Білім беру бағдарламасы «Білім» топтарына арналған Құрастырған: Есенова Света Нургалиевна, оқытушы, магистр

бағыттағы алғашқы қадам білім беру үдерісінің барлық қатысушыларын, ең алдымен, өзін 
өзгерістегі әлеуметтік жағдайға дайындау болуы керек.
Педагогтар тыңдауға үйреніп, дәйекті, шыдамды болып, әр баланың оқу мәнеріне 
сыйластықпен қарау керек. Сонымен қатар, оларға қажет: − балалар әр түрлі оқитынын, әр 
түрлі қарқынмен білім алатынын мойындау және осы ерекшеліктерді ескере отырып 
сабақты жоспарлау; − әрекеттерді бекітілген оқу жоспарына емес, жағдайға байланысты 
жоспарлау; − барлық балалар мектепке келу үшін және оқу үдерісін тиімді ету үшін 
атааналармен өзара әрекеттесу; − сыныптағы барлық балалардың және жеке 
әрқайсысының сұраныстарын икемділікпен, шығармащылықпен орындау; − әр сыныпта 
оқушылардың белгілі бір бөлігінің оқуында қиындықтары болатындығын білу.
2.Сонымен бірге, Мовкебаева З.А. мен Оралканова И.А. балаға бағдарланған 
оқытудың белсенді әдістерін қолдануды ұсынады.
Ол әдістер:
− барлық балаларға ойнауға, оқуға және жауапкершілікті бөлуге көмектесу;
− оқудағы қиындықтардың дәрежесі мен ауырлығын төмендетіп, қиындықтың ары 
қарай дамуына жол бермеу;
− мінез-құлық проблемаларын шешу;
− оқу жоспарында күнделікті өмірде қолданатын дағдыларды пайдалану;
− оқуды қызықты түрде жасау;
− өткен материалды мектептегі және үйдегі жағдайлармен байланыстыру;
− балалардың қызығушылығын сақтау және оларға өздерінің жеке темптерімен 
сәйкес оқуға мүмкіндік жасау үшін оқыту жылдамдығы мен әдістерін түрлендіру;
− сыныпта өзара қарым-қатынасты жақсарту;
− мұғалімге өз дағдыларын жетілдіруге көмектесу. Тағы бір ресейлік автор 
Панасенкова М.М. пікірінше, жақсы, түсінікті сөйлесу де оқыту мен білім беруде 
маңызды болып табылады.
Оның ойынша, педагогтар:
− қарапайым, түсінікті тілде сөйлеп, материалды логикалық, дәйекті түрде 
түсіндіруге; 
− вербалды емес тілдің тәсілдерін білу және дұрыс өңдеу, дене тілін түсіну, 
дауыстың ырғағын, бет әлпетінің өзгерісін айыруға, т.б.;
− көбіне сөйлесуде бақылайтын емес, қолдайтын және мадақтайтын тәсілдерді 
қолдануға;
− сөйлеу тілімен қолдана алмайтын, нашар еститін немесе ана тілі оқу тілінен басқа 
даму мүмкіндігі шектеулі балаларға көмектесу үшін сөйлесу әдістерін қолдануда 
иілгіштік танытуға;
− балалардың шаршауын алдын алу үшін үнемі үзілістер жасап отыруға; − оқу 
материалының барынша аудиовизуалды қолжетімділігін қадағалауға тырысу керек. 
Инклюзивті білім беру жағдайындағы мектеп мұғалімі: 
- оған берілген балалардың денсаулығы мен өмірі үшін тікелей жауапты 
- мектеп сабақтарын, экскурсиялар, сыныптан тыс шаралар мен ойынсауықты 
балалардың жасына сай, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына және 
бағдарламалық материалдарға сәйкес жоспарлайды және жүзеге асырады;
- сыныпта типтік білім беру бағдарламасын нәтижелі іске асыру үшін жағдай 
жасайды; 
- басқа мамандармен және мұғалімдермен бірге мерекелер, ойын -сауық және 
спорттық іс-шараларды дайындайды;
- барлық оқушылардың біріккен іс-әрекетін жоспарлайды және ұйымдастырады 
(басқа мамандармен бірге); - мамандардың ұсыныстарын ескере отырып әрбір оқушыға 
жеке ыңғай жасайды; - балаларды отбасында тәрбиелеу сұрақтары бойынша ата-
аналармен жұмыс жүргізеді және оларды мектеппен белсенді әрекеттестікке тартады; 
Қолданбаған жөн! Көру қабілеті зақымданған адам есту қабілеті зақымданған адам 
мүгедектігі бар оқушы дене мүшелері зақымданған бала интеллектуалды бұзылыстары 
бар бала оқуында қиындықтары бар қыз соқыр саңырау мүгедек жарымжан ақыл-ойы кем 

