Білім беру бағдарламасы бойынша білім алушылар үшін Zhukt 2105 Жүктану (пәннің коды және атауы) tran 31006 Жүктану

Дәріс 3 
Жүктердің тауарлық сыныптамасы 
Кедендік номенклатураларды біріздендірудің алғашқы жобасы 
1853 жылғы халықаралық статистикалық конгресте қабылданды. 
Брюссельде 1913 жылғы 31 Желтоқсанда кедендік статистика 
жөніндегі халықаралық конференция Конвенциясына қол қойылды. 
Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Ұлттар лигасы Халықаралық 
сауда статистикасына арналған тауарлардың ең аз тізімін 186 атаумен 
бекітті. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін негізгі құжаттар: 
- Брюссель кеден номенклатурасы (БТН); 
- БҰҰ стандартты халықаралық сауда жіктемесі 
(СМТК). 
1983 жылы Тауарларды сипаттау мен кодтаудың үйлестірілген 
жүйесі жөніндегі халықаралық Конвенция (ГС) ашылды, оны әзірлеуге 
59 мемлекет және 21 халықаралық ұйым қатысты. Әзірлеудің мақсаты-
ГС базасында Ақпаратты компьютерлік өңдеу көмегімен БТН мен 
СМТК-тен өту үшін оңтайлы ережелер мен ұсынымдар жасау негізінде 
кедендік құжаттарды қысқартуға және біріздендіруге қол жеткізу. 
Тауарларды сипаттау мен кодтаудың үйлестірілген жүйесі (ҮЖ) – 
тауар позициялары мен субпозицияларын және оларға қатысты белгілі 
белгілері бойынша топтар мен бөлімдерге топтастырылған цифрлық 
кодтарды, сондай-ақ ҮЖ түсіндірудің негізгі ережелерін қамтитын 
номенклатура. 
Тауарларды сипаттау мен кодтаудың үйлестірілген жүйесі 
(ағылш. Harmonized Commodity Description and CodingSystem 
(қысқ.Harmonized System, HS)) - Тауарларды сипаттау және кодтау 
жүйесі (халықаралық саудадағы тауарларды жіктеудің стандартталған 
жүйесі; тауарлар мақсатына қарай (киім,қару-жарақ және т.б.), сондай-
ақ экономика салалары бойынша (тоқыма өнімдері,жануарлар және мал 
шаруашылығы өнімдері және т. б.) жіктеледі. Бөлінген санаттарға 6 
саннан тұратын кодтар беріледі, бұл ретте жекелеген елдер 
номенклатураны 8 немесе 10 саннан тұратын кодтарға дейін 
нақтылайды. 1983 жылы Кедендік ынтымақтастық кеңесі әзірлеген, 
1988 жылғы 1 қаңтарда күшіне енген, бірқатар елдер пайдалануды 

жалғастыратын 
Кедендік 
ынтымақтастық 
кеңесінің 
номенклатурасының орнына көптеген елдер қабылдаған. 
Тауарларды бөлімдерге топтау принциптері: 
* тауарлардың шығу тегі бойынша ("тірі жануарлар және мал 
шаруашылығы өнімдері"," өсімдік тектес өнімдер"," минералды 
өнімдер " және т. б.) (I, II, V бөлімдер); 
* тауар дайындалған материалдың түрі бойынша ("былғары 
шикізаты, былғары, үлбір, Үлбір-Үлбір шикізаты және олардан 
жасалған бұйымдар"," ағаш және ағаштан жасалған бұйымдар"," қара 
және түсті металдар және олардан жасалған бұйымдар " және т. б.) 
(VIII, IX, X, XIII, XIV, XV бөлімдер); 
* тауарлардың арналуы бойынша ("тамақ өнеркәсібінің 
өнімдері"," тоқыма және тоқыма бұйымдары"," Машиналар, 
жабдықтар...электр жабдықтары..."," өнер туындылары " және т. б.) (IV, 
XI, XII, XVII, XVIII, XIX, XX, XXI бөлімдер); 
* химиялық құрамы бойынша ("химиялық және өнеркәсіптің 
аралас салаларының өнімдері", "өсімдік тектес өнімдер") . 
Номенклатура тауарларды өңдеу дәрежесі бойынша бөлу 
ережесіне сәйкес құрылған – шикізаттан жартылай фабрикаттарға және 
дайын өнімдерге. СЭҚ ТН-да тауарларды кодтау, ҰЖ-ға қарағанда, 
жүзеге асырылды 
екі бөліктен тұратын тоғыз таңбалы сандық код: 
* бірінші бөлім-4 таңбалы позиция коды; 
* екінші бөлім - тауар субпозициясының 5 таңбалы коды. 
9 таңбалы кодтың 1-6 разрядтары кодтық белгіге сәйкес келеді 
ГС, 7 және 8 разрядтары бойынша тауарларды жіктеу тобы – ЕО 
КН-дағы тауарлардың кодтық белгіленуі. 
9-шы (нөлдік) разряд СЭҚ ТН-да дәстүрлі отандық тауарларды 
бөлуге арналған . 

жүктеу/скачать 2,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: