29.Клиникалық және биологиялық өлім, белгілері. Өлікті жайғастыру ережелері. • I кезең — Клиникалық өлім - өлімнің бастапқы кезеңі. Тыныс алу және жүрек қызметі тоқтатылады, ми тітіркендіргіштерге жауап бермейді — ағзаның тіршілік әрекетінің барлық сыртқы белгілері жоғалады, бірақ жасушаларда, тіндерде және ағзаның кейбір мүшелерінде бұрын жинақталған заттар мен энергияның есебінен алмасу процестері әлі де орын алады. Қалыпты жағдайдағы клиникалық өлім 6-10 минутқа созылады. Алайда, ағзаның физикалық жағдайына және өлім себептеріне байланысты кей «ерекше» жағдайда мысалы гипотермия әсерінен ол 30 минутқа дейін созылуы мүмкін. Қазіргі заманғы медицина өлімнің осы кезеңінде ағзаны реанимациялауға қабілетті, алайда егер реанимация мүмкін болмаса немесе өткізілмеген болса, өлімнің II кезеңі басталады.
• II кезең — Биологиялық өлім - ағзаның өлу процесінің ортаңғы кезеңі. Жасушалар мен тіндердегі физиологиялық үдерістерді толық тоқтату болып табылады. Биологиялық өлім 3 және 14 минут арасындағы интервалда басталады және ағза қалыпты жағдайда қайтыс болғаннан кейін бірнеше сағаттан (бір тәулікке дейін — ғылымға нақты уақыт әлі белгісіз) кейін аяқталады. Қазіргі заманғы медицина өлімнің осы кезеңінде ағзаны қалпына келтіре алмайды. Кейін III кезең басталады
• III кезең — Соңғы өлім - өлімнің соңғы кезеңі. Биологиялық өлімнен кейін ми ақпаратты және жадты сақтайды деген пікір бар. Алайда, ағзаның өлімінен кейін бірінші секундтан бастап іске қосылатын ыдырау процесі бірте-бірте нейрондық байланыстарды және мидың өзін бұзады, осылайша жады мен ақпаратты жояды, бұл жеке тұлғаны қалпына келтіру (қандай жағдайда оның бұрынғы түрінде) алыс болашақта да іс жүзінде асыру мүмкін емес. Қазіргі заманғы бағалаулар бойынша, қоршаған ортаның қалыпты жағдайында ақпараттық өлім биологиялық өлімнен кейін ми мен ми затының молекулалық ыдырауы жүзеге асқаннан соң бірнеше сағаттан соң басталады. Денені мұздату немесе миды криоконсервациялау арқылы ыдырау процесін тоқтата тұруға немесе тіпті толық тоқтатуға болады яғни ақпараттық өлімді де тоқтату мүмкін.