оқытылмайтын Қолдануға болады! - балалардың жеке ерекшеліктерін біледі, балалардың 
жеке дамыту бағдарламасын жасауда және жүзеге асыруға қатысады; - баланың әр түрлі 
әрекет түрлерінің даму деңгейін, коммуникативті белсенділік ерекшеліктерін, мақсатқа 
бағытталған әрекет деңгейін, өзіне өзі қызмет көрсету, мәдени-гигиеналық дағдыларын 
анықтайды; - мамандардың ұсысыныстарын орындайды.
Инклюзивті білім беру жағдайындағы мектеп мұғаліміне қойылатын тағы бір 
маңызды талап – медициналық, психологиялық және дефектологиялық саладағы 
мамандармен бірге әрекет етуге дайындығы мен қабілеті. Бұндай әрекеттестіктің басты 
мақсаты - даму мүмкіндігі шектеулі балаларды дамыту, оқыту, тәрбиелеу және 
әлеуметтендіру екендігін түсіну қажет. Сонымен қатар, қазіргі таңда педагогтардың 
барлығы өздерінің белгілі бір салада «білмейтіндіктерін» мойындап, әріптесінің көмегін 
қабылдай алмайды. Инклюзивті білім берудің «алтын ережесі» - топта жұмыс жасау, 
осыған педагогтарды даярлауда ерекше мән беру керек. Арнайы педагогика саласында 
өзінің кемшіліктерін мойындау, әріптестері мен мамандардың көмегін қабылдау, 
мамандармен тұрақты байланысуға дайын болу қабілеті – топтағы жұмыстың негізі болып 
табылады. Мүмкіндігі шектеулі балаларды енгізу жағдайындағы білім беру үдерісінің 
сапасын арттыру мақсатында, оның барлық субъектілеріне, яғни әкімшілік, педагогтар, 
мамандар, балалар мен ата-аналарға келесі ережелерді сақтау ұсынылады: - әрдайым бір-
бірімен өзара әрекеттестікте жұмыс істеу; - өзін мамандар тобының мүшесі ретінде 
мойындау; - бір-біріне сыйластықпен қарау; - көмек беруге және алуға, кеңестер беруге, 
сыни ескертулер жасауға және оны тыңдауға дайын болу; - топтың ортақ мақсатын 
мойындау және сол мақсатқа жету үшін еңбектенуге тырысу. Мұғалім өз жұмысында 
басым рөлден жаңа түсінікке ауысуы, яғни арнайы педагогика саласындағы білім 
жеткіліксіздігін, даму мүмкіндігі шектеулі балалардың дене және психологиялық 
ерекшеліктерін түсінуі, мамандардан көмек сұрай және қабылдай алу маңызды. Мұғалім 
өзінің «кәсіби Мен» дегенді басқа мамандардың білімдеріне «бағындыра алу» қабілеті - 
мұғалімнің барлық әрекеті мүмкіндігі шектеулі баланы жалпы білім беру жүйесіне 
нәтижелі қосуға бағытталған «инклюзивті білім берудің алтын ережесіне» жатады. 
Мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпы білім беру үдерісіне қосу бойынша педагогикалық 
ұжымның әрекетін координациялау үшін инклюзивті білім беру бойынша координатор 
деген жаңа штаттық бірлікті енгізген дұрыс (Леонтьева Е.Е. жасаған ұсынымдар).
Инклюзивті білім беру бойынша координатор жоғарғы дефектологиялық білімі бар 
(сурдопедагог, тифлопедагог, олигофренопедагог, мұғалім-логопед, т.б.), инклюзивті 
білім беру саласында даярлықтан өткен және көру, есту, тірек-қимыл немесе 
интеллектуалды дамуында әр түрлі бұзылыстары бар балалармен жұмыс істеген кез 
келген маман бола алады. Интеллектуалды бұзылыстарға психикалық даму тежелуі,
интеллектуалды жетіспеушілік, оның ішінде Даун синдромы, балалар церебралды 
параличі, аутистік бұзылыстар және т.б. жатады. Координатордың қызметіне кіруі мүмкін: 
1. Әкімшілік: - инклюзивті мәдениет пен құндылық, философия мен идеология, 
ұйымдастырудың ерекше тәртібін қалыптастыру; - инклюзивті білім беру саласында 
педагогикалық ұжым әрекетінің стратегиясы мен тактикасын анықтау (нақты қадамдарды 
жоспарлау, жүзеге асыру және талдау – ұйымдастырушылық компонент), барлық 
балаларға бірдей көңіл бөлуді қамтамасыз ету және сол мақсатта қолдағы ресурстарды 
нәтижелі қолдану; - инклюзивті практиканы қолдау (әріптестерге кәсіби қолдау мен 
ынталандыру, әсіресе, даму мүмкіндігі шектеулі балалармен нәтижелі жұмыс істеу 
үлгілерін таратуда, түзете-дамыту жұмысының, оқыту мен тәрбиелеудің мазмұны, 
формалары, әдістері мен тәсілдері туралы сұрақтарды шешуде пәнаралық, «командалық» 
ыңғай жасауды қамтамасыз ету). - даму мүмкіндігі шектеулі балалардың қажеттіліктерін, 
баланы дамытуда ұзақмерзімді мақсаттарды талдау, бала мен оның отбасын қолдау 
стратегиясы.

жүктеу/скачать 1,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: