1.Экономикалық категориялар мен заңдары. Экономика ғылымының пайда болуы және дамуының негізгі кезеңдері. Экономикалық категория - бұл теориялық өрнек, Экономикалық, ең алдымен өндірістік, өнімді күштердің, экономикалық құбылыстар мен процестердің дамуымен өзара әрекеттесудегі қатынастардың психикалық формасы. Қатаң анықталған ұғымдар түріндегі экономикалық процестер мен құбылыстардың маңызды аспектілерінің теориялық көрінісі.Экономикалық заңдар – бұл олардың маңызды табиғатын білдіретін экономикалық құбылыстар немесе тәуелділік процестері арасында пайда болатын заңдар. Экономикалық Заңның мәртебесін алатын экономикалық тәуелділік қажеттілікпен, объективтілікпен, тұрақтылықпен және қайталанумен сипатталады. Экономикалық заң-бұл маңызды қатынас, яғни осы экономикалық процестің шынайы табиғатын білдіретін байланыс.Бұл ғылымның қалыптасу тарихында үш негізгі кезеңді бөліп көрсетуге болады экономикалық ойдың пайда болуыэкономиканың ғылым ретінде пайда болуы, экономикалық мектептердің қалыптасуы экономиканың классикалық моделінің бөлінуі, экономикаға қазіргі заманғы көзқарасты қалыптастыру
2. Материалдық тозу. Моральдік тозу және оның екі түрі. Амортизация, амортизация қорының мәні. Амортизацияны есептеу әдістері
Материалдық тозу: негізгі капиталдың элементтері физикалық түрғыдан қызмет етуге жарамсыз болып қалуы. Олардың тұтыну құны жоғалады. Материалдық тозу мынадай жағдайларла орын алады:
жұмыс кезеңінде капиталдың қызмет ету процесінде;1» табиғат күштерінің әсерімен жұмыссыз қалған кезенде.
Материалдық тозудың екі жағы болады::техникалық-өндірістік - тұтыну құнының жойылуы;2»құндық - құнның жаңа өнімге көшуі.
Моралдық тозу- бұл негізгі капиталдың, еңбек құралдарының құнының төмендеуінің нәтижесінде, немесе, олардың өнімділігінен жоғары өнімді еңбек құралдарының пайда болуына байланысты құнының бағалылығының жойылуы. Моралдық тозудың екі түрі болады:
еңбек өнімділігінің өсуіне сәйкес берілген еңбек құралдары
арзандау, аз құнмен ұдайы өндіріледі;
құны бұрынғыдай машиналар өндіріледі, бірақ техникалық
жағынан жетілуі, өнімділігі, рентаблділігі жогары болады.Амортизация – бұл қызмет мерзімі ішінде активтің амортизацияланатын құнын жүйелі бөлу түрінде тозудың құнмен көрсетілуі, басқалай айтсақ, есептелген амортизация сомасы белгілі бір кезең ішінде пайдаланған немесе тұтынған негізгі құралдардың құнын көрсетеді. амортизацияны есептеу үшін келесі әдістер қолданылады:1. Бірқалыпты құнды тізімнен шығару;2. Жасалған жұмыс көлеміне сәкес құнды тізімнен шығару (өндірістік әдіс);3. Тездетілген тізімнен шығару: а) кішірейетін қалдықб) сандардың сомасы бойынша құнды тізімнен шығару (кумулятивтік әдіс).Бірқалыпты құнды тізімнен шығару әдісі – объектінің амортизацияланатын құнын ай сайын тең сомада тізімнен шығару. Бұл әдіс негізгі қорлардың объектісін пайдаланудан түскен пайда оны пайдалану уақытының әр кезеңінде бірдей деп болжаған кезде қолданылады, яғни объектінің қалатын пайдалылығы бірқалыпты болады.Өндірістік әдіс амортизациялық аударымдар тек қана объектіні пайдалану мерзімен анықталады, яғни амортизация сомасының және өндірістік қуаттылықтың арасында тікелей байланыс бар. Бұл кезде амортизацияны анықтау үшін жұмыс жасау мезгілі ескерілмейді. Өндірістік қауттылық өнім шығару бірлігімен, экпслуатация сағатымен, жүріс бірлігімен және т.б. берілуі мүмкін. Активтің қалдық құны жойылу құнына жеткенше өндіріс қуаттылығына тіке пропорционалды жыл сайын төмендей береді. Бұл әдіс эксплуатация уақыты техникалық көрсеткіштерге немесе субъекттің шаруашылық қызметінде өзгерулермен шектеулі болған кезде қолайлы.Шешуі: