Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus)
Басылым: екінші
Ф ЕНУ 703-08-21. Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Екінші басылым
объектілерімен байланысын көрмесе,
оқытушының
қосымша
және
нақтылаушы
сұрақтарынан
кейін
жасалған қателіктер дұрысталмаса
қойылады.
FХ
0,5
25-49
Қанағаттанар-
лықсыз
FX
ағымдағы,
аралық
және
қорытынды бақылау формаларымен
қарастырылған
жеке
тапсырманы
орындай
алмаса,
бағдарламамен
қарастырылған негізгі әдебиеттермен
жұмыс істемесе қойылады.
F цифрлы
эквиваленті ретінде 0-24
бағасы
қолданылады, студент бағдарламалық
материалдың едәуір бөлігін білмейтін
болса, елеулі қателерге жол берсе,
практикалық
жұмыстарды
үлкен
қиындықпен
орындайтын
болса,
моульдің жартысынан көп бөлігін
игермесе,
жауап
беру
кезінде
карапайым сұрақтарға жауап бере
алмаса қойылады
F
0
0-24
Дәрістер 1
Жүк және онымен жасалатын операциялар туралы түсінік
Өнімді кеңістіктік қозғалыс үшін көлікке
берген сәттен бастап ол
жаңа сапаға ие болады – ол жүк, яғни тасымалдау объектісіне айналады.
Өнімнің құны оны өндіру құны мен оны тасымалдау құнынан тұрады.
Тұтыну құны максималды, өйткені оны толығымен жүзеге асыруға болады.
"Өндіріс – тасымалдау – тұтыну" экономикалық циклінде еңбектің
материалдық нәтижесі "өнім (немесе тауар) – жүк – өнім"схемасы бойынша
дәйекті түрде өтеді. Егер соңғы кезеңде тұтынушы тұтыну құнын өтесе және
көрсетілген құн кеңейтілген өндіріс үшін пайдаланылса,тұйықталмаған
болса, Схема жабық болады.
Жүкті жылжыту процесінде тасымалдаудың негізгі қатысушылары
өнімді өндіруші және тұтынушы емес, жүк иесі және жылжымалы құрамның
иесі және олардың қызмет көрсететін ұйымдары болады. Әрине, объективті
түрде тасымалдау тұтынушы үшін өнімнің
құнын арттырады және көлік
шығындарын азайту керек, әрине, жүктің қауіпсіздігіне, уақтылығына және
қауіпсіздігіне зиян тигізбейді.
Осылайша, жөнелту пунктінде тасымалдауға қабылданған уақыттан
бастап және межелі пунктте тапсыру уақытына дейін барлық өнімдер
(тауарлар) "жүк"деп аталады.
Жүк бірлігі-бұл
бір масса ретінде батырылатын, тасымалданатын,
түсірілетін және сақталатын жүктердің белгілі бір мөлшері.
Жүк қондырғыларының екі негізгі түрін ажыратуға болады:
- бастапқы жүк бірлігі-көлік контейнеріндегі жүк, мысалы, жәшіктерде,
бөшкелерде, қаптарда және т. б.;
- ірілендірілген жүк бірлігі-тұғырықта бастапқы жүк бірліктерінен,
яғни көлік ыдысындағы жүктерден қалыптастырылған жүк пакеті.
Автомобиль көлігімен жүктерді тасымалдау қағидаларында мынадай
анықтама келтірілген: жүк орны – контейнердегі, алмалы-салмалы
шанақтағы, ыдыстағы буып-түйілген немесе ыдысқа салынған материалдық
объект
Болашақта жүк бірлігі дегеніміз-бір
немесе бірнеше пакеттеу
құралдарымен бекітілген және тиеу-түсіру және көлік-қойма жұмыстарын
жүргізуге дайындалған жеке заттардан, контейнерлердің немесе орауыш
бірліктердің жекелеген түрлерінен жасалған жүк. "Жүк бірлігі" термині сол
мақсатта дайындалған үлкен мөлшердегі жеке зат үшін де қолданылады.
Жүк бірлігінің маңызды сипаттамалары мыналар болып табылады:
- жүк бірлігінің өлшемдері;
- жүкпен әр түрлі операциялар барысында тұтастықты,
сондай-ақ
бастапқы геометриялық пішінді сақтау мүмкіндігі.
Осылайша, "жүк бірлігі" термині тек бөліктерге қолданылады.
Дара жүктердің сақталуы және оларды тасымалдау қауіпсіздігі, егер
жүк тасымалдауға қолайлы жай-күйде ұсынылса, қамтамасыз етіледі. Жүк
тасымалданатын болып табылады, егер:
- кондиционер жағдайында;
- тасымалдау стандарттары мен шарттарына сәйкес келеді;
- стандарттардың талаптарына сәйкес келетін жарамды ыдысы,
орамасы, пломбалары, құлыптары, бақылау
таспалары және тиісті
таңбасы бар;
- қолайсыз сыртқы әсерлерден сенімді қорғалған;
- оның бүлінгенін көрсететін басқа белгілері жоқ.
Тасымалдауға қабылданған кезде кез – келген материалдық
құндылықтар немесе басқа объектілер жаңа сапаға ие болады-олар жүкке
айналады.
Дәл осы сәттен бастап жүк операциялары басталады. Бұл
операцияларға мыналар жатады:
- жүкті жылжымалы құрамға тиеу (беру, орналастыру және төсеу);
- жылжымалы құрамның шанағында жүкті бекіту;
- тиелген жүктің мөлшерін (массасын, көлемін) анықтау;
– көлік құралдарының шанағын, жеке бөлігін, контейнерді, жекелеген
жағдайларда-жүк бірліктерін пломбалау;
- жүкті тасымалдау;
- бекіту,
бекіту және қорғау құралдарын, құрылғылар мен
механизмдерді алып тастау, жұмыс істемейтін күйге келтіру;
- түсіру кезінде жүктің мөлшерін (массасын, көлемін) тексеру;
- жүктің сақталуын тексеру;
- жүкті түсіру.