiң өз уақытында және ұқыпты болуын, ДЭЕМ-ның iстен шығу жағдайында оларды тiркеу және жөндеуiн ұйымдастыру, ЕТК-да санитарлық-гигиеналық талаптар және қауiпсiздiк техникасына қойылатын талаптарды қолдауды өз жауапкершiлiгiне алады.

Кабинет меңгерушiсi ЕТК-де оқушылармен өткiзiлетiн оқу, үйiрме, қосымша сабақ және басқа сабақтарды жоспарлауға қатысады; сабақтың барлық түрлерi мұғалiмнiң қатысуымен өтуi мiндеттi. Кабинет меңгерушiсi ЕТК-де сабақ өткiзетiн мұғалiмдердiң алғашқы және мерзiмдi қауiпсiздiк техникасы жөнiндегi нұсқауын өз уақытында жүргiзуiн қадағалауды жауапкершiлiгiне алады. Алғашқы нұсқауда мұғалiм оқушыларды кабинеттегi тәртiп ережелерiмен, қауiпсiздiк техника ережелерiмен және еңбек гигиенасымен, жұмыс кезiнде кездесiп қалатын қауiптi кезеңдер және оған сәйкес сақтану шараларымен таныстырады. Алғашқы нұсқау дәріс, әңгiмелесу түрiнде өткiзiледi. ЭЕМ-де жұмыс iстеу алдындағы нұсқау алғашқы нұсқауды толықтырады, оның мақсаты - оқушыларды жұмыс орнын дұрыс ұстап және ұйымдастыру талаптарымен, қауiпсiз жұмыс әдiстерiмен және қорғаныс құралдарын қолдану ережелерiмен, нақты жұмыс кезiнде мүмкiн болатын қауiптi кезеңдермен, жұмыс атқарушының өз жұмыс орнындағы мiндеттерiмен, сонымен қатар қауiптi жағдайлар туғанда өзiн-өзi ұстау ережесiмен таныстыру болып табылады. Жұмыс орнындағы мерзiмдi нұсқау қысқаша болуы керек, нақты нұсқау және керектi жағдайда жұмысты дұрыс және қауiпсiз орындау тәсiлдерi қоса көрсетiлуi керек. Оқушылармен өткiзiлген нұсқау мәлiметтерi арнайы журналға жазылады (1-кесте).