Органикалық қосылыстардың реакциялық қабілеттілігі мен құрылымдық негізі. Органикалық қосылыстардағы атомдардың өзара әсері және химиялық байланыстар .
Ароматты көмірсутектер. Арендер Орынбасушылардың реакциялық қабілеттілікке және электрофильді орын басуға әсері.
4
1
3
4
Галогенкөмірсутектер. Галогенидтердің реакциялық қабілетіліктері. Нуклеофильді орын басу және элиминдеу реакцияларының бәсекеге қабілетілігі.
4
3
5
Органикалық қосылыстардың қышқылдығы мен негіздігі. Біратомды және көпатомды спирттер. Фенолдар. Жай эфирлер. № 1 Аралық бақылау.
4
3
5
6
Азотты органикалық қосылыстар. Аминдер. Ароматты аминдер. Диазо- және азоқосылыстар .
3
1
3
7
Альдегидтер мен кетондар. Карбонильді қосылыстардың реакциялық қабілеттіліктері.
3
3
8
Карбон қышқылдары. Карбон қышқылдарының функциональды туындылары.Күкірттің органикалық қосылыстары.
3
3
5
9
Гетерофункциональды қосылыстар. Алифатты және ароматты гидрокси- және оксоқышқылдар.
3
1
3
5
10
α-Амин қышқылдары. Пептидтер мен ақуыздар. Пептидтер мен ақуыздардың бастапқы құрылымы. Полипептидтер мен ақуыздардың кеңістіктік құрылымы.
№ 2 Аралық бақылау.
Алкалоидтар. Жалпы сипаттама. Алкалоидар топтары.
№ 3 Аралық бақылау.
3
1
3
Барлығы
50
5
45
35+15=50
*Тапсырмалар мен негізгі және қосымша әдебиеттердің беттері әр тақырып бойынша әдістемелік ұсыныстарда көрсетілген.
Сабақ №1. Органикалық қосылыстардың құрылымдық негізі мен реакциялық қабілеттілігі. Органикалық қосылыстардың атомдарының өзара әсері және химиялық байланыстар. Сабақ қортындысы бойынша студенттің қабілеттілігі:
Органикалық қосылыстардың жіктелу ерекшеліктерін білу негізінде қосылыстардың негізгі кластар мен топтарға байланысын анықтаңыз.
Номенклатура және изомерия қағидаларын білуге негізделген органикалық қосылыстар кластарының өкілдерінің құрылымдық формулаларын атау және атаулары бойынша формулаларын құрастыру.
IUPAC номенклатурасының ережелерін қолдануға;
Электрондық эффекттер біліміне негізделген реакция (қышқыл, негізгі, электрофильді, нуклеофильді) орталықтарды молекулада белгілеңіз.
Молекуладағы реакция орталығын анықтауға және органикалық қосылыстардың реакциялық қабілеттілігін бағалауға.
Әдебиет, соның ішінде электрондық ресурстар: Негізгі: Тюкавкина Н.А, Ю.И.Бауков, С.Э.Зурабян. Биоорганикалық химия. Мәскеу,издательства группа «ГЭОТАР-Медиа» 2014г. 15-29 с.; 31-46 б.
Тюкавкина Н.А.и др. Органическая химия. Учебник. - М.: ГЭОТАР - Медиа, 2015г. 15-30с.; 31-49 б.
Қосымша: 1. Патсаев Ә. Қ., Жайлау С. Ж. «Органикалық химия негіздері». Шымкент, 2005, I-кітап. -359 б., 2005, IІ-кітап. -441 б., 2005, IІІ-кітап. -232 б.
2. Утелбаева А. Химия – 4. «Органикалық химия. Көмірсутектер және синтез жолдары». Алматы., 2007,- 411 б.
3. Утелбаева А. Химия – 5. «Органикалық химия. Гетерофункционалды қосылыстар». Алматы., 2007,- 450 б.
4. Илиясова М.И., Алмабекова А.А. Органикалық химиядан студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған тесттік тапсырмалар. – Алматы: 2006. – 200 б.
Электрондық ресурстар: 1. https://www.youtube.com/channel/UCLWHAMhQU25OnnIjbSy3Baw?view_as=subscriber
2. On-line курс «Organic chemistry» https:// oyc.yale.edu/chemistry
3. Лекции по химии KhanAcademy https:// ru.khanacademy.org/
Сабақ өткізу форматы: Ситуациялық тапсырмаларды, жаттығуларды түсіндіру, орындау және талқылау, шағын топтарда жұмыс.
Сабақты бақылау түрі: Баға суммативті (жазбаша түрде/ тестілеу)
ҚО режимінде:Баға суммативті (жазбаша түрде тестілеу) dis.kaznmu.kz (Moodle) Google Classroom платформаларында жазбаша түрде/ тестілеу).
Тәжірибелік сабақтар үшін тапсырмалар: Органикалық қосылыстардың көміртегі қаңқасының құрылымы бойынша және функционалды топтары бойынша жіктелуі.
IUPAC номенклатурасының жалпы ережелері
Орынбасу номенклатурасы.
Радикалды-функционалды номенклатурасы.
Органикалық қосылыстардың химиялық байланыс түрлері.
σ- және π- ковалентті байланыстар.
Донорлы-акцепторлы байланыстар.
Сутектік байланыс және әлсіз басқада молекулааралық әрекеттесулер.
Органикалық молекулалардағы электрондық эффекттер. Электротерістілік.
Индуктивті эффект. Мезомерлі эффект.
Шығаруға арналған жаттығулар (оқытушының таңдауы бойынша) Құрылымдық формулаларды жазып, С4Н8, С4Н10 изомерлерін атаңыз.
Орынбасу номенклатурасы атаңыз және құрылымдық формулаларын жазыңыз: пропил спирті, изопропил спирті, бутил спирттері, этиленгликоль, глицерин, резорцин, гидрохинон.
Орынбасу номенклатурасына сәйкес крезол, толуидин, бензолдикарбон қышқылдарының құрылымдық изомерлерін жазыңыз және атаңыз.
Орынбасу номенклатурасына сәйкес атаңыз және құрылымдық формулаларын жазыңыз: бензой қышқылының метил эфирі, май қышқылының этил эфирі, құмырсқа қышқылының пропил эфирі.
Орынбасу номенклатурасына сәйкес атаңыз және құрылымдық формулаларын жазыңыз: формальдегид, акрил альдегиді, глицерин альдегиді, май альдегиді, бензальдегид, ацетон, метилэтилкетон, метилфенилкетон.
Орынбасу номенклатурасына сәйкес атаңыз және құрылымдық формулаларын жазыңыз: май қышқылы, қымыздық қышқылы, малон қышқылы, шайыртас қышқылы, акрил қышқылы, сүт қышқылы, шарап қышқылы, салицил қышқылы, валина, серина, пировиноград қышқылдары, ацетосірке қышқылдары.
Метанол молекуласында C-H, C-C және C-O σ-байланысын қалыптастыру үшін орбитальдардың қабаттасу схемасын сызыңыз.
Пропен және формальдегид молекулаларында C-C және C-O π-байланысын қалыптастыру үшін орбитальдардың қабаттасу схемасын сызыңыз.
Фенолдың этанол ертіндісіндегі мүмкін болатын молекулааралық сутектік байланыстарын сызыңыз.
Пентадиеннің электронды құрылымындағы айырмашылықтарды көрсетіңіз-1,3 және пентадиен-1,4. Конъюгация жүйесі қандай қосылыстарда түзіледі?
Төмендегі қосылыстардағы алмастырғыштардың электронды әсерінің түрі мен белгісін анықтаңыз және электрон тығыздығының ығысуын графикалық түрде көрсетіңіз:
