Деректерді өңдеудің сапалық әдістері

қырынан сипаттауға мүмкіндік береді (бақылау, сұхбат (әңгімелесу), интервью/сұхбат алу, 
мәтінді талдау, құжаттарды талдау (аудио және бейнематериалдар) және т.б.). 
 
Деректерді өңдеудің сандық әдістері. 
Сандық өңдеу объектінің сыртқы сипаттамаларын зерттеуге және талдауға бағытталған. 
Бұл ретте, бастапқы өңдеу алдын ала "шикі" деректермен жұмыс істеуге бағытталған және кесте, 
диаграмма, гистограмма, график құрастыру түрінде ұсынылады; қайталап өңдеу математикалық-
статистикалық әдістер (корреляциялық, дисперсиялық, факторлық, кемімелдік талдау және т.б.) 
түрінде нақтылау рәсімдерін пайдалануды көздейді. 
1. Кесте құрастыру. Деректердің бастапқы жүйеленуі алғашқы нәтижелер зерттеуге дейін 
және зерттеуден кейін енгізілетін кестелер құрастыру негізінде жүзеге асырылады. 
Зерттеудің алғашқы нәтижелері кестесінің мысалы. 
№ 
Объект 
Зерттеуге дейінгі 
нәтижелер 
Зерттеуден кейінгі 
нәтижелер 
1 
2 
… 
Бастапқы нәтижелер кестелерінен бөлек статистикалық топтастырудан кейінгі нәтижелер 
кестелері жасалады, онда белгілі бір белгілері бойынша топтастырылғаннан көрсеткіштер 
бойынша есептеу нәтижелері (% , арифметикалық орта, математикалық статистика нәтижелері) 
көрсетіледі. 
 
2. Қарапайым және аралас статистикалық топтастыру. 
Зерттеуге қатысушыларды қарапайым топтастыру дегеніміз бір белгі бойынша 
топтастыру. Мысалы, әлеуметтік-демографиялық мәліметтер (жынысы, жасы, кәсібі және т.б.) 
негізінде топтастыру. Бұл сұрақтарға жауаптарды жинақтауға, оларды белгілі бір белгілермен 
сәйкестендіріп салыстыруға мүмкіндік береді. Зерттеу мақсаты мен өлшеу шкалаларына 
байланысты топтастырудың бірнеше түрі болуы мүмкін: 
- 
номиналды топтар - қатысышыларды топтастыру (жынысы, ұлты бойынша). 
Номиналды топтар кез-келген сандық қатарға енбеген дискретті белгілер болған жағдайда 
мүмкін болады; 
- 
ранжирленген қатарда тапсырыс беру, егер өсу немесе кему дәрежесі бойынша 
орналастыруға болатын объектілер бар болса (мысалы, сандық) қолданылады. Сандық қатарлар 
жағдайында мәндер кему дәрежесі бойынша орналастырылады (бірінші дәреже ең үлкен санға, 
соңғысы ең кіші санға жатады). Сандық емес қатарлар жағдайында дәрежелер зерттеудің мақсаты 
мен міндеттеріне сәйкес (мысалы, белгілі бір белгінің көріну деңгейі бойынша; мұғалімдер — 
оқытатын пән бойынша және т.б.) беріледі. 
Ранжирленген қатардағы объектілер үшін n 
i
/ n * 100% формуласы бойынша пайыздық 
мәні есептеледі, мұндағы n - топтастырылатын респонденттердің жалпы саны; n
i
– i-топтағы 
респонденттер саны. 
- 
сандық белгі бойынша топтастыру. Сандық белгілер үздіксіз болуы мүмкін - жас, 
тестілеу кезінде алынған ұпай; және дискретті - отбасындағы балалар саны, қатысқан үйірмелер 
саны. 
Үздіксіз сандық сипаттама нақты физикалық көрініске ие. Мысалы, зерттеуге 13 жастағы 
120 жасөспірім, 14 жастағы 30 адам және т.б. қатысты. 
Дискретті сандық сипаттама дәл физикалық мән емес. Мысалы, мектепте 120 оқушы екі 
үйірмеге, 180 оқушы үш үйірмеге қатысады, 300 бала ешбір үйірмеге қатыспайды. Мектептегі 
оқушылар қатысатын үйірмелердің орташа санын есептеуге болады. 

Кейде топтарды бірнеше белгі бойынша (мысалы, жынысы, жасы, бейінді сынып) біріктіру 
қажет болады.
Екі немесе одан да көп белгі бойынша біріктірілген топтар біріктірілген топтар болып 
табылады. Олар келесідей бөлінеді: 
құрылымдық - барлығын объективті белгісіне (жасына, жынысына) сәйкес топтау; 
типологиялық - субъективті белгі, бағалау шкаласы бойынша топтастыру (білім беру 
мазмұнына қанағаттанушылық). 

жүктеу/скачать 1,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: